بر اساس یک مستند تحقیقی، پنتاگون در تأمین بودجه و اداره بازداشتگاه‌های مخوف عراق که شکنجه سازماندهی‌شده در آن‌ها رواج داشته، نقش مستقیم ایفا کرده است. تنظیم این گزارش پس از افشای اسناد ویکی‌لیکس آغاز شد.
چهارشنبه ۶مارس2013 (۱۶اسفند1391) روزنامه «گاردین» و بی‌بی‌سی عربی نتایج تحقیق و تفحص مشترک خود درباره ارتباط پنتاگون با مراکز شکنجه در عراق را در قالب مستند ویدئویی منتشر کردند. این دو رسانه می‌گویند: پنتاگون یکی از ژنرال‌های بازنشسته خود را که در جنگ‌های آمریکای مرکزی، در نیکاراگوئه و السالوادور، حضور مؤثری داشت، به‌دور از سروصدای رسانه‌ای به عراق فرستاده بود تا بر عملکرد این بازداشتگاه‌ها و مراکز شکنجه نظارت کند.
گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشر و تحقیق گاردین و بی‌بی‌سی عربی نشان می‌دهند که بدترین و سخت‌ترین شکنجه‌ها، بعد از سرنگونی صدام حسین در همین بازداشتگاه‌ها صورت گرفته است.
ژنرال جیمز استیل ۵۸ ساله، نظامی بازنشسته‌ای است که از سوی دونالد رامسفلد مأمور تشکیل نهادی متمرکز برای سرکوب گروه‌های شورشی سنی مذهب در عراق شد. گاردین و بی‌بی سی عربی از کلنل جیمز کافمن، به عنوان مشاور ارشد به همراه جیمز استیل در راه‌اندازی و اداره این بازداشتگاه‌ها در راستای اهداف سرکوب شورشیان نام بردند.
این دو رسانه مدعی‌اند، شواهد و مدارک بسیاری در دست دارند که نشان می‌دهد این بازداشتگاه‌های مخوف که شکنجه سازمان‌یافته در آن‌جا رایج است، با میلیون‌ها دلار سرمایه آمریکا تأسیس شده است.
در این مستند، شاهدان عینی شکنجه‌ها، که خود در این مکان‌ها زندانی یا مأمور نظامی بودند، شهادت می‌دهند که شکنجه و خشونت از سوی نظامیان ارشد آمریکایی هدایت می‌شد.
رد پای ژنرال دیوید پترائوس در شکنجه‌گاه
این گزارش تحقیقی مشترک، همچنین از نقش ژنرال دیوید پترائوس رئیس سابق سازمان سیا، که در ماه نوامبر به دلیل افشای رابطه خارج از ازدواج خود ناچار به استعفا شد، در تأسیس این بازداشتگاه‌ها پرده برمی‌دارد.
جیمز کافمن (مشاور ارشد جیمز استیل)، در سال ۲۰۰۴ از سوی ژنرال پترائوس مأمور سفر به عراق و کمک به تشکیل نیروهای امنیتی ویژه عراق شد. این مستند می‌گوید، کافمن به شکل مستقیم درباره هدایت پروژه بازداشتگاه‌های مخوف در خاک عراق به پترائوس گزارش می‌داد.
ژنرال السمری، نظامی عراقی که یک سال در بازداشتگاه‌های امنیتی عراق با استیل و کافمن کار کرده است در این مستند حضور دارد. او می‌گوید: «پترائوس و کافمن را همیشه با هم در بازداشتگاه می‌دیدم. هربار آن‌ها را دیدم، کنار هم راه می‌رفتند و به آرامی با هم صحبت می‌کردند. پترائوس همه چیز را درباره واقعیت مخوف، خشن و رواج روزمره شکنجه در این بازداشتگاه می‌دانست.»
تیم‌های ویژه بازجویی و شکنجه
بنا به گزارش گاردین هر یک از بازداشتگاه‌ها، تیم بازجویان و شکنجه‌گران مخصوص خود را داشته است. بنا به گزارش این روزنامه، هر تیم از یک فرمانده امنیتی و هشت بازجو تشکیل می‌شد.
این مستند اضافه می‌کند: «تیم‌های بازجویی از هرگونه ابزار و شیوه شکنجه برای اعتراف متهم استفاده می‌کردند. شواهد نشان می‌دهد که شکنجه با وسایل برقی، کشیدن ناخن، شلاق به نقاط حساس بدن و آویزان کردن متهم از سقف به شکل وارونه بسیار رایج بوده است.»
شواهدی وجود ندارد که استیل و کافمن، خودشان متهمی را شکنجه کرده باشند. با این‌حال شواهد دیگر حاکی از آن است که این دو فرمانده، گاهی در روند بازجویی و شکنجه متهم حضور داشتند و خود در صدور فرمان بازداشت هزاران متهم نقش مستقیم ایفا کردند.
ژنرال السمری در این مستند مدعی شد که در یک مورد، پسر ۱۴ ساله‌ای به یکی از قفسه‌های کتابخانه در یک اتاق، به شکلی که پاهایش تا بالای سر او قرار می‌گرفت، طناب پیچ شد. این نظامی عراقی می‌گوید: «بعد از گذشت چند ساعت که این پسربچه به این شکل طناب‌پیچ بود، تمام بدنش در اثر ضربات شلاق با کابل کبود شده بود.»
ژیل پرس، عکاس سابق «نیویورک‌تایمز» نیز که در سفری به شهر سامرای عراق از یکی از بازداشتگاه‌ها بازدید به عمل آورده بود، در این مستند می‌گوید: «در کتابخانه بازداشتگاه با استیل گفت‌وگو می‌کردیم، درحالی‌که لکه‌های خون را همه‌جای کتابخانه می‌شد دید.»
پیتر ماس، خبرنگاری که به همراه ژیل پرس، گفت‌وگو با استیل را انجام داده نیز می‌گوید: در طول مصاحبه، صدای فریادهای بلند و ناله کسی می‌آمد که مدام می‌گفت: «الله،الله»
برنامه تلویزیونی اعتراف‌گیری
گاردین همچنین گزارش داد که برخی از متهمان، وادار به حضور در جلوی دوربین تلویزیون برای اعتراف و ابراز ندامت شده‌اند. این فیلم‌ها در برنامه‌‌ای با عنوان «تروریسم در چنگال عدالت» از شبکه تلویزیونی در عراق پخش شده است.
گاردین افشا می‌کند، مدارکی در دست دارد که نشان می‌دهد دوربین‌هایی که برای ضبط این برنامه‌ها استفاده شده است، همه با بودجه نظامی دولت آمریکا خریداری شده‌اند.
پخش اولین قسمت از برنامه، با خشم افکار عمومی در عراق مواجه شد. ژنرال السمری در مستند می‌گوید که بعد از این واکنش، ژنرال پترائوس در تماس تلفنی مستقیم خواهان آن شد که پخش این برنامه متوقف گردد. این فرمانده نظامی عراقی مدعی می‌شود، ۲۰ دقیقه بعد از تماس پترائوس، وزارت کشور عراق نیز طی تماس تلفنی، تأکید مجدد کرد که پترائوس، خواهان توقف پخش برنامه شده است.
«سعدی اتومن»، مترجم ویژه پترائوس در عراق نیز تایید می‌کند که چنین تماس تلفنی از سوی پترائوس صورت گرفت و او به عنوان مترجم، گفته‌های پترائوس را ترجمه و منتقل کرد.
پیش از آن‌که پترائوس و جیمز استیل در سال ۲۰۰۵، مأموریت خود را به اتمام رسانده و عراق را ترک کنند، جابرالسوق به وزارت کشور عراق منصوب شد. جابرالسوق ارتباط نزدیکی با شبه‌نظامیان شیعه «بدر» داشت که شاخه نظامی مجلس اعلای اسلامی عراق است.
گاردین می‌گوید شواهدی در دست دارد که نشان می‌دهد فرماندهان نظامی عراقی درباره وزارت السوق و روابط نزدیک وی با شبه‌نظامیان شیعه، به مقامات آمریکا هشدار داده بودند. ژنرال‌های آمریکایی این هشدار را جدی نگرفتند.
شبه‌نظامیان شیعه بدر سال‌ها است که درگیری‌های نظامی متعددی با گروه‌های شبه‌نظامی سنی عراق دارند و این نبردهای داخلی تاکنون هزاران کشته برجای گذاشته است.
رسانه‌های بریتانیایی، این کار تحقیقی افشاگر را بعد از انتشار اسناد «ویکی‌لیکس» درباره نقش مستقیم پنتاگون در شکنجه‌گاه‌های عراق آغاز کردند. مقامات آمریکایی و عراقی هنوز به پخش این مستند واکنشی نشان نداده‌اند.
