پس از عمليات سازمان در منطقه جنوب ، سه ماهه تابستان 1366 دوره توقف عمليات هاي ارتش سازمان است . در اين مدت سازمان به شناسايي ، جمع آوري ، آموزش ، تبليغ و برنامه ريزي پرداخت و گاهي براي شناسايي در جدار مرز به درگيري پراكنده مي پرداخت .
شواهد و قرائن نشان مي دهد كه در اين دوره توقف در چارچوب آماده سازي و طراحي عمليات باز پس گيري فاو توسط ارتش عراق براي بهار 1367 سازمان قصد آموزش نظامي كافي و سازماندهي و نقل و انتقال نيرو و ارتقاي توان نظامي خويش را داشته است.
همچنين در اين راستا بايد توجه داشت :
• تبليغات سازمان در اين دوره كاملاً فعال و حول محور براندازي مسلحانه نظامي ادامه داشت .
• هواداران سازمان در خارج كشور چندين تظاهرات نيز انجام دادند و حضور تبليغاتي سازمان در رسانه هاي غربي را تأمين مي كردند .
• آموزش سازمان در اين دوره كاملاً فعال بود .
• خروج باقيمانده هواداران از كشور براي پيوستن به ارتش سازمان به صورت گسترده دنبال مي شد .
• خط عمليات شهري متوقف شده و در اين دوره عمليات تروريستي در شهرها به حال تعليق در آمده بود .
• خط جاسوسي تلفني (تخليه تلفني) كماكان از طريق تلفن ادامه داشت .
عمليات هاي بهار 1367
سير عمليات نظامي و تبليغات گسترده روي آنها و افزايش حمايت حاميان عراق از سازمان موجب شد كه سازمان به حركت جهشي (ماكرو) روي آورد و خواستار سهم و نقش بيشتري در استراتژي نظامي رژيم بعث عراق گردد .
نتيجه آن پس از چند ماه توقف ، تغيير و تقويت سازماندهي ارتش سازمان بود كه اولين نمود آن اقدام به عمليات موسوم به " آفتاب " در آستانه حمله گسترده عراق براي باز پس گيري فاو در منطقه فكه بود .
شرايط نظامي و سياسي ايران در بهار 1367 در حال تغييراتي بود كه يادآوري آن ، شناخت بهتر زمينه اقدامات گسترده تر نظامي سازمان را امكان پذير مي سازد . به نوشته كتاب " پايان جنگ " :
" در فروردين سال 1367 به دليل تحولاتي كه به تدريج در حال وقوع بود ، ساختار الگوهاي موجود از كنش و واكنش هاي حاكم بر جنگ دستخوش تغيير شد ... صرف نظر از ملاحظات سياسي و نظامي كه به طور آشكاري به سود عراق در حال تغيير بود ، اوضاع داخلي ايران نيز به دليل افزايش اختلاف نظرات سياسي و مناقشات جناحي در آستانه فرا رسيدن انتخابات سومين دوره مجلس شوراي اسلامي در نيمه دوم فروردين ، از حساسيت خاصي برخوردار بود .
فضاي داخلي كشور عميقاً درگير انتخابات مجلس و فارغ از روند حساس و نگران كننده روند جنگ بود ، چرا كه پيروزي در عمليات والفجر 10 در 23/12/1366 ، نوعي احساس آرامش نسبت به جبهه ها ايجاد كرده بود . " (1)
از سوي ديگر در شرايطي كه از نيمه اسفند 66 حملات موشكي عراق به شهر تهران آغاز شده بود و در سال نو (67) نيز ادامه داشت ، برخي عمليات هاي نظامي عراق براي زمينه سازي و تمهيد اجراي طرح عمليات بزرگ در جنوب كه در اواخر فروردين براي تسخير فاو برنامه ريزي شده بود ، صورت مي گرفت . سازمان هم در اين زمينه كمكي براي ارتش عراق بود .
در ساعات اوليه بامداد هشتم فروردين ماه 1367 (حدود ساعت 12 و 30 دقيقه نيمه شب) در منطقه مرزي فكه ، از سوي ارتش عراق و ارتش سازمان عملياتي صورت گرفت كه به گفته سازمان با شركت 15 تيپ رزمي (2) (دو تيپ رزمي زنان و يك تيپ زرهي جديدالتأسيس نيز در زمره اين تيپ ها بودند) و در منطقه وسيعي شروع شد .
در اين عمليات كه از سوي سازمان " آفتاب " نام گرفته بود ، با هدف انهدام لشكر 77 خراسان (مستقر در غرب منطقه شوش) صورت گرفت ، چند تيپ مكانيزه ارتش عراق نقش اصلي را ايفا مي كردند .
آنها با استفاده از اصل غافلگيري و فريب ، نيروهاي خط پدافندي را دور زده ، خود را به گروهان تانك مستقر در منطقه رسانده و پس از بي اثر كردن اين گروهان ، به سمت بقيه خطوط پدافندي حركت كردند .
نيروهاي ارتش سازمان پس از تصرف خط پدافندي ارتش جمهوري اسلامي توسط ارتش عراق ، تمامي سنگرها و استحكامات موجود را به آتش كشيدند و سپس به برافراشتن پرچم هاي سازمان بر روي خاكريزها و پخش اعلاميه اقدام نمودند .
عراقي ها و نيروهاي سازمان تا حدود ظهر روز تهاجم ، تمامي امكانات و تجهيزات به غنيمت گرفته شده را به پشت خط و به درون خاك عراق منتقل كردند و نيز كليه اسرا را انتقال داده و در حدود ساعت 13 از خاك ايران تا پشت خط پدافندي رژيم بعث عراق عقب نشيني كردند . بر اساس گزارش منابع نظامي ايران ، تلفات سنگيني به مهاجمان وارد آمد و آنان مجبور به عقب نشيني از خاك ايران شدند .
درباره دستاورد سازمان از اين عمليات ، راستگو با استناد به منابع سازمان مي نويسد :
" تلفات وارده به لشكر 77 خراسان 3500 تن كشته و مجروح و 508 اسير از طرف سازمان اعلام شد ... سازمان مجاهدين (ارتش آزاديبخش) توانست با همراهي و همكاري ارتش كشور دشمن (عراق) كاري را كه آن ارتش نتوانسته بود عليه كشور ايران عملي سازد ، انجام دهد و يكي از لشكرهاي زبده رژيم ايران را به نفع طرف عراقي از كار بيندازد ....
رجوي در نشستي در همين رابطه گفت كه : اين سربازان مانع ورود ما به خاك ايران براي سرنگون كردن جمهوري اسلامي هستند و بايد از سر راه كنار زده شوند . " (3)
پس از چند عمليات نظامي انحرافي ارتش عراق در نيمه دوم فروردين 67 ... آمريكايي ها در تاريخ 28/1/1367 به دو سكوي نفتي ايران در خليج فارس حمله كردند و هم زمان با آن عراقي ها غافلگيرانه و پس از حمله گسترده شيميايي به خطوط پدافندي خودي در فاو ، با سپاهي مجهز به فاو يورش آوردند ....
سقوط فاو در عرض 36 ساعت پس از آن كه دو سال و سه ماه در اختيار ايران بود و در حالي كه عراق از حضور عمده قواي ايران در منطقه غرب اطلاع داشت ، با به كارگيري سلاح هاي شيميايي و با استفاد از گازهاي خردل و سيانور انجام گرفت . (4)
بعدها روشن شد كه اطلاعات گردآوري شده توسط سازمان از وضعيت جبهه ها و نيروهاي نظامي ايران ، در به ثمر رسيدن عمليات مزبور نقش داشت . (5) ضمن آن كه ارتش سازمان با عمليات آفتاب و ساير اقداماتي ايذايي در مقدمات آن سهيم بود .
عمليات آفتاب و دستاوردهاي تبليغاتي آن ، سازمان را در مسير جديدي از عمليات هاي گسترده قرار داد و در آستانه اولين سالگرد تأسيس ارتش سازمان در 28 خرداد 67 عمليات ارتش عراق و سازمان در منطقه مهران انجام شد . در سالنماي تحميلي جنگ ايران و عراق درباره اين عمليات چنين آمده است :
" در روزهاي پاياني خرداد 1367 ، منافقين به كمك ارتش عراق به مهران و دهلران كه در كنترل پدافندي ارتش قرار داشت حمله كردند ... در بهار همين سال بعد از نشست محرمانه رجوي و صدام ، تجهيزات سنگين شامل تانك تي 55 و نفربرهاي پي ام پي در اختيار منافقين قرار گرفت و افسران عراقي آموزش فشرده اي را براي آنان برگزار كردند .
رجوي قبل از عمليات تهران طي نشستي براي تحريك و تشويق نيروهايش جهت حمله به خطوط ارتش مي گويد : " توان يك يگان ماه با 3 يا 4 يگان ارتش ايران برابر است ، يك گردان براي در هم شكستن چند گردان كلاسيك ارتش ." منافقين پس از حمله به مهران شعار : " امروز مهران ، فردا تهران " را سر دادند . " (6)
سازمان با دعوت از خبرگزاري هاي خارجي پس از ورود به مهران اقدام به راه اندازي يك برنامه بزرگ تبليغاتي نمود . پس از اين عمليات رهبري تشكيلات مدعي شد كه " وقتي مي توانيم در يك عمليات شهري را آزاد نماييم ، پس دسترسي به تهران چندان مشكل نخواهد بود." (7)
عمليات مزبور كه از سوي سازمان " چلچراغ " نام گرفته بود ، توسط تيپ هاي زرهي عراق و پياده سازمان انجام شد و در چهار محور به طول 50 كيلومتر و عمق 20 كيلومتر در خاك جمهوري اسلامي انجام گرديد .
قبل از شروع عمليات از ابتداي شب تمام محورهاي منطقه توسط توپخانه ارتش عراق زير آتش قرار گرفت و با شروع عمليات ، تبديل به آتش تهيه پيشروي مقدماتي شد . به گزارش راستگو از اين عمليات مطابق منابع سازمان :
" .... از چهار محور به شهر مرزي مهران واقع در جنوب غربي استان ايلام حمله بردند و آن شهر را تسخير كردند . شهر مهران در طول جنگ ايران و عراق چند بار بين طرفين دست به دست شد و در آن تاريخ خالي از سكنه بود . در اين شهر به علت شدت آتش توپخانه عراقي ها ، حتي يك ساختمان سالم نيز به جاي نماينده بود .
به گفته سازمان در عمليات چلچراغ لشكر 16 زرهي قزوين ، لشكر 11 سپاه پاسداران و گردان هاي مختلف توپخانه و كاتيوشاي حكومت اسلامي به طور كامل در هم كوبيده شد و 8 هزار تن از نيروهاي حكومت اسلامي كشته و زخمي شدند . 1500 نفر نيز در داخل اين عمليات اسير شدند . " (8)
در عصر روز تهاجم ، نيروهاي ارتش سازمان كليه امكاناتي را كه قابل انتقال بود به پشت خط عملياتي منتقل و سنگرها و مقرهاي خط عقب و اكثر سنگرها و سوله ها و مقرهاي خطوط و پايگاه هاي بعدي را منهدم كرده به آتش كشيدند .
روز دوم تهاجم تعداد ديگري از نيروهاي سازمان منطقه را ترك و به داخل عراق عقب نشيني كردند و روز سوم كل منطقه را تخليه كردند . بخشي از امكانات و كمك هاي ارتش عراق در اين تهاجم به شرح ذيل بود :
1. در اختيار گذاشتن معابر و امكانات لازم در طول مدت شناسايي منطقه
2. باز كردن ميدان مين و معبر
3. تأمين عمده تانك ها و نفربرهاي عملياتي سازمان
4. تأمين توپخانه و ادوات ديگر به همراه مهمات مربوطه
5. آتش پشتيباني و آتش تهيه ، قبل و حين عمليات
6. پشتيباني هوايي و بمباران شديد منطقه در طول عمليات
7. پشتيباني ترابري جهت انتقال امكانات به خط حمله و تخليه غنائم به پشت خط
8. جابجايي نيروهاي سازمان و اسرا به پشت خط به صورت جداگانه
9. تكذيب انجام عمليات از سوي عراق و نسبت دادن انجام كامل آن به سازمان و ارتش آزاديبخش . (9)
پی نوشت ها:
1. پايان جنگ ... ص 62
2. در منابع داخلي سازمان هر تيپ داراي 250 نفر نيرو اعلام شد ، تعدادي از اسراي ايراني از اردوگاه هاي اسرا در سراسر عراق با تطميع و فريب و وعده شرايط بهتر زيستن ، نيز گردآوري شده و در اين تيپ ها سازماندهي شده بودند .
3. راستگو ، مجاهدين در آيينه تاريخ ، ص 396 – 397
4. آغاز تا پايان ، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ ، نويسنده محمد دروديان ، چاپ هشتم ، 1383 ، ص 197 – 198
5. پايان جنگ .... ، ص 77
6. آغاز تا پايان .... ، ص 202
7. بر گرفته از اصل نوار سخنراني رجوي پس از عمليات تصرف مهران ، تير ماه 1367
8. راستگو ، مجاهدين خلق در آيينه تاريخ ، ص 398 – 399
9. بولتن ويژه آزاديبخش ، موجود در دانشكده امام باقر (ع) ، ص 156 – 157
