افراد در وهله اول چگونه وارد فرقه ها می شوند و چه کارهایی می شود کرد تا افرادی را که جذب این گروه های مخرب شده اند را «پاکسازی ذهنی» و درمان کرد. پاسخ این پرسش ها را در کتاب فرقه ها از درون؛ افراد چگونه وارد فرقه می شوند و چگونه می توانند از آن خارج شوند؟ نوشته ریک آلن راس، کارشناس برجسته مطالعات فرقه، خواهید خواند. راس که بنیانگذار و مدیر اجرایی «مرکز آموزش فرقه ها» است، ظرف سه دهه گذشته تقریباً در 500 جلسه گفتگوی آموزشی با موضوع فرقه ها شرکت کرده است، در جایگاه کارشناس فرقه ها در دادگاه شهادت داده است و پروژه هایی با این موضوع در سرتاسر جهان اجرا کرده است. ریک راس با کمک گرفتن از اعضای فعلی و سابق فرقه ها، بسیاری از تاکتیک های رایج این گروه ها برای کنترل افراد و کانالیزه کردن اذهان آن ها و، مهمتر از همه، روش های کارامد برای معکوس کردن آن تاکتیک ها را در کتاب هایش عرضه کرده است. با خواندن آثار راس، افراد به فهم عمیق تری از ماهیت فرقه های مخرب دست پیدا می کنند و در شرایطی که خودشان یا اطرافیانشان در معرض این گروه ها قرار می گیرند، بهتر می توانند شرایط را بسنجند و تصمیم گیری کنند.
تاریخچه فرقه ها
فرقه ها از درون تاریخچه مفصلی از فرقه های مخرب دوران مدرن از چارلز منسون (تبهکار آمریکایی و رهبر جماعتی با نام «خانوادهٔ منسون» که در دههٔ ۱۹۶۰ میلادی در کالیفرنیا فعال بودند) تا به امروز را دربر می گیرد. فرقه هایی که راس آن ها را معرفی کرده است، طیفی از گروه ها را به اعتبار مذهب، سیاست، دغدغه های محیط زیستی، روابط خانوادگی و تعلیم و تربیت شامل می شوند. این کتاب که حاصل پژوش های دقیق نویسنده است، تنوع روزافزون پدیده فرقه را در دوران حاضر منعکس می کند. فرقه ها از درونْ هسته ای را برای تعریف فرقه مخرب ارائه می کند و توضیح می دهد «مغزشویی» معروف فرقه ها چگونه اجرا می شود.
مباحثه فرقه محور
پیش از انتشار فرقه ها از درون هیچ کتابی دیگری اصطلاح « مباحثه فرقه محور» را مطرح و جزئیات آن را تشریح نکرده بود. این روش، فرایندی آموزشی است که با محوریت یک نفر مشاور حرفه ای مباحث فرقه انجام می شود، بااین حال نباید آن را با درمان یا مشاوره های رایج اشتباه گرفت. بنابه تعریف «مرکز آموزش فرقه ها»، در مباحثه فرقه محور به هیچ وجه نباید از هیپنوتیزم یا دیگر روش های اجباری برای متقاعد سازی فرد یا قبولاندن ایده ای به او استفاده کرد، همچنانکه فرقه ها یا گروه های مخرب و رهبران آنها از چنین روش هایی استفاد می کنند. درعوض، مباحثه فرقه محورْ سخنرانی ای تخصصی و گفتگویی ای کارامد درباره واقعیت ها و سوابق گروهی خاص یا رهبر آن است. مباحثه فرقه محورهمچنین شامل گفتگویی مبسوط درباره راهکارهای فرقه های مخرب و رهبران آن ها برای جذب اعضا، القائات فکری به آن ها، و اقناع و حفظ آن ها می شود. تمرکز این فرایند آموزشی بر آگاهی بخشی به سوژه به منظور تجدیدنظر در ارتباط مستمر وی با فرقه یا گروه مخرب یا رهبر آن است. روش دیگری که معمولاً برای بازگرداندن اعضای فرقه ها از آن استفاده می شود، «پاکسازی ذهنی» نام دارد که شامل روش های قهرآمیز در مجبورکردن یک فرد مبتلا به مجموعه باورهای بحث برانگیز برای تغییر آن باورها و کنارگذاشتن وابستگی به گروه های مذهبی، سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی مرتبط با آن سیستم اعتقادی است. خوانندگان این کتابْ گام به گام با فرایند مباحثه فرقه محور و چیستی آن آشنا می شوند.
فهرست مشخصات فرقه ها در فرقه ها از درون
- رهبری گروه مرجعیت مطلق دارد و در قبال تصمیماتی که می گیرد به هیچ کس پاسخگو نیست.
- قواعد تصمیم گیری دموکراتیک در گروه وجود ندارد. یعنی ابزارهایی مانند انتخابات، قانون اساسی و آیین نامه ها که از طریق آن بتوان قدرت رهبری را محدود کرد، در دسترس نیست.
- درخصوص پول و دارایی های گروه افشا یا شفاف سازی مالی وجود ندارد.
- هیچ گونه صورت مالی حسابرسی یا ردیف بودجه سالانه وجود ندارد که به صورت مکتوب و جداگانه دراختیار اعضا یا مشارکت کنندگان قرار بگیرد. بنابراین این امکان برای اعضا فراهم نیست تا بتوانند از جزئیات حقوق ها، پاداش ها، جرایم و کلیه مخارجی که از محل منابع مالی گروه هزینه می شود، مطلع شوند.
- تنها رهبری و معدود افرادی که وی در جایگاه معتمدین خود آن ها را انتخاب کرده است از مقدار واقعی منابع مالی گروه باخبرند.
- رهبران گروه هستند که درست و غلط را تعریف می کنند و از اعضای گروه انتظار می رود اساساً از هرگونه قضاوت شخصی درباره درست یا غلط بودن تصمیمات خودداری کنند.
- در مواجهه با مسئله و معضل، اعضا غالباً بر رهبری تکیه می کنند.
- جنب و جوش مفرطی در گروه وجود دارد که کاملاً بر محور تدابیر رهبری است و به مقدار کمی برگرفته از اهداف و علایق اعضاست، اگر نگوییم اصلاً به تمایلات اعضا ربطی ندارد.
- گروه به طورعامدانه افراد را در محیطی ایزوله و کاملاً کنترل شده نگه می دارد.
- راه های دسترسی به اطلاعات نظیر کتاب ها، روزنامه ها و جراید، تلویزیون، رادیو، موسیقی و فیلم را با وضع قوانین یا دستورالعمل های سفت و سخت کنترل می کنند.
- ممکن است اعضا را از تماس با هرکسی که از گروه اعلام استقلال کند یا درباره آن افکار مخالف، تردید یا احساسات منفی داشته باشد، منع کنند.
- پرهیز از ورود آلودگی های موجود در جهان خارج به داخل گروه و زدودن این آلودگی ها از درون گروه، چنانچه وارد بشود، الزامی است.
- هیچ حوزه ای از زندگی اعضا نیست که شخصی فرض شود و درنتیجه از وارسی رهبری در امان بماند.
- گروه به ترسی غیرمعمول از جهان خارج دامن می زند. این ترس ممکن است در قالب پیش بینی از وقوع فاجعه، طرح دائم توطئه های شیطانی، یا ادعاهای اغراق شده و شک و وسواس های پارانویایی درباره دشمنان موهوم.
- گروه با سیروسلوکی خاصی به سمت «کمال» دارد.
- اعضای گروه دائم احساس می کنند به اندازه کافی خوب نیستند و همواره تلاش می کنند خود را به اثبات برسانند.
- گروه عزت نفس و ابراز عقاید شخصی را مذموم می داند و آن را خودمحوری می پندارد.
- به آن سته از اعضای گروه که سعی می کنند رهبری را به چالش بکشند عقایدی را بیان می کنند که ورای طرز فکر گروه است، برچسب هایی مثل «خود محور»، «اخلالگر»، «شورشی»، و «شیطانی» یا «اهریمنی» می زنند.
- اعضای سابق گروه اغلب روایت هایی را از سوءاستفاده رهبری از اعضا نقل می کنند.
