اسدالله لاجوردی (قسمت پایانی)

« فصل دوم »

ویژگی های اخلاقی شهید لاجوردی

• ساده زیستی

مظفر الوندی ، همکار شهید لاجوردی در توصیف سادگی و عدم وابستگی او به مطامع دنیوی در اثر خود با عنوان " لاجوردی از نگاهی دیگر " می نویسد :

" فکر می کنم راحت ترین مرد روی زمین بود ، او هیچ وابستگی به محیط و اطرافیانش نداشت . پوشیدن او در اختیار خودش بود ، نه در اختیار مد و عرف زمانه . پیراهن دو جیب و شلوار پارچه ای و کفش گیوه ای و زمستان ها کت طوسی رنگ مدل بیروتی اش ، تنها البسه ی مهم لاجوردی در همه جا بود .

سمینار و دیدار بزرگان ، سفر داخلی و خارجی ، هیچگاه نمی توانست منش ساده پوش او را تغییر دهد .یادهم هست روزی از سوی سیمای جمهوری اسلامی برای مصاحبه آمده بودند ، مصاحبه گر گفت : آقا این لباس در تصویر بد است و کار ما را خراب می کند . شهید با پوزخند معنا داری به او گفت : چرا واقعیت را روتوش می کنید ، بگذارید هر آنچه هست مردم ببینند ، نور و رنگ را برای فریب مردم به کار نبرید .

او در مسافرت ها ، آرام ترین و راحت ترین مسافرها بود ، ساک کوچک چرمی او تنها کیف همراهش بود ، همیشه به مدیرانش متلک می گفت که چرا شانه و کتف خود را با برداشتن کیف های سنگین سامسونت مستهلک می کنید ." (1)

روزنامه ی کیهان نیز یک روز پس از انتشار خبر شهادت لاجوردی ، با چاپ عکس دوچرخه ای که تنها مرکب شخصی نخستین دادستان نظام جمهوری اسلامی و رئیس سازمان زندان های کشور بود ، نوشت :

" شهید لاجوردی ساده زیست بود و این ساده زیستی را تا ظهر شهادت حفظ کرد . تنها پشتوانه ی زندگی او مغازه ای کوچک در بازار تهران بود . شهید لاجوردی علیرغم مخاطراتی که زندگی اش را شهید می کرد ، هیچگاه به گرد خود حصار نکشید . او به سرکوب فتنه ها همت گماشته بود و چون سربازی خادم برای انقلاب اسلامی هیچگاه از این هدف دور نشد ... " (2)

• تعبد و ولایت پذیری

حبیب الله عسگراولادی ، نماینده ی ولی فقیه در کمیته ی امداد و عضو شورای مرکزی جمعیت مؤتلفه ی اسلامی ، از سید شهید لاجوردی به عنوان یک سردار متعبد ، متقی ، مجاهد ، مقاوم ، خستگی ناپذیر در طول نهضت اسلامی تا لحظه ی شهادت یاد کرده و در گفتگو با روزنامه ی کیهان گفت : " او همواره خود را سرباز صفری در راه خدمت به اسلام ، مردم و انقلاب معرفی می کرد ."

عسگراولادی در ادامه به تشریح ویژگی های شخصیتی و مبارزاتی شهید لاجوردی پرداخت و گفت :

" شهید لاجوردی از اولین ها بود در لبیک گفتن به حضرت امام (ره) که ایشان فرموده بودند : باید به یاری دین خدا بشتابید . که لاجوردی این موضوع را سرلوحه ی زندگی خویش قرار داده بود و در همین رابطه او از اولین برپا کنندگان راهپیمایی مردم قم از مسجد اعظم به سوی منزل امام بود ."

وی می افزاید :

" شهید لاجوردی از مقاوم ترین نیروهای خط امامت بود که در دوران طاغوت سه بار دستگیر و زندانی شد و صدمات جسمی شدیدی را تحمل کرد که شکستگی یکی از مهره های کمر ، جمجمه و پهلو ، از جمله ی آن بود که مدتی باعث شد وی شنوایی و بینایی اش را از دست بدهد و خاطرات خود را فراموش کند ، اما او مؤمنی است که همانند کوهی استوار ایستاده است ."

عضوی شورای مؤتلفه ی اسلامی در ادامه ، تولی به ولایت امام (ره) و ولایت مقام رهبری را یکی از ویژگی های شهید لاجوردی برشمرد و گفت :

" در عین این که این شهید در مسائل اجرایی صاحب نظر و منتقد بود ، اما در پیروی از ولایت بی چون و چرا بود ." (3)

مدیر مسئول هفته نامه ی پیک زندان و رئیس مرکز آموزش و پژوهشی سازمان زندان های کشور ، آقای مظفر الوندی بر تعبد و اطاعت پذیری شهید لاجوردی نسبت به ولایت و اصول انقلاب تأکید کرد و گفت :

" در آخرین دیداری که با ایشان و پرسنل سازمان زندان ها خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم ، رهبری تعبیری که در مورد شهید لاجوردی داشت این بود که ما آقای لاجوردی را در دوران مبارزه و کار به عنوان " مرد پولادین انقلاب " می شناختیم ، دوستان دیگر ایشان هم معتقد بودند که وی از شکنجه خسته نمی شد ." (4)

مهندس سید محمد لاجوردی ، فرزند شهید با بیان آیه ی شریفه ی « یا ایها الذین آمنوا لاتقدموا بین یدی الله و رسوله » شخصیت پدر بزگوارش را مصداق روشن تبعیت از ولایت فقیه دانسته و تأکید کرد که در اطاعت و پیروی از خداوند و رسولش ، نه باید عقب بمانیم و نه باید پیشی بگیریم .

او معتقد است شهید لاجوردی چه در دوران مبارزات پیش از انقلاب و چه در دوران بعد از انقلاب اسلامی با سر نهادن محض به حکم امام (ره) و مقام معظم رهبری ، لیاقت شهادت را به دست آورد . (5)

• نفاق شناسی

مهندس سید محمد لاجوردی ، فرزند شهید بازرترین ویژگی پدر را دید باز و عمیق او نسبت به شناخت چهره ی نفاق و مبارزه با منافقین می داند و می گوید :

" این شهید گرانقدر در عمر شریفش ، از نهالی که منافقین از حدود سال های 1344 کاشته بودند و طی سال های بعد برای به ثمر رسیدن این شجره ی نامبارک ، تلاش فراوان کرده بودند نگران بود ، اما همواره با امید تحقق این فرمایش خداوند متعال در قرآن که می فرماید : « ریشه ی منافقین از زمین بیرون خواهد آمد » ، به تلاش و مبارزه ای قاطع و در عین حال با رأفتی اسلامی پرداخت ."

مهندس لاجوردی در ادامه بر هوشیاری جوانان جامعه تأکید کرد و افزود :

" چهره ی نفاق در جامعه هر روز رنگ تازه ای به خود می گیرد و این قبیل فعالیت های مسلحانه تنها گوشه ای از این چهره است . قشر جوان جامعه باید با استعانت از روح ایمان و تقوا ، این ولد شوم شیطان را که گاه در لباس دوستان دلسوز و گاه در لباس دشمنان خونخوار ، چهره عیان می کند ، بشناسند و در دام آن گرفتار نشوند ." (6)

حبیب الله عسگراولادی دبیر کل جمعیت مؤتلفه ی اسلامی نیز در گفتگو با روزنامه ی رسالت از روحیه ی ایمانی و معرفتی شهید لاجوردی به عنوان ویژگی بارز آن شهید یاد کرد و گفت :

" در شرایطی که بسیاری از بزرگان نسبت به منافقین شناخت کافی نداشتند ، آن مرحوم اولین کسی بود که جریان نفاق را شناسایی کرد و از عمق ضخامتی که از نفاق بر روی تفسیرهای من در آوردی منافقین و برداشت های ضد علمی آنان از نهج البلاغه وجود داشت ، خبر داد و گفت : منافقین به دنبال حذف ریشه ی ایمان مردم هستند ."

آقای عسگراولادی بر لزوم شناخت جریان نفاق در شرایط حاضر تأکید کرد و گفت :

" هر چه حرکت های ایمانی در جهان قوی تر شود ، نفاق پیچیده تری در کنار ایمان قرار می گیرد . امروز که جهان به سوی معنویت و اسلام ناب می رود نفاق پیچیده تر از گذشته وجود دارد ، منافقین امروز مانند دیروز نیستند ، بلکه آنان امروز جزء محاربین هستند و نسل جوان باید هوشیارتر از هر زمانی به این موضوع توجه کند ." (7)

• اجتناب از تشریفات

مظفر الوندی ، رئیس مرکز آموزشی و پرورشی سازمان زندان های کشور طی گفتگویی با کیهان به تشریح شخصیت اخلاقی و اجرایی شهید لاجوردی پرداخت . الوندی با بیان این مطلب که ایشان جز به شهادت قانع نبود ، به تواضح خارق العاده این شهید بزرگوار اشاره کرد و گفت :

" شهید لاجوردی ضمن حساسیت زیادی که به مسائل اصلاحی و تربیتی زندانیان و امور زندان داشت ، هر گاه می خواست به زندانی سرکشی کند ، به تنهایی وارد زندان می شد و در میان زندانیان خلافکار می نشست و با آنها غذا می خورد و در کمال فروتنی با ایشان صحبت و آنها را نصیحت می کرد ، به طوری که زندانیان ایشان را بسیار دوست داشتند ."

الوندی همچنین خاطر نشان کرد :

" شهید لاجوردی به رغم این همه تلاش و خدمت در هیچ یک از نهادها و مراکز دولتی بعد از انقلاب ، پرونده ی پرسنلی نداشت و در بحث مدیریت به مدیریت با مشارکت همه نیروهای کارمند و کارگر معتقد بود ، چنان که در جلسات مختلفی که داشتیم همواره تأکید می کرد همه ی کارکنان سازمان حضور فیزیکی داشته باشند ."

وی افزود :

" شهید لاجوردی با این که رئیس سازمان زندان ها بود ، در سالنی که ایجاد کرده بود ، خودش در اولین صندلی سالن اداری به انجام کارهای اداری می پرداخت . در طول روز بارها و بارها مراجعین اعم از سربازان وظیفه و مردم عادی جهت پیگیری امور خود به سازمان مراجعه و اتفاقاً در اولین نگاه لاجوردی که نمی شناختندش سؤال می کردند دبیرخانه کجاست ؟ یا فلان قسمت کجاست ؟ و با فروتنی کامل بلند می شد و آنها را راهنمایی می کرد . با این که ایشان از بیل زدن تا کارهای فکری و اجرایی را انجام می داد ، اما همواره معتقد بود که باید فراتر از حرف عمل کرد ، لذا با تشکیل روابط عمومی مخالف بود ."

الوندی در ادامه در بیان شخصیت شهید لاجوردی می گوید :

" او به رغم آن که می توانست برای مسافرت های خود از پاویون ویژه استفاده کند ، اما ساکش را در دست می گرفت و در صف مردم عادی می ایستاد تا سوار هواپیما شود . او یک بار به یکی از استاندارها که از وی خواست به پاویون برود ، گفت : ما مردمی هستیم و با مردم معاشرت داریم . او حتی در موارد زیادی برای بازدید از زندان های کشور با مینی بوس به استان های مختلف کشور مسافرت می کرد ."

مهندس الوندی در پایان گفتگوی خود با کیهان ، به زندگی شهید لاجوردی پس از استعفای ایشان از سازمان زندان ها اشاره کرد و اظهار داشت :

" یکی از دوستان به ایشان مراجعه کرده و گفته بود شما به انقلاب تعلق دارید ، از مغازه بیرون بیایید و جایی در دوایر حکومتی مشغول شوید . شهید لاجوردی در پاسخ او گفته بود : من از تاریخی که سازمان زندان ها را ترک کردم ، موفق شدم یک دور کامل سنن نبی اکرم (ص) را مطالعه کنم ، تازه فهمیدم که پیامبر (ص) در حین کار حکومتی ، بیل هم می زد ، آن وقت می گویی دست از این کارها بکشم ؟ " (8)

مظفر الوندی در توصیف خصوصیات شهید لاجوردی می نویسد :

" از تشریفات کاذب بدش می آمد و توجیه امنیتی بودن را برای کار پر هزینه ی اسکورت و محافظ رد می کرد . یکی از مدیران نقل می کرد روزی برای حضور در جلسه ی یکی از سازمان های دولتی رفته بودند ، ظاهراً راننده ی ماشین برای کاری در محل نمانده بود . جلسه که تمام می شود آنها برای سوار شدن ماشین به در سازمان مورد بحث می آیند ، ولی از راننده خبری نیست ، شهید لاجوردی می گوید اشکالی ندارد از وسیله ی عمومی استفاده می کنیم .

به اصرار ایشان همراهان وی که از معاونین و مسئولین ایشان بودند و با کت و شلوار اتو کشیده و کیف سامسونت های چرمی و شیک او را همراهی می کردند ، مجبور شدند به خواسته ی وی تن دهند . اتفاقاً به علت ازدحام مسافران ایشان تا آخر خط وسط اتوبوس می ایستند . مسافرانی که به خوبی او را می شناختند ، به پچ پچ افتاده بودند که آیا لاجوردی است یا خیر ؟ به هر حال ایشان با آرامش کامل مسیر طولانی تا سازمان را طی کرد و بدون کمترین دغدغه از اتوبوس پیاده شد ." (9)

• سختگیری در بیت المال

معاون قضایی دیوان عالی کشور ، حاج آقا نیری در هفتمین مراسم بزرگداشت شهادت لاجوردی ، ضمن اشاره به سهم بزرگ لاجوردی در انقلاب و ناشناخته بودن او برای مردم ، درباره ی حساسیتی که شهید در استفاده از بیت المال به خرج می داد ، می گویند :

" لاجوردی در بیت المال واقعاً سختگیر بود و نمی گذاشت یک ریال هم حیف و میل شود . یادم هست در بحران های سال های بعد از انقلاب که جمعیت زندانیان زیاد شده بود و منافقین شورش کرده بودند ، بازجو و بازپرس کم بود و افرادی از بیرون می آمدند و آنجا خدمت می کردند ، آقازاده ی ایشان تشریف آوردند برای کمک .

طبیعی است کسی که به نظام کمک می کند دست کم خرج او به عهده ی دولت است، اما در تمام مدتی که آقازاده ی ایشان آنجا بودند و غذای دادستانی را مصرف می کردند ، لاجوردی پول غذا را از جیب خود پرداخت می کرد و می گفت : فرزند من کارمند اینجا نیست ، لذا باید پول غذایی را که خورده از جیب خودم پرداخت کنم ." (10)

مهندس الوندی در توصیف حساسیت لاجوردی در استفاده از بیت المال در گفتگو با روزنامه ی کیهان می گوید :

" در حفاظت از بیت المال دغدغه ی عجیبی داشت و اجازه نمی داد حتی یک ریال در حوزه ی مدیریت ایشان بی جهت جابجا شود . هر گاه برای مأموری های اداری به استان های مختلف می رفت و شب را در جایی کسنی می گزید ، هزینه ی اسکان را از جیب خودش می پرداخت ." (11)

مصطفی حائری زاده در مصاحبه با نشریه ی شما در تاریخ 5/6/1377 درباره ی شهید لاجوردی چنین می گوید :

" شهید لاجوردی کم هزینه ترین مسئول نظام بود . در هزینه کردن بیت المال حساسیت نشان می داد . یادم هست اوایل انقلاب ، زمانی که دادستان انقلاب بود ، وارد دفتر کار او شدم . دیدم در گوشه ای از اتاق محل کارش یک آجر و یک پتوی سربازی قرار دارد ، پس از این که دقت کردم ، متوجه شدم بالش و متکای او برای استراحت آجر بوده است ."

پایان

پی نوشت:

1. مظفر الوندی ، لاجوردی از نگاهی دیگر ، ص 21

2. روزنامه ی کیهان ، 3/6/1377

3. روزنامه ی کیهان ، 2/6/1377

4. گفتگوی کیهان با مظفر الوندی ، 2/6/1377

5. آخرین روزهای زندگی شهید لاجوردی از زبان فرزندانش ، کیهان ، 2/6/1377

6. روزنامه ی رسالت ، 2/6/1377

7. آخرین روزهای زندگی شهید لاجوردی از زبان فرزندانش ، روزنامه ی کیهان ، 2/6/1377

8. گفتگوی کیهان با مظفر الوندی ، 2/6/1377

9. مظفر الوندی ، پیشین ، ص 22

10. آرشیو مجمع فرهنگی شهید بهشتی

11. روزنامه ی کیهان ، 2/6/1377