در آن زمان مدرسه نواب كه با سرپرستي مرحوم ميرزاي نوغاني بزرگ اداره مي شد ، مركز طلاب علاقه مند و كوشا بود . اكثر طلاب آن اهل نماز شب و تهجد بودند . شهيد صادقي وقتي در چنان فضاي مساعدي قرار گرفت با استعداد خدادادي اش نيرويي دو چندان به دست آورد و مراحل تحصيلات حوزوي را به سرعت يكي پس از ديگري طي كرد .
ادبيات را نزد مرحوم اديب نيشابوري و لمعتين را در محضر استاد مسلم حوزه ، مرحوم مدرس يزدي و مكاسب و رسائل و كفايتين را از محضر حاج شيخ هاشم قزويني و بخشي از درس خارج را از حوزه درس آيت الله ميلاني (رض) كه حوادث روزگار او را از عراق به حوزه مشهد كوچانده بود ، فرا گرفت .
افزون بر اين شهيد صادقي ديدگاه هاي فقهي را به خوبي مي دانست و بر نگرش هاي فقيهانه تمام فقها به خصوص آقا ضياء عراقي و مرحوم نائيني تسلط كامل داشت . در همين خلال معارف و اخلاق را از حضور مرحوم حاج شيخ مجتبي قزويني و ميرزا جواد آقا تهراني نيز فرا گرفت .
حجت الاسلام والمسلمين حاج آقا دهشت ، هم حجره شهيد صادقي ، درباره وي مي گويد :
" ايشان در مدرسه نواب تحصيل مي كرد و هر دو در يك حجره سال ها با هم بوديم . لذا به ايشان بسيار نزديك بودم . استادان ايشان مرحوم ميرزا احمد مدرس ، شيخ هاشم قزويني و حضرت آيت الله ميلاني بودند كه از محضر ايشان درس خارج را استفاده برد . البته وي در كنار فراگيري علوم حوزوي در دانشگاه نيز تحصيل مي كرد ." (1)
آقاي دكتر عبد خدايي درباره شهيد صادقي مي گويد :
" آشنايي بنده با مرحوم دكتر صادقي به دوران جواني ام بر مي گردد ، زماني كه من حدود 18 سال داشتم و از طلبه هاي مدرسه علميه نواب بودم . شهيد صادقي نيز آن زمان از طلاب اين مدرسه بود و در يك حجره كوچك با حاج آقاي دهشت زندگي مي كردند . از آنجا كه هر دو در درس مرحوم حاج شيخ هاشم قزويني شركت مي كرديم ، زمينه آشنايي بيشتر فراهم شد و به حجره هم رفت و آمد پيدا كرديم .
اين آشنايي و مراوده با مرحوم صادقي زماني به اوج خود رسيد كه شيخ عبدالكريم حامد از شاگردان شيخ رجبعلي خياط (2) به مشهد آمدند و بنده و دكتر صادقي ساعت هاي طولاني در مسجد گوهرشاد به صحبت هاي ايشان درباره زهد و تقوا گوش مي داديم." (3)
تحصيلات دانشگاهي
در آن زمان حكومت طاغوتي پهلوي سعي مي كرد تا به هر وسيله حوزه هاي علميه را از مردم جدا و از طرفي بين حوزه و دانشگاه نوعي دوگانگي و اختلاف به وجود آورد ، در اين زمان ظلمت و بي خبري از دين و اخلاق اسلامي به شدت بر جامعه حاكم بود و به جز عده اي كه در ارتباط با اهل علم و مساجد بودند ، اكثريت در بي خبري محض به سر مي بردند ، در چنين موقعيتي شهيد صادقي تصميم گرفت پا به ميدان نهد و آن شدني نبود جز از طريق دانشگاه .
از اين رو پس از دريافت ديپلم ، وارد دانشكده معقول و منقول شد و پس از گرفتن ليسانس و اشتغال به تدريس در دبيرستان هاي نطنز و توابع تهران موفق به اخذ درجه فوق ليسانس و سپس دكتري در فقه و مباني حقوق اسلامي شد . پس از تقاضاي انتقال به مشهد به دانشكده الهيات دانشگاه مشهد راه يافت و در اين سنگر به تدريس و ترويج مباني ديني و معارف اسلامي پرداخت . (4)
هم حجره دوران تحصيل حوزوي ايشان ، حجت الاسلام والمسلمين آقاي دهشت مي گويد :
" آقاي دكتر صادقي ضمن تحصيل علوم حوزوي در دانشگاه نيز تحصيل مي كرد . در دانشگاه درسها را خوب متوجه مي شد و در زمره ممتازان آنجا بود و پايان نامه فوق ليسانس را درباره رد بر الحاد و كفر نگاشت ." (5)
شهيد دكتر صادقي با كوشش و تلاش زياد خود چه در حوزه و چه در دانشگاه از امثال و اقران خود برجسته تر مي نمود ، طلبه و دانشجوي ممتازي بود و در دوران استادي نيز در تدريس و در رفتار با دانشجويان و برخورد با همكاران از جاذبه فوق العاده اي برخوردار بود و در دل همگان جا داشت ، مگر شمار خاصي كه افكار و عقايد انحرافي داشتند و راه ديگري مي پيمودند ، آنان از ديدن دكتر صادقي ناراحت مي شدند .
ازدواج با خانواده مذهبي
آقاي نورالديني از دوستان قديمي شهيد مي گويد :
" ايشان مي خواستند ازدواج كنند و خيلي هم مقيد بودند . در تهران خانواده اي معمولي بودند كه خانواده ما با ايشان فاميل بود . ابتدا خانواده ايشان حاضر به اين ازدواج نمي شدند ، چون كمي متجدد مآب بودند ، به خصوص برادر ايشان خوشش نمي آمد . من گفتم : مثل آقاي صادقي را پيدا نمي كنيد ، اما بعد حاضر شدند .
شهيد صادقي در نطنز مشغول تدريس و منتظر جواب من بود ، پس از موافقت خانواده همسرشان به وي نامه نوشتم ، متأسفانه آمدن شهيد صادقي با فوت پدر خانم شان مواجه شد ، اما پس از مدتي مراسم عقد و ازدواج انجام گرفت و ايشان و همسرشان 17 سال بدون كمترين اختلافي با هم زندگي كردند . حتي برادر خانم شان هم كه ابتدا موافق نبود به خاطر اخلاق خوب آقاي صادقي مريد ايشان شد ." (6)
به اين ترتيب در سال 1345 هـ . ش ، شهيد صادقي در تهران با خانواده اي مذهبي و اصيل آشنا شد و خدا خواسته بود تا اين آشنايي به خويشاوندي تبديل شود . محصول اين وصلت مبارك و ميمون دو پسر به نام هاي محمد و علي و يك دختر به نام فاطمه شد .
از نامگذاري اين فرزندان پيداست شهيد صادقي تا چه اندازه به خاندان عصمت و طهارت علاقه مند بود كه از نام مقدس آنها به قول اهل بلاغت تلذذ مي جست و به راستي وي از نام هاي مقدسي كه روي فرزندانش گذاشته بود و همه روز به زبان مي آورد و تكرار مي كرد ، لذت مي برد .
شهيد صادقي ، بنيانگذار بحث آزاد
آن شهيد عاليقدر با غيرت ديني كه داشت از نفوذ ماديون و كمونيست ها در دانشگاه ها رنج مي برد . هر چند در دبيرستان ها و از هر فرصتي براي تبليغ و نشر احكام ديني و مبارزه با اغواگران بهره مي گرفت ، اينك سنگر بهتري فراهم شده بود و از اين رو هرگز آرام نمي گرفت .
شهيد صادقي كه اهل بحث و مناظره بود با حسن سلوك و اخلاق خوش و لبخند شيرينش همه را جذب مي كرد . به قول يكي از همكاران دانشگاهي شايد بتوان او را بنيانگذر بحث آزاد و مناظره با تمام فرق غير اسلامي در اين اواخر دانست كه بدون ترديد از موفق ترين شخصيت ها در اين راه به شمار مي رود . او هدايت يك فرد را به فرموده قرآن هدايت و حيات تمامي انسان ها مي دانست : « و من احياها كمن احيا الناس جميعاً » (مائده/21)
در اينجا رشته سخن را به دست همسر شهيد ، نويسنده مقاله « نگاهي كوتاه به زندگي حجت الاسلام و المسلمين شهيد دكتر قاسم صادقي " مي سپاريم :
" شهيد صادقي از غواصان بحار معارف حقه جعفري بود ، علاوه بر اطلاعات وسيع از اصول و فروع و مباني فقه فرق اسلامي در تاريخ اسلام نيز يد طولاني داشت . وسعت و عمق آگاهي از قرآن و روايات معصومين (ع) و قدرت حافظه و استدلال و تيز هوشي همراه با سرعت انتقال و نيز تبحري كه در مكاتب مختلف به ويژه مكتب منحط و فاسد كمونيسم پيدا نموده بود ، به احدي از ملحدين و افراد فاسد العقيده مجال نمي داد كه حتي مدت كوتاهي در برابر منطق نيرومند او پايداري نمايد ....
تحصيلات دانشگاهي و اخذ درجه دكتري ، براي او تنها جنبه صوري و ظاهري داشت و در زمان طاغوت اين عناوين فقط پل هايي بودند جهت راهيابي به محيط دانشگاه براي تبيين و تفهيم معارف اسلامي . از بركت عنايات خاصه ائمه قدرت زيادي جهت منكوب نمودن كليه فرق گمراه در مناظرات پيدا نموده بود . شهيد صادقي در حوزه علميه افتخاري بود براي دانشگاهيان ، كما اين كه در دانشگاه افتخاري بود براي حوزه .
نكته بسيار مهم كه بيان آن ضروري است اين كه شهيد صادقي جداً تأكيد داشت كه معارف حقه را فقط بايد از قرآن و بيانات و ارشادهاي معصومين (ع) كسب نمود و هر كس جز اين روش را انتخاب كند بدون ترديد سرانجامي جز گمراهي نخواهد داشت .
هم زمان با اوج گيري انقلاب ، جلسات تبليغ و مناظره ايشان مخصوصاً با گروهك ها بيشتر مي گرديد و از تأثير پذيري جوانان توسط گروهك ها سخت نگران بود . وي بارها در مناظرات و بحث هاي استدلالي خويش مي گفت : هر كس سي دقيقه در بحث بتواند مقاومت كند يك صد تا پانصد هزار ريال جايزه دارد . بديهي است كه آن روز اين مبلغ قابل توجه بود و هر كس كه مادي و اهل دنيا باشد به خاطر همين ماديات لازم است براي بحث استدلالي وقت صرف كند .
آري ديانت ، تقوا ، زهد ، صبر ، رضا ، ادب ، تواضع ، اخلاص ، فضل و بخشش ، از ويژگي هاي كم نظير آن شهيد بزرگوار بود هيچگاه در مقابل اهانت و گرفتاري ، خود را نمي باخت . در هنگام بحث و مناظره هميشه آرام ، متين ، باوقار ، مستدل و گشاده رو بود .
بارها با استادان منحرف دانشگاه به بحث نشست ، با اين كه عده اي از آنان از جيره خواران و مأموران نظام ستم شاهي بودند ولي از اين بابت دلهره و نگراني نداشت . استعداد سرشار و قدرت استنباط و سرعت انتقال عجيبي داشت . زمان و مكان سخن را به خوبي مي دانست . استعداد و ظرفيت افراد را به سرعت تشخيص مي داد ، در فهم آيات متشابه و مشكل قرآن و وقايع تاريخ اسلام كم نظير بود . " (7)
حجت الاسلام آقاي نورالديني از دوستان ايشان مي گويد :
" مهمترين كار ايشان حضور در جلسه اصول عقايد بود كه در مشهد گهگاه تشكيل مي شد و در مدرسه آقاي موسوي نژاد به همت او برگزار مي گشت . در اين جلسات طلاب زيادي مي آمدند و ايشان راجع به اصول عقايد بحث مي كردند ، وي متخصص در اثبات اصول عقايد بود ، چنان متخصصي كه ادله ايشان را كمتر كسي مي توانست نقد كند . " (8)
پی نوشت:
1. مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمين دهشت از دوستان شهيد صادقي
2. عارف مشهور شيخ رجبعلي خياط ، متوفي 10 شهريور 1340 هـ . ش . درباره او ر . ك : محمد محمدي ري شهري ، كيمياي محبت ، يادنامه مرحوم شيخ رجبعلي خياط (نكويان)
3. مصاحبه با دكتر عبدخدايي از دوستان و همكاران شهيد صادقي
4. مقاله نگاهي كوتاه به زندگاني حجت الاسلام شهيد دكتر قاسم صادقي به قلم همسر شهيد روزنامه قدس ، 30/3/69
5. مصاحبه با حجت الاسلام والمسلمين دهشت از دوستان شهيد صادقي
6. مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمين نورالديني از دوستان شهيد صادقي
7. مقاله نگاهي كوتاه به زندگاني حجت الاسلام والمسلمين شهيد دكتر صادقي به قلم همسر شهيد ، روزنامه قدس ، 30/3/69
8. مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمين نورالديني از دوستان شهيد صادقي
