دکتر کوين برت، اسلام‌شناس آمريکايي و استاد سابق دانشگاه‌هاي سن‌فرانسيسکو، پاريس و ويسکانسين است. او از مؤسسين اتحادية مسلمان‌مسيحي‌يهودي (MUJCA) و منتقد جدي سياست آمريکا در موضوع مبارزه عليه تروريسم است. برت، در کتابي که در سال2009 نوشت سياست‌هاي واشنگتن در اين حوزه را زير سؤال برد. در ادامه، گفتگوي راه‌نما با اين پژوهش‌گر آمريکايي را مي‌خوانيد.
آقاي برت! به نظر شما خاستگاه فکري و سياسي داعش و تکفيري‌ها کجاست؟
جريان تکفيري، شاخه‌اي از وهابيت است. وهابيت هم جنبشي است که در قرن18 در نجد(عربستان) ظهور کرد و تفسير خشکي از اسلام بر مناطق تحت حاکميت خود تحميل کرد. وهابيت، حمايت امپراطوري بريتانيا را به‌دست آورد. بريتانيا، از وهابيت به‌عنوان عاملي براي ايجاد تفرقه و تسلط بر خاورميانه استفاده کرد. امروز هم چيزي تغيير نکرده و دشمنان اسلام که بيشتر، صهيونيست‌ها و نظم نوين جهاني آن‌هاست، به‌صورت پنهاني از تکفيري‌هايي حمايت مي‌کنند که هرجا مي‌روند آشوب به‌پا مي‌کنند. صهيونيست‌ها، از تکفيري‌ها براي برهم‌زدن ثبات کشورهاي مسلمان ازجمله پاکستان، عراق، سوريه و ليبي استفاده مي‌کنند. داعش، يک گروه به‌شدت تکفيري و محصول جانبي القاعده است که صهيونيست‌ها از آن، براي بسيج غرب عليه اسلام استفاده مي‌کنند. داعش، در بين مسلمانان از هيچ حمايتي برخوردار نيست ولي عوامل آمريکا، عربستان و اسرائيل به‌طور پنهاني، آن را تجهيز مي‌کنند و به آن، آموزش و اطلاعات مي‌دهند. همين، عوامل داعش را کمک کرد تا از احساسات فرقه‌اي در عراق سوءاستفاده کرده و ثبات اين کشور را برهم‌بزند. اين کار درواقع در راستاي برنامه «اودد اينون»، استراتژيست اسرائيلي، براي تجزيه عراق و ساير کشورهاي خاورميانه و تبديل آن‌ها به واحد‌هاي کوچک‌تر و مديريت‌پذير‌تر است.
چه کشورهايي در به‌قدرت‌رسيدن داعش مؤثر بودند؟
آمريکا، اسرائيل و عربستان‌سعودي اصلي‌ترين حاميان مخفي داعش هستند. دولت‌هاي اين سه کشور، به‌طوررسمي و علني، داعش را دشمني تروريست و افراطي مي‌دانند ولي به‌طورغيررسمي، آن را کنترل و سازمان‌دهي مي‌کنند. اردن هم، نقش داشته است؛ چراکه به‌نظرمي‌رسد واحد‌هاي شبه‌نظامي آمريکايي وابسته به سيا، داعش را در پايگاه‌هاي آمريکا در صحراي اردن آموزش داده‌اند.
در اوايل ژوئن2014، سناتور «رند پل» به موضوع تسليح داعش توسط آمريکا اشاره داشته است. نظر شما در اين‌باره چيست؟
اظهارات پل، کاملاً درست است. من از اينکه او جرأت کرد تا حقيقت را دربارة حمايت آمريکا از داعش بگويد، بسيار تحت تأثير قرار گرفته‌ام اما متأسفم که او ظاهراً از گفتن حقيقت دربارة صهيونيسم و سيطرة آن بر سياست آمريکا ناتوان است. مشخص نيست که آيا رند پل، اگر رئيس‌جمهور مي‌بود، مي‌توانست سياست آمريکا در خاورميانه را تغيير دهد يا خير، چون به‌ظاهر تسليم صهيونيست‌هاست.
چرا غرب در سوريه با گروه‌هاي تکفيري مقابله نکرد؟
غرب، اين گروه‌هاي تکفيري را مفيد مي‌داند. «تکفيري»، از آن‌جايي به اين گروه اطلاق مي‌شود که مسلمانان مخالف خود را تکفير مي‌کنند؛ لذا گروه‌هاي تکفيري براي دامن‌زدن به مشکلات در کشورهاي اسلامي و ايجاد نزاع بين مسلمانان عالي هستند. از آن‌جايي که آن‌ها به‌طوروحشيانه‌اي ضدشيعه هستند، هر جا که مي‌روند، به تنش‌هاي فرقه‌اي دامن مي‌زنند و غرب را در ايجاد تفرقه بين مسلمانان، جهت تسلط و بهره‌برداري از آن‌ها ياري مي‌کند.
دليل پيوستن شهروندان اروپايي به داعش چيست؟
داعش براي جماعت کوچکي از مسلمانان جذابيت‌هاي زيادي دارد. اول اينکه، بسياري از مسلمانان از نبرد جهاني عليه اسلام بسيار خشمگين هستند. بنابراين، وقتي داعش به‌عنوان گروه بسيار افراطي، حتي افراطي‌تر از القاعده معرفي مي‌شود، اين مردم عصباني مي‌خواهند به افراطي‌ترين حرکت موجود بپيوندند. خب زماني‌که داعش، موفق به گرفتن سرزمين‌هايي با کمک‌هاي اطلاعاتي و آموزشي سيا مي‌شود، برخي افراد ساده لوح مسلمان ممکن است تصور کنند که «عاقبت، به موفقيت‌هايي مي‌رسيم». اين واقعيت که جنگ‌جويان داعش پول خوبي دريافت مي‌کنند هم شايد در جذب افراد، مفيد است. بعد از آن، عامل فرقه‌اي است. عربستان‌سعودي (که احتمالاً از سوي صهيونيست‌ها و آمريکايي‌ها حمايت مي‌شود) هم به‌عنوان بخشي از جنگ سرد خود با ايران، تبليغات ضدشيعي خصمانه‌اي را هدايت مي‌کند. برخي از مسلمانان، تحت تأثير تبليغات ضدشيعي قرار گرفته‌اند که آن‌ها را به داعش متمايل مي‌کند و در آخر، داعش از يک برنامة پيچيدة کنترل ذهن نفع مي‌برد که از رسانه‌هاي اجتماعي براي به‌بازي‌گرفتن مردم استفاده مي‌کند. شايد، ميليون‌ها دلار هم صرف جلب حمايت از داعش در رسانه‌هاي اجتماعي شده است. جوانان عصباني ساده‌لوح و زودباوري که اطلاعات اندکي هم دارند، جامعة هدف اين برنامه‌ها هستند.
آيندة گروه‌هاي تکفيري را چگونه مي‌بينيد؟
تکفيري‌ها، همچون خوارج پيش از آن‌ها، از اسلام جدا شدند. اين گروه، با اين ادعا که تنها خودشان مسلمان راستين هستند و ساير مسلمانان کافرند، خود را از دايره اسلام خارج کرده‌اند؛ چراکه اسلام، هر کسي که شهادتين را بگويد به‌عنوان مسلمان، قبول دارد. تکفيري‌ها همچون خوارج، رفته‌رفته به حاشيه رانده مي‌شوند ولي صدمه‌هاي زيادي به اسلام مي‌زنند. براي کاهش‌دادن اين آسيب، مسلمانان بايد اتحاد را اولين اولويت خود قرار دهند. من معتقدم که شيعيان مي‌توانند هدايت اين مسير را به‌عهده گيرند. اين‌گونه، مي‌توان مرگ تکفيري‌ها را تسريع و آسيب‌شان را کاهش داد.
مصاحبه: سعید محمدی
منبع: نشریه راه‌نما، شماره دوازدهم، ویروس فراگیر تکفیر
