ورود به دانشگاه تا مقام استادي
آنچه از نظر اسلام ارزشمند است علم و آگاهي است چنان كه در قرآن كريم آمده است : « يرفع الله الذين آمنوا منكم والذين اوتوالعلم درجات » (1) و همچنين « انما يخشي الله من عباده العلماء » ، (2) يا در حديث نبوي (ص) آمده است : « اطلبوا العلم من المهد الي اللحد » ، " (3) و نيز در سخنان علي آمده است : « العلماء باقون ما بقي الدهر » (4) در اين باره صدها حديث در باب فضيلت علم و علما در كتاب هاي معتبر روايي به چشم مي خورد .
يكي از همكاران دانشگاهي و هم مباحثه شهيد صادقي مي گويد :
" عالمي بي تظاهر بود ، كساني كه دكتر صادقي را از زماني كه طلبه اي ساده در مدرسه عمليه نواب مشهد بود مي شناختند تا زماني كه به مقام استادي دانشگاه و نمايندگي مجلس شوراي اسلامي رسيد ، مي دانند كه وي كوچكترين تغيير در روحيه و برخوردش نداده بود . وقتي بحثي ديني مطرح مي شد مانند شيري در بيشه بحث وارد مي شد . در تاريخ اسلام ، جهان بيني ، ادبيات ، تفسير ، فقه و اصول ، عرفان با تسلط كامل وارد مي شد .
فراموش نمي كنم كه با هم مبحث "طلب و اراده " كفايه را مباحثه مي كرديم ، در آنجا كه مرحوم آخوند اظهار عجز نموده و فرموده است : قلم اينجا كه رسيد سر بشكست ! شهيد صادقي با اظهار تأسف گفت : اين جا جاي سر شكستن قلم نيست و با بيان ساده و شيوا مطالب را بيان كرد ، آري شهيد صادقي را كسي نشناخت ." (5)
شهيد صادقي در دوراني كه رژيم سعي مي كرد حوزه هاي علميه را در مقابل دانشگاه بي اهميت جلوه دهد و تبليغات سوئي را عليه حوزه راه انداخته بود ، مصلحت را در آن ديد كه وارد دانشگاه شود . وي با اخذ مدرك ليسانس و تدريس در دبيرستان هاي نطنز و توابع تهران و سرانجام با درجه فوق ليسانس در رشته فقه و مباني حقوق اسلامي ، وارد دانشكده الهيات مشهد شد و تدريس در آنجا را شروع كرد و پس از آن به اخذ درجه دكتري نائل گرديد . (6)
در سال 1354 هـ . ش در سميناري كه براي معلمان علوم ديني در مشهد ترتيب يافته بود ، ايشان همراه شهيد مظلوم بهشتي و شهيد دكتر باهنر ، دكتر غفوري و چند نفر ديگر در اين سمينار شركت كردند كه رژيم در روز چهارم با ادامه آن مخالفت كرد و آن سمينار كه با استقبال كم نظيري از سوي معلمان و دانشجويان روبرو شده بود به تعطيلي كشانده شد .
در زندگي نامه شهيد با نام ياد ياران كه به همت معاونت فرهنگي پژوهشي اداره كل بنياد شهيد خراسان چاپ شده ، آمده است :
" مقاطع تحصيلي را با سرعت و موفقيت پشت سر گذاشت تا سرانجام موفق شد مدرك دكتري خود را در رشته فقه و مباني حقوق اسلامي دريافت نمايد . از آن پس به تدريس در دانشكده الهيات مشهد پرداخت . دانشگاه بهترين مكان براي تضارب افكار الهي و انديشه هاي الحادي بود ، از اين رو استاد اقدام به برپايي جلسات مناظره نمود و با ذخيره هاي علوم الهي كه در سينه انباشته داشت و با سعه صدر و زبان بليغ به بحث مي پرداخت و هشام گونه از حريم پاك قرآن و عترت دفاع مي نمود ."
در پايان اين بخش ياد كردني است كه شهيد دكتر صادقي در سال 1355 به درجه استادياري ارتقا يافتند و كميته هيئت منتخب دانشكده به اتفاق آراء صلاحيت ايشان را براي اين مقام در مورخه 8/2/55 تأييد و اعلام كردند .
شهامت و فداكاري شهيد
در مصاحبه اختصاصي خراسان با خانواده شهيد آمده است :
" اخلاق دكتر صادقي جاذبه خاصي در دانشجويان ايجاد كرده بود به طوري كه حرف پذيري زيادي از او داشتند و بسياري مي گفتند كمتر استادي به معنويت دكتر صادقي پيدا مي شود . به طور كلي دكتر قبل از انقلاب در دفاع از حريم مقدس اسلام و نشر فرهنگ اسلامي و پاسخگويي به سؤالات ماديون و مخالفان اسلام ، همت گماشته بود . در سنگر ايدئولوژي در محيط دانشگاه از جو روشنفكري آن زمان پاسداري مي كرد و در حركت انقلابي دانشگاه نقش بسزا و مهمي داشت .
در زمان رژيم ستم شاهي چندين بار با مأموران ساواك جهنمي درگير بود و فراري زندگي مي كرد و به طوري كه يكي از دوستانش نقل مي كرد روزي دكتر را در كمد لباس پنهان كرديم تا از شر ساواك در امان باشد ، ولي او را دستگير كردند كه در پاسخ اين كه چرا فرار كردي به مأموران ساواك گفت : انسان عاقل از شما مي گريزد ... "
شهيد حجت الاسلام صادقي پس از انقلاب در مسجد بناها ، مدرسه نواب و انجمن اسلامي دانشگاهيان برنامه داشت . درمحيط دانشگاه ها و جامعه با ماركسيست ها درگير بود و بيشتر وقت خود را صرف معرفي آنها مي كرد .
يكي از همكاران دانشگاهي ايشان مي گويد :
" پاره اي از ابعاد زندگي او را كه خود شاهد بوده ام ، اينگونه مي توانم بيان كنم : در زمان دانشجويي فعال و اهل مطالعه بود و هرگز به كتاب ها و كلاس هاي درسي اكتفا نمي كرد و در مسائل اعتقادي نسبتاً متخصص بود و ضمن استفاده از محضر اساتيد ، اگر حرفي باعث شبهه و ترديد مي شد به آن سخت اعتراض مي كرد .
بارها شاهد بودم كه اساتيد را در جلسه علني دعوت به مناظره مي كرد ، وي با استادان منحرف و مخصوصاً ماركسيست ها و يا التقاطي ها كه در آن زمان در دانشكده الهيات تهران بودند ، هميشه در ستيز بود .
شهيد دكتر صادقي با اين كه خود از استادان بنام و از نظر علمي در سطح بالايي بود در مقابل استادانش به ويژه استادان حوزوي اش ، بسيار متواضع بود . " (7)
حجت الاسلام نورالديني يكي از دوستان نزديك ايشان مي گويد :
" شهيد صادقي در دانشكده الهيات و معارف اسلامي مشهد مشغول تدريس بود كه انتخابات اولين دوره مجلس شروع شد . با اين كه وي استاد دانشكده بود ، به امر آيات عظام مرحوم ميرزا جوادآقا تهراني (استاد اصول عقايد و اخلاق ايشان) و همچنين بقيه بزرگان كه نامزدي ايشان را واجب عيني دانستند ، در انتخابات شركت كرد و نماينده اول نخستين دوره مجلس جمهوري اسلامي ايران در مشهد شد تا اين كه در حادثه هفتم تير به درجه رفيع شهادت رسيد .
آقاي نورالديني در قسمتي ديگر از مصاحبه اش مي گويد :
" بيشترين فكر شهيد صادقي اين بود كه به شبهاتي در جامعه راجع به مبدأ و معاد به وجود مي آيد پاسخ دهد و بيشتر همتش اين بود كه انسان موحدي تربيت بكند ... مثلاً گاهي مي گفت : عبارت امام حسين (ع) در دعاي عرفه « ماذا فقد من وجدك و ماالذي وجد من فقدك » چه از دست داد آن كه تو را يافت و چه چيز يافت آن كه تو را از دست داد .
يعني آن كه خدا را دارد همه چيز دارد و آن كه خدا را ندارد ، هيچ چيز ندارد . اين عبارت را زياد مي گفت . جنبه قوي بعد شخصيتي ايشان همين است ، يعني مي خواست اين را به جامعه بگويد ، اگر خدا را داريد همه چيز داريد ، اگر خدا را نداريد هيچ چيز نداريد . "
يكي ديگر از آشنايان و مصاحبان قديمي مي گويد :
" آقاي صادقي جزو طلاب فاضل مدرسه نواب بودند و براي دانشكده اهميت قائل نبودند به عنوان مدرك تحصيلي و نه به عنوان معلومات و به خاطر جنبه اجتماعي كه اگر كسي مي خواهد كاري در اجتماع بكند لازم است مدرك داشته باشد .
يادم است دانشگاه يك مسابقه اي در زمان دانشجويي ايشان گذاشته بود كه هر كسي بهترين مقاله را درباره امام زمان (عج) بنويسد جايزه مي گيرد كه ايشان برنده اول شد و همه روزنامه ها مقاله ايشان را چاپ كردند .
يادم است كه در تالار دانشكده پزشكي تالار رازي دانشجويان همه دانشكده ها ، طلاب علوم ديني همه آنجا جمع بودند ، ايشان مقاله شان را خواندند ، آقاي دكتر مجتهدزاده رئيس دانشكده الهيات يك دوره تفسير و يك جايزه خيلي ارزشمند دیگر در آن زمان به ايشان دادند ."
يكي از مطالب جالب و رويدادهاي قابل توجه در زندگي علمي شهيد صادقي اطلاعات همه جانبه و حوصله بحث و مذاكره ايشان با همه افراد ، اعم از بي سواد ، مبلغ ، دانشمند ، مسيحي ، يهودي ، زرتشتي ، ملحد و ... بود . وي به احدي از ملحدان و افراد فاسدالعقيده مجال نمي داد ، در زندگي نامه شهيد دكتر صادقي آمده است :
" بسياري از ميزگردهاي كذايي زمان رژيم پهلوي را كه مدعي تماس و ارتباط ارواح به خصوص ارواح بزرگاني مانند آيت الله العظمي بروجردي بودند با يك جلسه شركت و طرح چند سؤال و نكته استدلالي به تعطيلي مي كشاند ."
آري به جرأت مي توان گفت ، شهيد دكتر صادقي ابعاد ناشناخته اي دارد كه به بررسي بيشتري نياز است .
نمايندگي مردم مشهد
به طور قطع شهيد دكتر صادقي نيز مانند همه افراد پاك سرشت ايراني و افراد متدين و پايبند به اصول مذهب شيعه ، قلبش براي اسلام و اجراي قوانين ديني مي تپيد و از همان سال هاي دوران طلبگي به ويژه از پانزده خرداد 1342 ، از هرگونه تلاش و مجاهدت در راه انقلاب دريغ نداشت .
به گفته حجت الاسلام و المسلمين آقاي دهشت ، هم حجره زمان طلبگي شهيد :
" ايشان مخالف رژيم پهلوي بود . در پخش اعلاميه ها كمك به روحانيون فعال بود ... بعد از انقلاب هم چون از شايستگان بود توسط عده اي از علما مانند ميرزا جوادآقا تهراني ، آيت الله شاهرودي ، آيت الله مرواريد و ديگر علما مورد تأييد قرار گرفتند و به مجلس رفتند ."
آقاي دكتر عبد خدايي همكار ايشان در دانشگاه و هم سنگر شهيد در نمايندگي مجلس شوراي اسلامي در پاسخ به اين سؤال كه چه افرادي مشوق شهيد صادقي براي نمايندگي مجلس بودند ؟ مي گويد :
" مشوق ايشان براي نمايندگي مجلس ، ميرزا جوادآقا تهراني بودند . در آن زمان كانديداها متعدد بودند ، گروهك هاي مختلف كانديدا معرفي كرده بودند ، حتي توده اي ها هم قبلاً براي نامزدهاي خود تبليغ مي كردند و آنها به آقايان علما مانند ميزرا جوادآقا تهراني ، آيت الله فلسفي ، آيت الله مرواريد فشار مي آوردند كه يا كانديدا معرفي بكنيد يا كانديداهاي آنها را تأييد كنند كه در اين زمان علما بنده و آقاي صادقي و آقاي ديالمه (8) را معرفي و تأييد كردند كه هر سه نفر به طور مستقيم رأي آورديم و به مجلس رفتيم ." (9)
پی نوشت:
1. مجادله /11 ، خداوند به كساني كه ايمان آورده اند و كساني كه علم به آنها داده شده است درجات عظيمي مي بخشد .
2. فاطر / 38 ، تنها بندگان عالم و دانشمندند كه از خدا مي ترسند .
3. نهج الفصاحه ، ماده طلب ، نيز ن . ك كشف الظنون ، ج 1 ، ص 51 ، تاريخ التمدن الاسلامي ، ج 3 ، ص 153 .
4. تا هميشه روزگار دانشمندان جاودانه اند . ن . ك ، نهج البلاغه تصحيح و تحقيق صبحي صالح ، ص 496 ، كلمه قصار ، 147
5. انجوي نژاد ، سيد مهدي ، مقاله خصوصيات و خاطراتي در مورد شهيد صادقي ، روزنامه قدس ، 30/3/69
6. مقاله نگاهي كوتاه به زندگاني حجت الاسلام شهيد دكتر قاسم صادقي به قلم همسر شهيد ، روزنامه قدس ، 30/3/69
7. مصاحبه با دكتر انجوي نژاد دوست و همكار دانشگاهي شهيد صادقي
8. جواني فرهيخته و برومند با تفكرات مذهبي كه همانند هفتاد و دو تن شهداي دفتر حزب جمهوري در هفتم تير ماه به شهادت رسيد و در صحن حضرت معصومه (س) به خاك سپرده شد .
9. مصاحبه دكتر عبد خدايي از دوستان شهيد صادقي
فضیلت های ماندگار (5)
