براي ورود به مهماني بزرگ پروردگار،مقدماتي لازم است؛ مانند توجه به شرافت ماه و ياري خواستن از ميزبان توانا، براي بهترين شدن در آن مهماني. لذا از مهمترين وظايف سالك مراقب در باره اين ماه بزرگ اين است كه حق اين ماه را بشناسد، و نيز معني درست روزه و مناسبت آن ميهماني خدا را دريابد، و پس از اين دريافت و شناختها بكوشد تا براي به دست آوردن رضايت ميزبان خود، خداوند بزرگ،همه اعمال و رفتار خويش را با اخلاص همراه سازد. امام سجاد(ع) در دعايي فرموده اند: " خدايا! ما را در روزه داري و خودداري اعضاي بدن از گناهان ياري كن، و نيز در به كار بردن اعضاي روزه به آنچه رضاي تو در آن است تا اين كه گوشهايمان لغوي نشنود، چشم هايمان لغوي نبيند، دست هايمان به سوي گناه گشوده نشود و قدم هايمان به سوي خطا نرود."
پيامدهاي روزه
در حديث معراج آمده است:" اي احمد! آيا مي داني كه ميراث و پيامد روزه چيست ؟گفت : نه، فرمود: ميراث و پيامد روزه كم خوري و كم گويي است، سپس در باره ميراث و پيامد سكوت و كم گويي فرمود: پيامد سكوت حكمت است و پيامد حكمت معرفت است و پيامد معرفت يقين است و انسان آنگاه كه به مقام يقين برسد ديگر باك ندارد كه چگونه روز را مي آغازد، با سختي يا با آساني، در بلا يا راحت؟ چنين است حال آنان كه به مقام رضا مي رسند، و هر كس به اين مقام رسد سه خصلت جداناشدني با او همراه مي كنم: شكري نيالوده با جهل، ذكري نياميخته با فراموشي و محبتي نياميخته با محبت ديگران، و آن كه مرا چنين دوست بدارد و دوستي ديگران را بر دوستي من نگزيند، من نيز او را دوست مي دارم و ديگران را نيز دوستدار او مي سازم، چشم دلش را مي گشايم تا جلال و عظمت مرا تماشا كند، دانش و معرفتي را كه به بندگان ويژه خود داده ام از او دريغ نمي دارم، در تاريكي شب و روشنايي روز با او به نجوا مي نشينم و با او هم سخن مي گردم تا آنكه از هم سخني و همنشيني با ديگران دل بردارد، او را شنواي سخن خويش و سخن فرشتگان خويش مي سازم، و سر خويش براو آشكار مي سازم . عقل او را در معرفت خويش غرقه مي سازم ، و خود جاي عقل او مي نشينم، آنگاه مرگ و سكرات و سختيهاي آن را بر او آسان مي سازم تا آرام و ايمن به بهشت گام گذارد، آنگاه كه ملك الموت بر او فرود آيد، بدو گويد؟: خوشا بر تو! خوشا برتو! خوشا برتو! خداوند در اشتیاق و انتظار تست.و خدا به او میفرماید : این است بهشت من ، و این است همسایگی من ، در آن فرود آی .روح می گوید : خدای من ! خویش را به من شناساندی ، و من با شناخت تو از همه ی مخلوقات تو بی نیاز شدم ، به عزت و جلالت سوگند که اگر کسب رضای تو در این بود که من پاره پاره شوم و یا هفتاد بار به دردناک ترین گونه کشته شوم ، باکی نبود که رضای تو برای من از هر چیز محبوب تر است. خدای به او می گوید : به عزت و جلالم سوگند که دیگر هرگز میان خود و تو حجابی قرار نمی دهم ، تا هر گاه که خواستی بر من وارد شوی ، این است رفتار من با دوستانم .
هر عبادتی پاداش مشخصی دارد جز روزه ، و این مسئله بی نظیر بودن این عبادت را اثبات می کند . در حدیثی آمده است که ابی امامه به یکی از یاران پیامبر (ص) می گوید : به پیامبر عرض کردم : ای رسول خدا ! مرا به عملی شایسته راهنمایی کن ، حضرت فرمودند : روزه بگیر زیرا روزه همتا ندارد و ثوابش بی اندازه است . همچنین باید دانست برنامه های عبادی ، هر کدام نزد خداوند پاداشی دارد و به عنوان تکلیف برای انسان قرار داده شده است . همانطور که ماه رمضان و شبها و روزها و ساعتهایش بر دیگر ماه ها برتری دارد ، روزه ی آن نیز جزو اعمال عبادی برتر و جدای از آن محاسبه می شود . پیامبر اکرم (ص) می فرماید : " خداوند فرمود که روزه گرفتن برای من است و من خود پاداش آن را می دهم .
" روزه ، روح آخرت گرایی و توجه به سرای ابدی را بیش از پیش در انسان تقویت می کند . امام رضا ( ع) می فرماید : " راز وجوب روزه آن است که آدمی ، مشکل گرسنگی و تشنگی را بچشد و در پیشگاه خداوند فروتن گردد ، احساس نیاز کند ، اجر خود را بخواهد و صبر و بردباری پیشه سازد ، و در نهایت این نیاز ، زمینه ساز توجه به نیاز های وی در قیامت گردد."
به هر شکل این عبادت بی همتا دارای شرایط و ویژگی های معینی است تحقق آنها موجب ارتقاء ارزش روزه را فراهم می سازد . پرهیزگاری ، تلاوت قرآن و ذکر ، انفاق، عفو و گذشت ، توبه ، صله رحم ، گره گشایی از کار دیگران ، امرز به معروف و نهی از منکر، تزکیه و متخلق شدن به اخلاق عملی اسلام همه و همه از جمله ی این عوامل به شمار می روند که در روایات فراوانی از معصومین بدانها تاکید شده است . مثلا وقتی رسول خدا (ص) در آستانه ی ماه رمضان خطبه ای خواند و همگان را رعایت بیش از پیش فرمان های خداوند و حفظ حرمت این ماه فرا خواند ، امیر مومنان (ع) از جای برخواست و پرسید : بهترین عمل در این ماه چیست ؟ رسول خدا (ص) فرمودند :" برترین عمل در این ماه ، پارسایی و چشم پوشی از حرام های الهی است ." تنبه و بخشش خواهی از درگاه خداوند نیز سبب افزایش درجه روزه می شود . در این ماه روزه داران دعاهای بسیاری می خوانند و در آنها توبه و بخشش گناهان خود را از خداوند می خواهند . در بخشی از دعای روز بیست و سوم ماه مبارک رمضان می خوانیم :" خدایا گناهان ما را بشوی و ما را از عیب ها پاک پاکیزه بساز ."
بنابراین ماه رمضان فرصتی است برای پالایش و آرایش . باید بسوی تکامل عقل گام بر داشت و با تکیه بر دو بال تقوا و عمل به اوج عزت و عظمت و خدا خواهی رسید . باید در مقابل لذت های زود گذر دنیایی به سلاح تقوی و ورع و پارسایی و زهد مسلح شد تا رستگار شویم و به بهشت رضوان و قرب الهی نایل آییم .
باید خود نگهدار بود از آنچه نارضایتی حق را در بر دارد ، نه آنچه خویشتن بخواهد یا نخواهد که در برابر امر مولا خودی نیست که مطرح باشد . باید از شر و بدی و رذائل اخلاقی و و عادتهای ناپسند و منش های زشت و قبیح دور شد ، چنان که به خیرخواهی ، راستگویی ، امانت داری ، فضیلت خواهی و خصال نیک و پسندیده مزین شد .
