با توجه به اوضاع آن روز جامعه ايران و از آنجا كه سازمان مجاهدين خلق مهمترين گروه التقاطي بود كه توانسته بود با بهره گيري از فعاليت هاي تبليغي و ايجاد فضا براي تحركات سياسي _ فكري و با روشي منافقانه و فريبكارانه در قالبي اسلامي به رقيبي جدي براي جناح مذهبي تبديل گردد ، سرنوشت بسياري از معادلات سياسي در سال هاي اول انقلاب بسته به نتيجه رقابت و تنش ميان اين سازمان و حزب جمهوري اسلامي داشت .
به ويژه آن كه با گرايش بني صدر به مجاهدين خلق ، اين سازمان احساس مي كرد كه مي تواند در تعامل با جناح حاكم (بني صدر) اين حزب را از ميان بردارد و يكه تاز ميدان سياست و قدرت ايران شود . به هين دليل در هر فرصتي به تخريب حزب و خدشه دار كردن آن دست مي زد .
به طور نمونه در بحبوحه تسخير لانه جاسوسي و با توجه به موج اعتراضات جهاني و عكس العمل هاي كشورهاي خارجي عليه ايران ، سازمان موج اتهامات و مخالفت ها را متوجه حزب جمهوري كرد و اقدام دانشجويان در تسخير لانه جاسوسي را همسو با منافع حزب بر شمرد و مرتب اعلام مي كرد افشاگري ها در مسير استحكام حزب نيرومند جمهوري اسلامي است .
نشريه مجاهد هماهنگ با اين هدف چنين آورده است : " آيا مي دانيد در جهت تثبيت چه حزب فراگيري اينگونه دست به افشاگري مي زنيد ؟ آيا از هيچ نيروي ديگري رونده ضديت با آمريكا وجود نداشت ؟! برادران دانشجو اميد به بقاي چه حزبي بسته ايد ، يك حزب فراگير در حال تلاش ؟! مگر نه اين است كه قانونمندي هاي خدشه ناپذير اجتماعي چنين سرنوشتي را براي اين حب و امثال آن مقدر كرده است ؟! " (1)
البته برغم تمام تلاش هاي سازمان براي بي اعتبار كردن حزب جمهوري ، اين حزب با تمام قدرت در حال افتتاح دفاتر خود در استان ها و شهرستان ها بود و بسياري از مردم به آن مي پيوستند و اين خلاف خواسته هاي سازمان بود .
سازمان پس از امتحان تمام راههاي ممكن نظير ترور شخصيت و ... كه هيچ نتيجه اي در برنداشت ، سرانجام به عامل نظامي روي آورد و با اتخاذ خط مشي نظامي ، اولين افراد و گروه هايي را كه هدف حمله قرار داد افراد عضو حزب جمهوري اسلامي و گروه ها و دفاتر حزبي آن بود .
هدف اين حمله كه با برنامه ريزي از پيش تعيين شده انجام مي شد ، ايجاد ارعاب و ترس براي جلوگيري از حضور و عضويت مردم در حزب بود . بدين منظور سازمان طي برنامه اي حساب شده ، سلسله حملاتي را به دفاتر حزب در نقاط مختلف كشور انجام داد .
در 2 ارديبهشت 60 طرفداران سازمان در تظاهراتي ساختگي به دفتر حزب جمهوري اسلامي در همدان حمله كردند . (2) حمله به دفتر حزب همدان ، شهري كه بني صدر مردمان آن را حامي خود مي دانست ، از اهداف مشخص سازمان حكايت مي كرد به ويژه در شرايطي كه بني صدر در سراشيبي سقوط قرار گرفته بود .
در 5 ارديبهشت همين سال سازمان طي تهاجمي گسترده به دفتر حزب در شهركرد حمله كرد . در اين حمله سازمان از هيچ جنايتي فروگذار نكرد و حتي كتاب هاي قرآن و نهج البلاغه را در آتش سوزاند . اين حمله كه به گفته سازمان براي انتقام از كشته شدن 5 نفر از هوادارانش در قائم شهر به دست عوامل حزب جمهوري بود (3) ؛ سبب تنفر عميق مردم از سازمان شد ، به طوري كه در شهركرد و ديگر نقاط ايران عليه اين اقدام اعتراضات گسترده اي شد و بسياري از شخصيت ها آن را محكوم كردند .
اين مجموعه حملات به دفاتر حزب در ماههاي بعد نيز ادامه پيدا كرد ، در مرداد ماه 60 اعضاي سازمان همراه چريك هاي فدايي خق به دفتر حزب جمهوري در چالوس حمله و ساختمان آن را تخريب كردند . (4)
با نگاهي به روزنامه هاي سال 60 مي توان ليست بلندي از اين نوع حملات سازمان عليه دفاتر حزب جمهوري اسلامي تهيه كرد به ويژه اين كه سازمان در هر تظاهراتي حمله به دفاتر حزب را در دستور كار خود قرار مي داد و تظاهراتي نبود كه با حمله به دفتر حزب و تخريب ساختمان آن به پايان نرسد .
به طور مثال در تظاهرات سازمان در ارديبهشت 60 در چند نقطه تهران از جمله چهارراه شهرباني ، ميدان شهدا ، خيابان قائم شهر و ... درگيري هايي رخ داد كه با حمله به دفاتر حزب جمهوري و چند فروشگاه خاتمه پيدا كرد . (5)
در كنار حمله سازمان مجاهدين خلق و نيروهايش به دفاتر حزب جمهوري كه از كينه و تنفر اين سازمان از حزب فوق حكايت مي كرد ، توطئه ترور سران حزب نيز بعد از 30 خرداد در دستور كار سازمان قرار گرفت و اين سازمان طي برنامه اي حساب شده به اين اقدام دست زد . ترور آيت الله خامنه اي در 6 تير 1360 يعني فقط پنج روز بعد از بركناري بني صدر در مسجد ابوذر واقع در منطقه 17 تهران ، آغازي بر اين اقدامات بود .
در اين سوء قصد كه با انفجار بمبي داخل ضبط صوت انجام شد ، آيت الله خامنه اي زخمي شد و به بيمارستان انتقال يافت (6) ، عامل اين ترور محمد جواد قديري مقدس از اعضاي سازمان و نفوذي در كميته انقلاب بود كه متواري شد .
در هر حال فقط يك روز پس از ترور آيت الله خامنه اي ، سازمان موفق شد به دست يكي ديگر از نفوذي هاي خود ، يعني محمد رضا كلاهي ، بمبي را در دفتر مركزي حزب جمهوري اسلامي واقع در سرچشمه تهران منفجر كند .
اين انفجار كه هم زمان با حضور بسياري از سران حزب و نمايندگان مجلس و اعضاي كابينه در جلسه هفتگي حزب رخ داد ، سبب به شهادت رسيدن بيش از 72 تن از ياران صديق امام (ره) و انقلاب شد . (7)
سازمان كه در سال هاي قبل موفق شده بود بسياري از افراد نفوذي خود را در ارگان ها و نهادهاي انقلاب وارد كند ، در اين زمان با استفاده از آنها به اين فجايع دست مي زد . در اين انفجار ، آيت الله بهشتي و چهار وزير كابينه شامل دكتر محمود قندي وزير پست و تلگراف ، دكتر محمد علي فياض بخش وزير بهزيستي ، مهندس موسي كلانتري وزير راه و ترابري و دكتر حسن عباس نژاد وزير نيرو و 27 نماينده مجلس شهيد شدند . (8)
انفجار 7 تير حادثه اسفناكي در تاريخ انقلاب بود كه عكس العمل هاي بسياري را در ايران و جهان در پي داشت . از يك طرف در ايران امام خميني (ره) طي سخناني فرمود : " شما تا توانستيد به فرزندان اسلام ، چون شهيد بهشتي و شهداي عزيز مجلس و كابينه با حربه ناسزا و تهمت هاي ناجوانمردانه حمله كرديد كه آنها را از ملت جدا كنيد و اكنون كه آن حربه از كار افتاد و كوس رسوايي همه تان بر سر بازارها زده شد در سوراخ ها خزيده و دست به جنايتي ابلهانه زده ايد تا به خيال خام خود ملت شهيد پرور و فداكار را با اعمال وحشيانه بترسانيد و نمي دانيد كه در قاموس شهادت واژه وحشت نيست ." (9)
محكوميت گسترده اين اقدام در داخل ، در كنار شركت گسترده مردم در مراسم تشييع جنازه شهداي 7 تير ، مانع از آن شد كه سازمان به اهداف خود از اين ترورها برسد ، زيرا مهمترين هدف سازمان از اين ترور ايجاد ارعاب در مردم و جلوگيري از حضور آنها در صحنه هاي انقلاب بود.
اما حضور گسترده مردم در تشييع جنازه شهدا و سپس انتخاب محمد علي رجايي به رياست جمهوري با سيزده ميليون رأي نشان داد كه سازمان مجاهدين در اين قسمت به هدف خود نرسيده است ، البته سازمان از اين فاجعه براي تشجيع بيشتر ياران خود استفاده و چنين وانمود كرد كه مرحله اول مبارزات سازمان با موفقيت انجام شده است :
" مرحله اول بي آينده كردن رژيم است ... ملاحظه كنيد كه در مرحله اول كه هدف تغيير سرنوشت رژيم بود ، مي بايست مقدم بر هر چيز او را بي ثبات و بي آينده مي كرديم و دستيابي به اين هدف ، عمليات بزرگ و پر سر و صدا را ايجاب مي نمود ، مرحله اول ، يعني بي آينده كردن رژيم و سلب ثباتش را با موفقيت پشت سر گذاشتيم ." (10)
هم زمان با انفجار ياد شده ، كه سازمان مجاهدين خلق آن را پيروزي بزرگ قلمداد مي كرد ، سران و رسانه هاي غربي نيز در تحليلي هماهنگ آن را مقدمه اي براي شكست انقلابي دانستند كه به سرعت رخ خواهد داد . سخنگوي وزارت خارجه آمريكا در اين باره گفته است :
" قتل و جرح هايي كه حزب حاكم جمهوري اسلامي متحمل شد معرف بي ثباتي بيشتر و شرايط سخت در ايران است ." (11)
روزنامه هاي خارجي نيز با اعلان اين كه مرد قدرتمند ايران مرده و ايران اميد به آينده ندارد با خوشحالي ابراز مي كردند : " با مرگ بهشتي روحانيت حاكم تواناترين استراتژيست ، سازمانده قدرت شكن و انحصار طلب خود را از دست داده است و ديگر كسي يا گروهي وجود ندارد كه بتواند جانشين واقعي او شود ... ايران در حال حاضر با فقدان قدرت سازماندهي و شعور سياسي روبروست ." (12)
هيچ شكي در مورد لياقت و كارداني شهيد بهشتي وجود ندارد ، اما ايران ثابت كرد كه در شرايط بحراني مي تواند به روي پاي خود بايستد و هر چه قوي تر به سوي آينده پيش رود ، به طوري كه بعد از شهادت اين افراد ، حزب جمهوري به سرعت حجت الاسلام باهنر را به دبير كلي حزب انتخاب كرد و با برگزاري انتخابات ، جاي خالي نمايندگان نيز در مجلس پر شد و مردم هر چه باشكوه تر در صحنه هاي انقلاب حاضر شدند .
فاجعه 7 تير را مي توان بزرگترين ضربه اي قلمداد كرد كه سازمان مجاهدين خلق توانست بر پيكر انقلاب وارد و با تقويت روحيه طرفداران خود ، انگيزه لازم را براي ادامه فعاليت آنها ايجاد كند ؛ اما در نگاهي دقيق تر مي توان گفت كه اين سازمان در تحليل هاي خود مرتكب اشتباهات بزرگي شد ، زيرا اين انفجار سبب جدايي مردم از منافقین گرديد ، به طوري كه مجاهدين خلق را مجبور كرد به ترورهاي كور روي بياورد .
در نظر مردم اين انفجار عملي انقلابي آنگونه كه سازمان وانمود مي كرد نبود ، بلكه اقدامي جنايتكارانه بود كه به دست عامل نفوذي يعني محمد رضا كلاهي انجام شد . (13) به همين دليل نيز با حضور گسترده در مراسم تشييع جنازه شهدا ، نه تنها سبب شناخت بهتر شهيد بهشتي و ياران و اهداف آنها شدند ، بلكه به دولت اين قدرت را دادند تا ضربات كوبنده اي بر سازمان وارد آورد ، به طوري كه بعد از اين اقدام نزديك به 150 نفر از اعضاي آن دستگير و محاكمه شدند .
البته اين انفجار آغازي بر جنايات سازمان بود و دوباره ادامه پيدا كرد ، در 28 تير ماه سازمان حبيب الله عسگراولادي كانديداي رياست جمهوري و از اعضاي شوراي مركزي حزب را هدف حمله خود قرار داد كه به مجروح شدن او منجر گرديد و عاملان ترور نيز دستگير يا كشته شدند . (14)
حسن آيت هم از ديگران سران حزب جمهوري بود كه ترور او در دستور كار سازمان قرار گرفت و در نهايت در 14 مرداد و زماني كه همراه دو محافظش از منزل خود واقع در خيابان سي تير خارج مي شد ، هدف حمله مجاهدين قرار گرفت و به شهادت رسيد . (15)
ترور شهيد آيت يكي از برنامه هاي اصلي سازمان بود ، زيرا آيت كسي بود كه زودتر از همه از چهره ضد اسلامي بني صدر و دار و دسته اش پرده برداشت و چهره واقعي آنها را به مردم شناساند و اين مسئله سبب شد سا زمان ابتدا غائله اي با عنوان نوار آيت (16) به راه بيندازد و وقتي از اين راه به نتيجه اي نرسيد به ترور ايشان دست زد .
سازمان مجاهدين در ادامه ترور سران حزب ، در 2 شهريور ماه حمله به خانه آيت الله رباني املشي از بنيانگذاران حزب جمهوري را برنامه ريزي و اجرا كرد (17)كه هيچ نتيجه اي در برنداشت .
پی نوشت:
1. نشريه مجاهد ، ش 12
2. روزنامه جمهوري اسلامي ، 2/3/60 ، ص 1
3. همان ، 6/2/60 ، ص 4
4. همان ، 5/5/60 ، ص 4
5. همان ، 6/2/60 ، ص 7
6. روزنامه كيهان ، 7/4/60 ، ص 3
7. اكبر هاشمي رفسنجاني ، عبور از بحران ، به كوشش ياسر هاشمي ، تهران ، معارف انقلاب اسلامي ، 1378 ، ص 178 ، 181 ، 190
8. روزنامه اطلاعات و كيهان ، مورخ 8 ، 9 ، 10 و 11 تير 1360 ، دادگستري جمهوري اسلامي ، غائله 14 اسفند ، (ظهور و سقوط ضد انقلاب) تهران ،دادگستري ، 1364 ، ص 93 – 92
9. كارنامه سياه 23 ، چهره دوم نفاق ، تهران ، دادستاني انقلاب اسلامي ،1363 ، ص 181
10. جمع بندي يكساله ، همان ، ص 118 – 117 ، نشريه مجاهد ، ش 158 ، همان ، ص 2
11. كارنامه سياه ، همان ، ص 185
12. روزنامه واشنگتن استار به نقل از كارنامه سياه ، همان ، ص 184
13. محمد رضا كلاهي عامل انفجار فرزند حسن متولد 1330 دانشجوي سال اول رشته برق دانشگاه علم و صنعت ايران بود كه بعد از انفجار متواري و از كشور خارج شد . وي كه سال 1357 به سازمان پيوسته بود پس از مدتي از سازمان جدا شد و به عنوان پاسدار شروع به فعاليت نمود و به تدريج با هدايت منافقان وارد حزب جمهوري اسلامي شد و توانست با جلب اعتماد حزب اين فاجعه را به وجود بياورد .
14. روزنامه كيهان ، 29/4/60 ، ص 2
15. روزنامه جمهوري اسلامي ، 15/5/60 ،ص 12
16.دادگستري جمهوري اسلامي ، همان ، ص 339 . نوار آيت عبارت بود از نوار مصاحبه آيت در مورد سازمان مجاهدين خلق و حزب جمهوري و ساير مسائل انقلاب كه سازمان با تحريف اين مصاحبه و درج آن در روزنامه انقلاب اسلامی قصد بد نام كردن وي و ضربه زدن به حزب جمهوري اسلامي را داشت .
17. روزنامه كيهان ، 3/6/60 ، ص 2
ترور به سبک آمریکایی (1)
