| موقعیت لاجوردی در ریشه کن کردن جریان های انحرافی ، نتیجه ی قاطعیت و درایت توأمان او بود . گزارش ها و مصاحبه های بسیاری وجود دارد که همگی حاکی از برخوردهای انسانی دادستان انقلاب با متهمان دستگیر شده است ، اسنادی که نشان می دهد لاجوردی به رغم سخت گیری علیه دشمنان نظام و |
زندگی و مبارزات شهید اسدالله لاجوردی
• محاکمه ی اعضای گروه فرقان
گروهک ضد انقلابی فرقان که با عملیات های مسلحانه و اقدامات تروریستی لطمات جبران ناپذیری را به جامعه ی بحرانی و نظام نوپای جمهوری اسلامی وارد کرد ، (1) در طول دوره ی دادستانی لاجوردی به طور کامل از میان رفت و اعضای آن همگی دستگیر و محاکمه شدند .
حجت الاسلام ناطق نوری در خاطرات خود می گویند که مسئولیت قضاوت پرونده ی گروه فرقان را مرحوم شهید بهشتی به عهده ی ایشان گذاشتند . ایشان هم پس از چند روز تفکر و جستجو به این نتیجه رسیدند جز لاجوردی کسی نمی تواند دادستانی این پرونده را به عهده گیرد ، زیرا برای محاکمه ی فرقانی ها لازم بود ایدئولوژی آنها محکوم شود و لاجوردی به دلیل شناختی که از این جریان های انحرافی داشت ، از عهده چنین کاری بر می آمد .
حجت الاسلام ناطق با لاجوردی دیدار کرد و گفت : " آقای بهشتی به من گفته اند پرونده ی گروه فرقان را پیگیری کنم ، من هم فکر کردم تنها کسی که می تواند دادستان این پرونده باشد ، شما هستی ."
آقایان نقاشان ، هنردوست و حجت الاسلام معادیخواه و آیت الله انواری نیز در این محاکمات یاری رساندند . پس از محاکمه ی اعضای گروه فرقان ، پیش از آن که حکم آنان داده شود لاجوردی مأمور شد با تک تک این اعضا بحث ایدئولوژیکی داشته باشد تا در صورت اصلاح و توبه ی آنها ، در مجازات شان تخفیف داده شود .
از آنجا که معلوم شد اکثر اعضا فریب خورده و جوان و نوجوان هستند با آنها با ملایمت برخورد شد . بسیاری از این افراد اظهار پشیمانی و ندامت کردند و بعد از چند سال زندان مورد عفو قرار گرفتند . برخی از آنها در زمان جنگ در جبهه به شهادت رسیدند ، بعضی به سپاه رفتند و عده ای هم در دادستانی انقلاب جزو همکاران لاجوردی شدند . (1)
از اعضای معدوم این گروه می توان به اکبر گودرزی ، سرکرده ی گروه فرقان ، حاتمی و یاسینی قاتل شهید مفتح و قاتل شهید مطهری اشاره کرد . فرد اخیر در دادگاه اعتراف کرده بود که هیچ شناختی نسبت به استاد مطهری نداشته و به صرف این که به او دستور داده بودند دست به ترور یکی از ارزشمندترین شخصیت های انقلاب زده است . (2)
• اقدامات فرهنگی و اجتماعی
موقعیت لاجوردی در ریشه کن کردن جریان های انحرافی ، نتیجه ی قاطعیت و درایت توأمان او بود . گزارش ها و مصاحبه های بسیاری وجود دارد که همگی حاکی از برخوردهای انسانی دادستان انقلاب با متهمان دستگیر شده است ، اسنادی که نشان می دهد لاجوردی به رغم سخت گیری علیه دشمنان نظام و کانون اقتداری که علیه عناصر وابسته ی بیگانه به وجود آورده بود ، تا چه اندازه نسبت به زندانی ها به ویژه جوانان فریب خورده ، انعطاف پذیر بوده و صبوری به خرج می داده است .
او پیوسته از " برادران پاسدار می خواست بر اعصاب خود مسلط باشند و کوچک ترین اهانتی به متهم روا ندارند ." محمد مهرآیین رئیس فدراسیون های جودو ، کاراته و تکواندو ، مأمور شعبه 7 در دوره ی دادستانی لاجوردی ، درباره ی برخورد او با متهمان می گوید :
" شهید لاجوردی ، رحمت الله علیه در رابطه با سمپات ها یا افراد رده پایین یک کلاسی در خود زندان تشکیل داده بود . برای آنها در حسینیه ی شهید کچویی کلاس می گذاشت و با برگزاری جلسات مصاحبه و مذاکره ، سعی در تنویر افکار این فریب خوردگان داشت ... او سعی داشت که افراد فریب خورده در زندان دوباره تحت آموزش افراد ورزیده ی منافقین قرار نگیرند ." (3)
ایشان همچنین درباره ی شیوه های ابتکاری لاجوردی که باعث ایجاد گرایش های عاطفی و خانوادگی در متهمان می شد و آنان را به بازداشت به آغوش خانواده مشتاق تر می کرد ، می گوید :
" ... سه چهار روز ابتدای سال را مرحوم لاجوردی اجازه می داد زندانیان در محوطه ی زندان با خانواده های خود از نزدیک ملاقات کنند . فکر نمی کنم چنین شیوه ای در هیچ جای دنیا اعملا شود ، بعضی از متهمان با ضمانت خود ما به مرخصی می رفتند ." (4)
یاران نزدیک لاجوردی بارها در مصاحبه ها و خاطرات خود از جوانان یاد کرده اند که به اتهام همکاری با گروهک ها به زندان افتاده و تحت تأثیر رفتار و عملکرد دادستانی ، به خصوص شخص لاجوردی توبه کرده بودند .
حاج احمد قدیریان درباره ی این که سید تا چه اندازه روی جوان های گروه فرقان کار فرهنگی کرد ، می گوید :
" لاجوردی در برخورد با جوانانی که دست شان به خون آلوده نشده بود ، انعطاف زیادی از خود نشان می داد. شب ها داخل زندان با آنها جلسه می گذاشت، قرآن تفسیر می کرد و در نهایت با زحمات او بود که این افراد توبه می کردند و انقلابی می شدند ." (5)
ابوالقاسم سرحدی زاده که سابقه آشنایی اش با لاجوردی به سال های 1348 – 1349 بر می گردد ، درباره ی نقش لاجوردی در اصلاح متهمان وابسته به گروهک فرقان می گوید :
" به یاد دارم که در مورد گروه فرقان ایشان تلاش زیادی کرد ، بگونه ای اینها را تغییر داد که بعضی از اینها در جبهه های نبرد به شهادت رسیدند ." (6)
سیف الله رفیعی ، محافظ لاجوردی در این باره می گوید :
" لاجوردی در مقام یک دادستان ، با کسانی که به اتهام دشمنی با نظام دستگیر شده بودند برخوردی پدرانه داشت . احترام خاصی برای آنان قائل بود و با آن که از سران منافقین تنفر بی حد و حصری داشت ، به جوانان هفده هجده ساله به چشم فریب خورده نگاه می کرد .
ساعت ها در میان این بچه ها می نشست و با آنها بحث می کرد . برای زندانی ها شغل هایی مثل نجاری ، باغبانی ایجاد می کرد و خودش هم پا به پای آنها به کار مشغول می شد ...
در ظرف زندانی ها از همان غذایی که به آنها می دادند غذا می خورد .... رفتار او زندانی ها را تحت تأثیر قرار می داد . بچه ها تواب می شدند و به عنوان جهادی در محوطه کار می کردند و مثل پروانه دور شهید می چرخیدند ." (7)
بد نیست کمی هم درباره ی برخورد دادستانی با متهمان ضد نظام ، از زبان خود زندانیان بشنویم . آنان در شرایطی که سازمان منافقین قصد داشت با تبلیغات دروغین ، زندان های جمهوری اسلامی را در نظر عمومی مخوف و غیر انسانی جلوه دهد ، اوضاع داخل زندان را چنین توضیح می دهند .
طاهره باقرزاده، عضو نادم سازمان منافقین ، درباره ی تبلیغات کاذب سازمان در نشست های توجیهی برای اعضا می نویسد :
" برای آشنا شدن با شرایط درون زندان و نحوه ی بازجویی ها ، گزارش های متعددی می خواندم . در یکی از گزارش ها نوشته بود که نظام برای گرفتن اطلاعات از زندانی ، کودکان آنها را در حضورشان شکنجه می کند . با همین تصور و با آمادگی کامل نسبت به پذیرش این امر دستگیر شدم و انتظار داشتم کودک یک ساله ام را زیر فشار قرار دهند ، اما بر خلاف پندارم ، از همان لحظه ی بازداشت نه تنها آسیبی به او نرسید ، بلکه حتی در جهت تأمین امکانات و نیازهای بهداشتی و غذایی وی مرا یاری کردند ." (8)
مریم آقا زاده عضو نادم دیگری از سازمان منافقین ، درباره ی برخورد دادستان نظام جمهوری اسلامی با زندانیان وابسته به گروهک ها می گوید :
" ... واقعاً از آقای لاجوردی یک وحشت به خصوصی داشتم ، اما وقتی که در حسینیه دیدم آقای لاجوردی چطور به حرف هایمان گوش می دهد و با ما حرف می زند و به عنوان یک مسئول مملکتی برای من هوادار مثل یک فرزند ارزش قائل است ، تأثیر مثبت زیادی رویم گذاشت . خودم در حسینیه آقای لاجوردی را دیدم که جارو می کرد و به ما گفت لطف کنید بروید آن طرف تا من زیر پایتان را جارو کنم .... "(9)
اما لاجوردی خود در مورد رفتارش با متهمین می گوید :
" متهمانی که دستگیر می شوند دو دسته اند : یک دسته آنهایی هستند که بازجویی شان اگر به تأخیر بیفتد ، از نظر کشف اطلاعات به ما زیانی نمی رسانند ، یک دسته هم آنهایی هستند که خیلی سریع باید اطلاعات شان را تخلیه کنیم ... هنگام بازجویی اینها تمام تلاش بازجو بر این است که بتواند با او صحبت کند و حداقل ذهنیت اش را از آن حصار تشکیلاتی بیرون بیاورد و برایش ایجاد سؤال بکند که در همین ایجاد سؤال شدن هاست که زندانی به واقعیت می رسد و از آن تحجر و دگماتیسم خلاصی پیدا می کند ...
زندان اوین را به دو بخش تقسیم کرده ایم : یک قسمت زندان است و یک قسمت آموزشگاه ، امیدواریم بتوانیم با همیاری برادران روحانی مان از حوزه ی علمیه ی قم یک دوره ی اسلام شناسی به طور کامل برای محکومین برگزار کنیم." (10)
در پایان این مصاحبه لاجوردی در پیامی صریح خطاب به مبلغان اخبار کذب پیرامون نقض حقوق بشر در ایران می گوید : " ما در اسلام انسان سازی داریم ، انسان کشی نداریم ."
پی نوشت:
1. یکی از شخصیت هایی که توسط این گروهک به شهادت رسید ، شهید مهدی عراقی یار دیرین لاجوردی بود ، لاجوردی هنگام صحبت درباره ی شهید عراقی افسوس می خورد که چنین قهرمانی پس از آن که در بیدادگاه ستم شاهی با یک درجه تخفیف به حبس ابد محکوم شد ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دست جوان های خام و بی تجربه ای که عامل دست امپریالیسم شدند به شهادت رسید . ر . ک به : سخنرانی شهید لاجوردی در نماز جمعه ی دانشگاه تهران ، 6/4/1363
2. خاطرات احمد قدیریان ، ص 201 – 202
3. آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، مصاحبه با محمد مهرآیین ، جلسه ی چهارم
4. همان
5. آرشیو مجمع فرهنگی شهید بهشتی ، مصاحبه با احمد قدیریان
6. پهلوان رنج و شهادت ،گفتگو با ابوالقاسم سرحدی زاده درباره ی مبارزات انقلابی شهید اسدالله لاجوردی ، تهران ، بنیاد فرهنگی آموزشی شهید لاجوردی ، 1380 ، ص 35
7. آرشیو مجمع فرهنگی شهید بهشتی ، مصاحبه با سیف الله رفیعی
8. طاهره باقرزاده ، قدرت و دیگر هیچ ، تهران ، اطلاعات ، 1372 ، ص 135
9. رجعت ، نشریه ی ماهانه ی ندامتگاه های دادستانی انقلاب اسلامی ، سال اول ، شماره ی دوم ، فروردین 1361 ، ص 28
10. مصاحبه ی شهید لاجوردی با روزنامه ی جمهوری اسلامی ، 13/11/1360
اسدالله لاجوردی (13)
