مسلمان نمائی

دو خصلت است که در منافق جمع نشود، نیکنامی و دانائی در امور دین رسول اکرم(ص)

منافقین با توجه با ویژگی های جامعه اسلامی ایران، از دیر باز تلاش داشتند تا هویت واقعی خود و عقاید باطل و التقاطی شان را از دید مردم مسلمان پنهان دارند و با سوء استفاده از احساسات مذهبی مردم، در صفوف آنان رخنه کنند . با نگاهی مختصر به اعلامیه های رنگارنگ جریان نفاق هر خواننده ای درمی یابد که آنان اصرار خاصی در مسلمان جلوه دادن خود دارند. اسلام راستین، تشیع سرخ علوی، پیش به سوی استقرار جامعه توحیدی و... الفاظ و شعارهائی هستند که در نوشته های منافقین به کرات به چشم می خوردند و هر چند خط یکبار تکرار شده اند.

گرچه بررسی مفصل ریشه های ایدئولوژیک نفاق در وظیفه این نوشته نیست لیکن به منظور آشکارسازی ماهیت واقعی این مکتب التقاطی ضروری است تا مختصراً به این زمینه نیز اشاره ای شود.

لیبرالیسم مذهبی، گهواره التقاط

جریان منافقین در دل نهضت آزادی شکل گرفت و منبع تغذیه فکری سردمداران اولیه نفاق، لیبرالیسم مذهبی حاکم بر نهضت آزادی بود. با اعتراف منافقین عمده ترین منبع مطالعاتی سردمداران آنها، «کتاب راه طی شده» تالیف مهدی بازرگان بود که منافقین به منظور آشنائی با نقطه نظرات و دیدگاه های اصیل اسلامی! مطالعه کرده و شالوده فکری خود را بر آن پایه ریختند از این رو برای یافتن ریشه های ایدئولوژیک نفاق ضروری است تا آبشخور اولیه آن بررسی شود.

از حنبلی گری تا التقاط

استاد بزرگ شهید مطهری در نقد مبانی فکری حاکم بر نهضت آزادی و به ویژه مطالب کتاب «راه طی شده» بحث جامعی در مقدمه جلد پنجم «اصول فلسفه و روش رئالیسم» اثر ارزنده مرحوم علامه طباطبائی تحریر نموده اند. ایشان در مقدمه می نویسند:

در صدر اسلام در میان عامه دو جریان متضاد از نظر تدبر و تعمق در مسائل ماوراء الطبیعی قرآن و سنت پدید آمد، عده ای به نام اهل حدیث که معلوماتشان در حد نقل روایت احادیث بود و در راس آنها گروه «حنابله»، هرگونه بحث و تعمق و تجزیه و تحلیل در این مسائل را ناروا می شمرند، ولی گروه «معتزله» اجتهاد و استنباطشان این بود که باید در عمق این مسائل وارد شد و تجزیه و تحلیل کرد.

ایشان پس از توضیح عقاید این دو جریان اضافه می کنند:

«در قرون متاخر تفکر اهل حدیث عامه در میان شیعه هم رسوخ یافته، در شیعه نیز گروهی پیدا شدند که هرگونه تعمق و تفکر در معارف الهی را بدعت و ضلالت شمردند، در صورتی بلاشک این نوعی انحراف از سیره پاک پیشوایان این مذهب است».

شهید مطهری سپس به نقل نظرات صدرالمتالهین درباره این طرز تفکر پرداخته از قول این فیلسوف بزرگ اسلامی می نویسند:

«گوئی اینان حنابله از حدیثند که مسئله واج و ممکن و قدیم و حادث بر ایشان متشابهات است و تفکرشان از حدود اجسام و مادیات بالاتر نمی رود»

استاد شهید در ادامه مبحث فوق و ضمن اشاره به این مطلب که در ادوار جدید روش حسی و تجربی در شناخت طبیعت بر روش قیاس در اروپا پیشی گرفت و این تحویل در جهان اسلام نیز تاثیراتی بجا گذاشت می نویسد :

در عکس العمل به حنابله که الهیات را قابل تحقیق نمی دانستند و در دنباله روی از پیروان روش حسی و تجربی در شناخت طبیعت، یک نظریه التقاطی و تلفیقی در میان برخی بوجود آمد. این نظریه برخلاف حنابله که الهیات را قابل تحقیق نمی دانستند بر آن شدند که الهیات قابل تحقیق است ولی در الهیات نیز منحصراً لازم است از روش حسی و تجربی که برای شناخت طبیعت مورد استفاده قرار می گیرد استفاده کرد و این دسته مدعی شدند که از نظر قرآن تنها راه شناخت خداوند مطالعه در طبیعت و مخلوقات با استفاده از روش حسی است و هر راهی غیر از این راه بیهوده است .

سپر انداختن در برابر مادیون

سردمداران این نظریه تلفیقی در سالهای معاصر مهدی بازرگان و بارزترین سند این طرز تفکر کتاب راه طی شده می باشد. در این کتاب به قول شهید مطهری مولف معتقد است راه خداشناسی منحصراً همان راه حس و طبیعت است و هر راه خداشناسی غیر از راه علوم حسی و تجربی باطل است.

شهید مطهری در نقد این نظریه انحرافی پس از بحثی جامع در زمینه محدودیتهای فراوان روش حسی و تجربی و علم گرائی محض از نظر توحید و خداشناسی می نویسند: راه مطالعه طبیعت از نظر توحید و خداشناسی جاده ایست که تنها تا مرز ماوراء طبیعت کشیده شده است و راهی که نویسنده «راه طی شده» طی کرده، در واقع بیراهه ای است که در قدم اول لنگ می ماند و در آن خداشناسی مفهومی نخواهد داشت و این نظرات چیزی جز سپر انداختن در مقابل مادیون نیست. (برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به اصول فلسفه و روش رئالیسم اثر مرحوم علامه طباطبایی و علم و ایمان اثر استاد شهید مرتضی مطهری)

هنر نفاق: از التقاط تا ارتداد

سردمداران اولیه نفاق که در چنین گهواره ای پرورده شده و بنیادهای فکری شان شکل گرفت بود، با ادامه «بیراهه» بازرگان اعلام می کنند که در حرکت خود توانسته اند به درک نوین و واقع گرایانه ای از قرآن نائل آیند.

پیشتر ذکر گردید که اساس نظرات طرح شده در «راه طی شده» تسلیم در برابر علم گرائی غربی و تلاش در تلفیق اسلام با مکاتب غربی بود و معیار سنجش هر امری را حس، تجربه و آزمایش علمی قرار می داد و منافقین نیز بر چنین پایه سستی ساختمان تفکرات خود را بنیان نهادند. آنان که پاسخ هر سوالی را صرفا در شناخت حسی و نه تعلیقی و صرفا در علم و نه ایمان جستجو می کردند و لذا توانائی حل و هضم بسیاری از مسائل مربوط به الهیات را نداشتند، به تدریج به جای اعتراف به نارسائی این روش شناخت، مدعی گردیدند که آن دسته از مسائلی که از این طریق قابل اثبات نیستند قابل پذیرش نیز نباید باشند. این درک نوین منافقین را تا آن حد به قهقرا کشاند که مدعی شدند اسلام به سبب به اصطلاح عدم هماهنگی با عالیترین درجات تکامل علم، تازگی و طراوت خود را از دست داده و جز قالب و ظرفی از آن بر جا نمانده است و وظیفه پیشتاز آن است که این قالب و ظرف را با محتوائی که منطبق با عالیترین درجات تکامل علم باشد، پر نماید.

بازرگان در کتاب راه طی شده مدعی گردیده بود که علم توحید را احیا کرد و به زعم سردمداران منافقین که یک گام هم از بازرگان جلوتر گذاشته بودند، جدیدترین علمی که می توانست از لحاظ اجتماعی به اسلام حیاتی دوباره ببخشد چیزی جز مکتب الحادی مارکسیسم، مکتبی که ادعای کاذب همگامی با عالیترین درجات تکامل علم را دارد نبود.

منافقین در جزوه ای موسوم به استراتژی این درک منحط را ارائه داده می نویسند:

هنر و خلاقیت پیشتاز در این است که محتوای واقعی فرهنگ انقلابی جهان (مارکسیسم، لنینیسم) را در قالبهای از پیش موجود (اسلام) برای توده عرضه کند و یقین داشته باشد که این عمل انقلابی است که امکان یا عدم امکان این روش را اثبات خواهد کرد.

در این جزوه اسلام قالب و ظرفی وانمود می گردد که به جای اتلاف وقت و انرژی در جهت شکستن آن در جوامع اسلامی (منجمله ایران) باید به آن محتوای جدید بخشید. اسلام در این جزوه که بنیاد ارتداد منافقین را نمایش می گذارد، نه به عنوان مذهب، بلکه صرفا به عنوان یک فرهنگ، فرهنگی که در میان مردم نفوذ دارد و لذا باید مورد استفاده قرار گیرد تلقی گشته است.

بدین ترتیب ایدئولوژی منافقین، یعنی مارکسیسم در قالب اسلام شکل گرفته و در کتب متعددی ارائه می گردد. کتاب شناخت منافقین چیزی جز تکرار نعل به نعل جزوه ماثوبه همین نام نیست، و جزوه اقتصاد به زبان ساده نیز کوچکترین مقاربتی با مبانی اقتصاد اسلامی نداشته و رونویسی شده از کتب «اقتصاد سیاسی، سرمایه، کارمزدوری...» نوشته مارکس می باشد و جزوه تکامل نیز بجز ارائه درکی مادیگرانه از تاریخ و جامعه و انسان حرفی برای گفتن ندارد و تنها هنری که منافقین در تدوین ایدئولوژی نفاق به کار بسته اند، ارائه عقاید باطل مارکسیستی در پوشش الفاظ و قالب اسلامی است. امام خمینی درباره این چهره از نفاق فرموده اند :

«اینان از اول تاکنون اسلام را وسیله اهداف شوم خود کرده و قرآن و نهج البلاغه را به بازی گرفته و جوانان پاک دل را به دام خود انداخته بودند تا جوانیشان را در راه اهداف استعماری آنان به تباهی کشند و منافقین به علت عدم درک صحیح و دقیق مسائل اسلامی بعضی از این مسائل را با مسائل مارکسیستی مخلوط کرده اند و معجونی بوجود آورده اند که به هیچ وجه با قوانین مترقی اسلام سازگار نیست و چهره، چهره اسلامی است، اما باطنش ضد اسلام است»