حدود دو دهه قبل در روز 11 سپتامبر سال 2001 سلسله حملات تروریستی در آمریکا توسط القاعده انجام گرفت که منجر به مرگ حدود سه هزار نفر و مجروح شدن نفرات دیگر گردید. ابعاد حملات تروریستی به اندازه ای وسیع و گسترده بود که می توان استدلال نمود حادثه 11 سپتامبر نقطه عطفی در تاریخ سیاسی جهان محسوب می گردد که دامنه تاثیر گذاری آن جهانی بوده است. به عبارتی، علاوه بر تغییر ادراکات در رابطه با پدیده تروریسم، تعاملات امنیتی منطقه و همچنین سیاست بین الملل نیز از این حادثه بزرگ متاثر گشتند.
حوادث سال 2001 از سویی باعث گردید تا جنبه بین المللی تروریسم مورد توجه قرار گیرد و واژه تروریسم بین الملل جایگاه ویژه ای در ادبیات سیاسی و امنیتی پیدا نماید و آثار متعددی در این رابطه به نگارش در آید. در بعد عملیاتی نیز، با توجه به این موضوع که خالقان تراژدی 11 سپتامبر عمدتا از خاورمیانه بودند، بالطبع این منطقه در کانون توجهات قرار گرفت و قدرت های بزرگ به رهبری ایالات متحده آمریکا، سعی کردند تا با لشگرکشی نظامی به منطقه به زعم خود نطفه تروریسم را در منطقه از بین ببرند.
حملات ائتلاف غربی به افغانستان آغاز شد و سپس با سرنگونی صدام در عراق پایان پذیرفت. نئومحافظه کاران آمریکایی با اتخاذ راهبرد جنگ پیش دستانه در صدد برآمدند تا امنیت خود و متعاقبا امنیت جهانی را تامین نمایند. اما روند تحولات منطقه ای نشان داد که نه تنها آنها موفق با این کار نشدند بلکه امنیت منطقه خاورمیانه را نیز بیش از پیش با مخاطره مواجه ساختند.
جنگ آمریکا با القاعده تاکنون پایان نیافته است و در عراق نیز سیاست دولت-ملت سازی با چالش های فراوانی مواجه بوده است. رقابت های فرقه ای و حضور بعثی ها در ساختار قدرت عراق زمینه ای فراهم ساخته است که دولت عراق همواره در یک شرایط تنش زا و متزلزل قرار داشته باشد. ناکامی ایالات متحده در افغانستان و عراق و وجود دولت های شکننده در منطقه نهایتا شرایطی ایجاد کرد تا زمینه برای ظهور نسل جدید تروریست ها تحت عنوان دولت اسلامی عراق و شام یا داعش فراهم گردد. این گروه تروریستی- تکفیری با اقدامات خود نه تنها نظم آنارشیک منطقه را تقویت نمود، بلکه با کاربست شیوه های جدید و مدرن، امنیت بسیاری از کشورها از جمله کشورهای غربی را نیزبه چالش کشید.
حضور این تروریست ها در منطقه امنیت جمهوری اسلامی ایران را نیز با خطر مواجه ساخت. تروریست ها از طریق اقدامات خود نظیر آنچه که در تهران رخ داد بارها امنیت و منافع ملی کشور را مورد تهدید قرار دادند. لذا تنها سازوکار ایران جهت حفظ امنیت مقابله با آنها در سوریه و عراق بود. در واقع افزایش حضور منطقه ای ایران متاثر از الزامات ساختاری و امنیتی می باشد که عمدتا ناشی از راهبردها و محاسبات غلط سیاستمداران آمریکایی در منطقه است.
درسی که از حوادث 11 سپتامبر می توان آموخت آن است که این حوادث برآیند سیاست های اشتباهی است که ایالات متحده آمریکا در قبال خاورمیانه اتخاذ کرد. ظهور داعش نیز نتیجه تداوم همان سیاست ها غیر منطقی و هژمونیک محور بوده است. بهتر است رهبران واشنگتن بجای تشدید بی نظمی و تنش در منطقه، راهبرد اصولی و صحیحی را برای برقراری صلح و امنیت منطقه ای اتخاذ نمایند تا شاهد 11 سپتامبر دیگری نباشند.
