عبدالوهاب مدب " بنيادگرايي را بيماري اسلامي دانسته و معتقد است كه براي بررسي ريشه حوادث يازده سپتامبر بايد به سال 1979 برگشت ، در اين سال از يك سو انقلاب اسلامي اتفاق افتاد و از طرف ديگر افغانستان توسط شوروي اشغال شد . اين دو اتفاق باعث شدند تا حركت هاي بنيادگرايي گسترش يافته و ايدئولوژي خود را بسط دهند . (1)
با اين حال وي نقش عوامل عيني در به وجود آمدن القاعده را ناچيز قلمداد كرده است و از آنها به عنوان كاتاليزور ياد مي كند . (2) به نظر وي بعد از سركوب بنيادگراهاي مصري توسط رژيم ناصر ، كشورهاي اسلامي عربي درهاي خود را بر روي تحصيل كرده ها الازهر گشودند . در نتيجه بنيادگرايي دو طرف درياي سرخ يعني پيروان سيد قطب و وهابيون با هم تلاقي پيدا كردند .
بعد از اشغال افغانستان توسط شوروي ، وهابيون به پاكستان مهاجرت كردند كه در نتيجه آن با افكار مودودي نيز آشنا شدند . " مدب " معتقد است كه دو نفر از كساني كه بيشترين تأثير را در به وجود آمدن سازمان القاعده داشته اند ، مودودي و سيد قطب هستند .
تنها تفاوتي كه اين دو نفر را از همديگر متمايز مي كند ، نحوه اعلام جهاد و فراخواني براي جنگ مي باشد . در حالي كه مودودي در نوشته هايش تنها به آن اشاره مي كند ، ولي سيد قطب به شدت بر جهاد و استفاده از زور براي رسيدن به هدف تأكيد مي كند . (3)
جهاد مفهوم ديگري است كه به عنوان مشروعيت دهنده خشونت استفاده مي شود . بنيادگراهاي اسلامي از اين واژه به عنوان وسيله اي مؤثر عليه دشمنان خود و براي جنگ با آنها استفاده مي كنند .
بعضي ها نيز از آن به عنوان ركن ششم دين ياد مي كنند . در حالي كه در گذشته جهاد اكبر مبارزه با نفس بود ، اما امروزه آن را جنگي بيروني عليه دشمنان جامعه و به عنوان نوعي استراتژي براي گسترش اسلام و استقرار نظام واقعي اسلامي بر اساس شريعت ، قلمداد مي كنند . (4)
شخصي كه اولين بار واژه جهاد را جزو اركان اصلي دين قرار داد ، ابن تيميه بود . به نظر وي جهاد بر حج ، نماز و روزه برتري دارد و كساني كه در جهاد شركت نكنند ، كافر به حساب مي آيند . (5)
در عصر حاضر نيز كساني كه به طور مبسوطي به اين واژه پرداختند و آن را وارد ادبيات سياسي كردند ، ابوالاعلي مودودي و سيد قطب مي باشند . مودودي جهاد را به عنوان نبردي انقلابي براي اجراي دستورات خداوند بر روي زمين تشريح مي كند . وي معتقد بود كه همه مسلمانان وظيفه دارند تا براي ريشه كني ظلم و ستم از روي زمين جهاد كنند . (6)
با اين حال كسي كه جهاد را وارد ادبيات گروه هاي نظامي اسلام گرا كرد ، سيد قطب بود . از نظر وي مسلمانان واقعي آنها هستند كه " در راه اعتلا و برتري كلمه حق _ نام خدا _ به جهاد مشغول اند ." (7) قطب جهاد تدافعي را قبول نداشته و معتقد است كساني كه جهاد در اسلام را تنها دفاعي مي دانند ، شرق شناساني هستند كه مي خواهند ماهيت اسلام را تغيير دهند . (8)
حمله شوروي به افغانستان در سال 1979 باعث شد تا علماي اسلامي عليه شوروي اعلام جهاد كرده و آن را به عنوان حمله به دارالاسلام معرفي كنند . (9) در اين ميان شخصي كه نقش كليدي داشت " عبدالله اعظم " تئوريسين اصلي القاعده بود .
وي به نقل از ابن تيميه اولين وظيفه مسلمانان بعد از ايمان را جهاد و دفاع از سرزمين هاي اسلامي مي داند ، بنابراين معتقد است جهاد مهمترين وظيفه اي است كه در عصر حاضر به دست فراموشي سپرده شده است و علت اصلي وضعيت فلاكت بار مسلمانان عمل نكردن به جهاد مي باشد . (10)
انديشه هاي اعظم از طريق اسامه بن لادن در سازمان القاعده تجسم يافت ، به عبارت ديگر تنها كسي كه بيشترين نقش را در راديكاليزه كردن جهاد داشته است ، بن لادن مي باشد . او بر خلاف پيشينيان خود كشتن غير نظاميان ، شهروندان عادي و حتي مسلمانان را جايز شمرده و به آن عمل كرد .
بن لادن نيز هم نوا با ابن تيميه اولين وظيفه مسلمانان بعد از ايمان را جهاد مي داند ، وي جهاد را تهاجمي و براي تثبيت حاكميت خداوند بر روي زمين دانسته و آن را جنگ مقدسي مي داند كه مشروعيت دارد . (11)
پی نوشت:
1. Abdelwahd meddeb, The Malady of Islam, Trans, By Pierre Joris and Am Reid
(New York: Basic Books, 2003) P 3.
2. Ibid, P 6-7.
3. Ibid, P 101-105.
4. Zeidan, Op. P 28-29.
5. Ibn Taymiyyah," The Religious Moral Doctrine of Jihab". available at:
http://www.s Ullivan-county.com/z/tay.htm.
6. David Zeidan, "The Islamic Fundamentalists View of Life az a Perenial Battle", Middle East Review of International Affaires, No.4, P 26-53 (December 2002) P 42.
7. سيد قطب ، ما چه مي گوييم ؟ ترجمه خسرو شاهي ، چ 22 ، تهران ، پ ، دفتر نشر فرهنگ اسلامي ، 1372 ، ص 39 .
8. Sayed Qutb, Milestones, Ch. 4, available at:
http://www.youngmuslims.ca/online_library/books/milestones/hold.asp.
9. gilles Kepel, Jihad: The Trail of political Islam, Trans. By Anthony Roberts
(Massachusetts: Harvard University Press, 2002) P 138-139.
10. Abdullah Azzam, Defense of Muslim Lands, Ch. 4, available at:
http://www.inslamwatch. Oeg/texts/azzamdefense/auk.html.
11. Bin laden, "Declaration of War Against American Occupying The Land of The Tow Holy Places",
(26-8-19996) available at: http://www.azzam.com/html/articesdeclaration.htm.
القاعده و تروريسم مذهبي(5)
