|
استاد در آن روزگار که هنوز صحبت از ولایت فقیه ، حکومت ولایی و این مسائل نبود ، نگارش مطالبی محققانه و عمیق را در این عرصه آغاز کرد . واژه ولایت ، کاربردهایش در قرآن ، فرهنگ اسلامی و انواع ولایت هایی را که در فرهنگ خود داریم مورد بحث قرار داد و حاصل سخنرانی هایش در قالب کتابی در اختیار علاقمندان قرار گرفت
|
تبیین مفهوم ولایت :
یکی دیگر از زمینه های جالب که استاد در آن روزگار تیره استبداد زده بدان پرداخت و کمتر کسی فکر می کرد این قدر مورد نیاز باشد ، مفهوم ولایت بود . او چندین سخنرانی در این باره ایراد کرد که در کتابی با عنوان " ولاءها و ولایت ها " منتشر شد.
استاد در آن روزگار که هنوز صحبت از ولایت فقیه ، حکومت ولایی و این مسائل نبود ، نگارش مطالبی محققانه و عمیق را در این عرصه آغاز کرد . واژه ولایت ، کاربردهایش در قرآن ، فرهنگ اسلامی و انواع ولایت هایی را که در فرهنگ خود داریم مورد بحث قرار داد و حاصل سخنرانی هایش در قالب کتابی در اختیار علاقمندان قرار گرفت.
نزدیک چهل سال است که استاد این سخنرانی ها را ایراد کرده ، اما تا کنون کتابی که در حد رقابت با آن باشد ، نداشته ایم . اغلب بر عکس است ، گوهرها ناشناخته می مانند و خرمهره ها بازار فکر و اندیشه و پژوهش را تصرف می کنند.
لازم است به کتاب " ولاء ها و ولایت ها " که در آن زمان چاپ شد ، اشاره ای شود . زیرا ما امروز هم به همان مباحث و استمرارشان نیازمندیم . ما مسلمانیم و معتقدیم خداوند انبیاء را برای هدایت بشر فرستاد تا او را به سوی سعادت دنیوی و اخروی راهنما باشد.
ولایت یعنی عده ای با طوع و رغبت ، دعوت انبیاء را بپذیرند و آماده شدند تا حکومتی بر اساس آموزه های دینی به وجود آورند و مدیریت جامعه را عهده دار شوند . در پی این اعتقاد که تقریباً بین همه مسلمانان مورد نفاق است ، شیعه متممی دارد که چنانچه جامعه اسلامی به رسول اکرم (ص) و جانشینان بر حق و معصوم او دسترسی نداشت ، به خود وانهاده نمی شود.
خدای متعال از شدت لطف و رحمتش و نیز پیامبر اکرم (ص) به دلیل مراقبتی که بر هدایت مردم داشت : « حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ » ، (1) برای این روزگار هم چاره ای اندیشیده است ، یعنی در زمانی که به امام معصوم دسترسی ندارید ، چه امام حضور داشته باشد و چه غایب باشد . (که در این صورت نیاز بیشتری به راهنمایی هست) فقیه جامع الشرایط جانشین امام معصوم است . این ویژه مکتب شیعه است ، گرچه برخی بزرگان اهل سنت هم چیزی شبیه به این گفته اند ، ولی اصل آن از ویژگی های مکتب تشیع است.
به اعتقاد ما هرم قدرت باید به کسی که در مسائل اسلامی آگاه ترین مردم است ، منتهی شود . همان که به او می گوییم ولایت فقیه . پس این ولایت پرتوی است از ولایتی که خداوند به معصومین تفویض کرده و وقتی به مجتهد می رسد در حکم ولایت فقیه تبلور می یابد . در سراسر دنیا حکومت ایران را حکومت ولایی می شناسند.
دشمنان درصدد برآمدند این دستمایه انقلاب و سرمایه عظیم را که شهید مطهری و امثال او زمینه هایش را فراهم آوردند ، از مردم بگیرند . آنها دو حرکت آغاز کردند : از سویی کوشیدند در مبانی ولایت فقیه تشکیک کنند ، سیمایش را مشوش جلوه داده و آن را دیکتاتوری یا فاشیستی نشان دهند و از سوی دیگر کوشیدند ریشه این درخت را که میوه اش ولایت فقیه است قطع کنند . یعنی یک حرکت را از اصل و اساس آغاز کردند و یکی را هم از میوه ها و شاخه ها.
در جامعه ما با وجود تلاش های امام خمینی و بحث های ایشان در نجف با عنوان " ولایت فقیه " و نیز تلاش های شاگردانش مانند شهید مطهری در پیگیری این بحث ها ، در اثر نقشه های شوم دشمنان ، اصل مسئله برای نسل جوان کاملاً روشن نیست.
برای آنان چنین وانمود شده که معتقدان به این اصل ، دیکتاتوری را پذیرفته اند ، یعنی ولی فقیه هر چه خواست می کند و مردم موظف اند بدون چون و چرا اجرا کنند . این حرکت ناجوانمردانه ای است که نسبت به این برنامه درست و ضروری انجام می گیرد تا کسی به آن رغبت نکند و به دنبالش نرود.
امام خمینی (ره) و فرزندان معنوی او ، شهید مطهری ، دکتر بهشتی و دیگران توضیح دادند که ولایت فقیه نه تنها دیکتاتوری و فاشیستی نیست ، بلکه شایسته ترین ، عاقلانه ترین و حکیمانه ترین شکل حکومت است که تا به حال به فکر بشر رسیده است . ولی فقیه حق ندارد به دلخواه خود دستور دهد و حکم صادر کند ، بلکه اگر عملاً در رفتار شخصی خود گناه یا عملی مخالف عدالت انجام دهد، از مقام ولایت برکنار می شود.
این شرایط را مقایسه کنید با وضع حکومتی که در کشورهای به اصطلاح دموکرات وجود دارد ، که رئیس جمهور با تقلب یا تبلیغات کاذب به قدرت می رسد و در واقع کارتل های سرمایه دار ، زرسالاران ، آنها را سر کار می آورند . همچنین وقتی چنین شخصی به قدرت می رسد ، به فساد اخلاقی ، سوء استفاده مالی و استفاده نادرست از قدرت روی می آورد ، ولی متأسفانه نه تنها کسی به این روند پر آفت اشکال نمی گیرد ، بلکه آن را به منزله مصداق دموکراسی می پذیرند و بهترین شکل حکومت می دانند !!
اما در حکومت ولایت فقیه ، کسانی که می خواهند ولی فقیه را انتخاب کنند باید اهل تشخیص بوده ، شرایط رهبری را بهتر از دیگران بدانند . این افراد خودشان فقیه و مجتهد هستند و اگر در حوزه انتخابیه خود به دینداری ، تقوا ، توانایی علمی ، درستکاری و انصاف شناخته شده باشند ، بهترین فرد (خبره) از سوی مردم برگزیده می شوند تا به مجلس خبرگان بروند و رهبر را تعیین کنند.
بنابراین نظریه " ولایت فقیه " از لحاظ انسجام ، کامل ترین نظریه از لحاظ روش انتخاب ، اطمینان بخش ترین روش و از لحاظ ضمانت مشروعیت ، کامل ترین است ، زیرا با یک تخلف ولی فقیه از ولایت برکنار می شود و اطاعت ولی فقیه تا زمانی واجب است که در خط اسلام باشد و به دستورات اسلام عمل کند ، اگر جایی بخواهد تخلف کند ، دیگر اطاعتش واجب نیست . آیا راهی بهتر از اینها هست؟
این راهی است که ائمه اطهار (ع) برای ما بیان کردند و نیز در زمان غیبت علمای بزرگ و در دوران معاصر حضرت امام به صورت کامل تبیین کردند . البته نباید حق دیگران را نادیده گرفت ، از جمله کسانی که این مسئله را درست تبیین کرد ، مرحوم آیت الله بروجردی بود . در زمان طاغوت و اختناق رضاخان چه کسی جرأت داشت از این حرف ها بزند ؟ ایشان شجاعت و شهامتی خدادادی و قدرتی روحی داشت.
امام هم که در مکتب چنین کسی تربیت شده و از درس های ایشان استفاده کرده بود ، این نظریه را در کتاب " ولایت فقیه " تبیین کرد. سپس شاگردان امام به ویژه شاگرد برجسته اش شهید مطهری ، که به تعبیر خودش حاصل عمرش بود ، در این زمینه بحث هایی ریشه ای را آغاز کردند ، اما متأسفانه استاد مطهری پیش از پایان بحث ها به شهادت رسیدند ، بحمدالله شاگردان او این بحث ها را ادامه دادند.
پی نوشت:
1. متن کامل آیه چنین است : « لَقَدْ جَاءكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ ، هر آینه پیامبری از خود شما بر شما مبعوث گردید ، هر آنچه شما را رنج می دهد برای او گران است ، سخت به شما دلبستگی دارد و با مؤمنان رئوف و مهربان است . (توبه/128 )
"آفتاب مطهر"(۱۲)
