وقتی رخداد ۱۱ سپتامبر و حمله به برج‌های دوقلو در نیویورک به‌وقوع پیوست، بوش، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، مدعی شد که موجد و تقویت‌کننده ائتلاف غرب علیه تروریسم است.
وقتی رخداد 11 سپتامبر و حمله به برج‌های دوقلو در نیویورک به‌وقوع پیوست، بوش، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، مدعی شد که موجد و تقویت‌کننده ائتلاف غرب علیه تروریسم است. در این میان واشنگتن از یک تز لیبرالی در رفتار دیپلماتیک و ادعاهای سیاست خارجی خود استفاده کرد و آن هم چیزی نبود جز اندیشه دموکراسی‌های تحمیلی. این دکترین لیبرالی مدعی است که با ایجاد دولت‌های دموکراتیک و مردم‌سالار، احتمال وقوع جنگ و کشمکش نظامی و علی‌الاصول بحران‌های خشونت آمیز در سطح مناطق جهان کاهش خواهد یافت، دکترینی که به نوبه خود زاده اندیشه‌ای است که در آن تاکید می‌شود، دموکراسی‌ها به جنگ یکدیگر نمی‌روند.
بنابراین دکترین برای تامین صلح و امنیت بین‌الملل، لازم است که همه تلاش و همت‌ها بر تامین و استقرار دولت‌های دموکراتیک متمرکز باشد. در این تفکر، پارادوکسی مشهود است و آن این‌که برای نیل به دموکراسی می‌توان جنگ را تجویز کرد و به عبارت دیگر از طریق تحمیل رفتارهای نظامی و اعمال خشونت و جنگ به دموکراسی رسید؛ اندیشه‌ای که به دکترین دموکراسی تحمیلی معروف است.
حمله نظامی ائتلاف غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا در عراق و افغانستان مبتنی بر همین اندیشه و ادعا بوده است. ائتلاف غربی در حمله نظامی به این دو کشور مدعی شد که برای جهان غرب راهی جز دموکراسی تحمیلی وجود ندارد و اگر این حملات نظامی صورت می‌گیرد، در واقع برای تحقق صلح و امنیت و حتی تامین حقوق بشر است.
کسی از بیرون به قضیه نگاه کند، تصور مثبت و خوبی از این دکترین پیدا می‌کند، اما دستاوردهای یورش نظامی به عراق و افغانستان نشان داده است که دموکراسی و تامین مردم‌سالاری نیازمند همت و برنامه‌ریزی بومی است و کشورهای بیگانه هرگز نمی‌توانند با فتح و اشغال نظامی و زدن پایگاه به این مراد دست یابند، چرا که اصولا آنها به دنبال تامین منافع و حاکمیت ملی خودشان هستند. این حملات رهاورد مثبتی برای مردم این کشورها نداشته است و در مقابل استمرار کشمکش، ضعف دولت مرکزی و افزایش حملات تروریستی از آثار و نتایج بارز آن است.
ادعا و واقعیت مداخله غرب امروز در شکل ائتلاف نظامی علیه داعش در موصل بازترجمان دیگری از این تجربه بارها آزموده شده در منطقه است. این ائتلاف نمایشی است و صرفا در جهت تامین منافع و تثبیت مداخله‌گری آمریکا و سایر متحدانش در منطقه است. وگرنه چطور می‌توان تحلیل کرد، داعش که با حمایت‌های اقتصادی، سیاسی و لجستیک همین کنشگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای به وجود آمده، امروزه مورد حمله نظامی اینها قرار بگیرد.
نکته و پیام این موضوع، تاکید بر ارائه راه‌حل‌های بومی و منطقه‌ای برای مشکلات عراق و افغانستان و سوریه فعلی است. بیگانگان برای مردم این کشورها دل نمی‌سوزانند. اگر مردم این کشورها درصدد هستند که راه‌حل مناسب برای مشکلات داخلی خود بیابند، با تروریسم مقابله کنند و نظام مردم‌سالارانه برقرار کنند، خود باید به این امر همت بگمارند و هر کس که آدرس خارجی‌ها و قدرتمندان غربی بویژه آمریکایی‌ها را به آنها بدهد، قطعا و بی‌تردید این آدرس غلط خواهد بود.
استاد دانشگاه خوارزمی
