ترور در ایران بنا به تعریف عمومی که از این واژه می‌شود شاید قدمتی به‌بلندای تاریخ این مرز و بوم داشته باشد. در واقع ترور به‌عنوان عملی مذموم و ناجوانمردانه در طول تاریخ حیات بشریت همواره وجود داشته و مرزهای جغرافیایی و اعتقادی را درنوردیده است؛ به‌طوری‌که در سدۀ اخیر به یک معضل اساسی در سطح سیاست جهانی و برقراری صلح و امنیت تبدیل شده است. بنابراین در طول تاریخ تعریف این واژه مدام دستخوش تغییر شده و دایره شمول بیشتری یافته است.
کشور ما ایران نیز هیچ‌گاه از این اقدام مذموم در امان نبوده است. گاه این اقدام از جانب گروه‌های داخلی و گاه هم به‌صورت سازمان‌یافته توسط کشورهای متخاصم به ملت ایران تحمیل شده است. پیروزی انقلاب اسلامی می‌تواند نقطه عطفی در شکل‌گیری اقدامات تروریستی در ایران به‌شمار آید؛ چراکه در این برهه از تاریخ، منافع بسیاری از این گروه‌های تروریستی با دشمنان بیگانه در هم آمیخت و به پشتوانۀ حمایت‌های بیگانگان فجایع بزرگی پدید آمد. این مقاله به معرفی اجمالی برخی از گروه‌های تروریستی مطرح می‌پردازد که در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب دست به اقدامات تروریستی به‌منظور مقابله با جمهوری اسلامی ایران زدند.
تروریسم در لغت فارسی به‌معنای ترس و ترساندن است که معادل کلمه «ارهاب» در لغت عرب است. واژۀ تروریسم در زبان فرانسه برای اولین بار در حوزه سیاسی استفاده شد که مراد از آن همین تعاریف است. در زبان فارسی بر اساس تعریف کتاب فرهنگ علوم سیاسی این كلمه به اصلى اطلاق مىشود كه در آن از قتلهاى سیاسى و ترور دفاع شود. در دیگر فرهنگهاى فارسى نیز تروریسم به‌معناى لزوم آدمكشى و تهدید و خوف و وحشت در میان مردم، براى نیل به هدفهاى سیاسى یا برانداختن حكومت و دردست‌گرفتن زمام امور دولت، یا تفویض آن به دستۀ دیگرى است كه مدنظر مىباشد. این عقیده معمولاً از ابزار اصلى فاشیسم، ماكیاولیسم و مكاتب مشابه مىباشد.
در ایران از نخستین سنگ‌نوشته‌ها و مکتوبات موجود می‌توان ردپایی از این اقدام را یافت که با شدت یا ضعف تا سدۀ اخیر کشیده شده است. البته در این ارتباط نباید این نکته را از نظر دور داشت که این نگاه با تعریف سدۀ بیست‌ویکم از تروریسم بیان می‌شود.
شکل و روش‌های اقدامات تروریستی در سدۀ اخیر در ایران برگرفته از تحولات جهانی به‌ویژه شیوه‌های مبارزاتی گروه‌های چپ می‌باشد. این اقدامات از انقلاب مشروطه به‌بعد بیشتر با الزامات حزبی و اعتقادی گره خورد و در دوران مبارزات علیه رژیم پهلوی از آن استفاده می‌شد.
با پیروزی انقلاب اسلامی، بسیاری از گروه‌های مبارز که آمال و آرزوی‌های خود را در نظام تازه‌تأسیس یافته بر باد دیدند، به‌زودی در برابر این نظام موضع گرفته و دوباره به مسیر اقدامات تروریستی روی آوردند. در کنار این دسته، گروه‌های دیگری نیز که همراه با نظام اسلامی زاده شده بودند، نیز به‌دلیل تقابل مواضع به‌زودی خود را در برابر آن یافتند و متوسل به اقدامات تروریستی شدند. این گروه‌ها طیف وسیعی از گروه‌هایی با انگیزه‌های قومیتی و تجزیه‌طلبانه تا هواداران رژیم گذشته و گروه‌هایی با رویکرد اعتقادی را در بر می‌گرفت.
آنچه البته به گسترش بحث تروریسم در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی دامن می‌زد، دشمن دول استکباری و بعضی کشورهای منطقه بود که نظام جدید را مخالف تُرک‌تازی‌های خود در منطقه و ایران می‌دیدند و برای محدودساختن ایران به هر ابزاری از تحریم تا جنگ و حمایت و پرورش گروه‌های تروریستی روی آوردند.
در این مقاله سعی شده است به‌منظور آشنایی بیشتر خوانندگان با فضای آکنده از تروریسم که در سال‌های پس از انقلاب اسلامی در کشور به‌وجود آمد و بیش از 17000 تن از مردم این مرز و بوم را به‌خاک‌وخون کشید، عمده گروه‌های تروریستی فعال به‌طوراجمال معرفی گردند تا زمینۀ شناخت بیشتری برای مطالعات آتی در این حوزه پدید آید.
حرکت انصار ایران
حرکت انصار ایران یک گروه شبهنظامی و یکی از شاخه‌های منشعب‌شده از گروه شبهنظامی جندالله(جندالشیطان) است که پس از دستگیری عبدالمالک ریگی و انفعال در میان سایر اعضای این گروه، از آن جدا شد. اصلی‌ترین عملیات تروریستی این گروهک ترور مولوی اهل‌سنت مصطفی جنگی‌زهی می‌باشد.
سرکردۀ این گروه شفیع‌محمد میری، عضو جداشده از گروهک تروریستی جندالشیطان است. شفیع از اعضای اصلی و سابق گروهک تروریستی جندالشیطان است که در پی اختلاف با عبدالرئوف ریگی، برادر عبدالمالک ریگی و ابراهیم عزیزی (سلمان) از اعضای اصلی گروهک تروریستی جندالشیطان، از آن‌ها جدا شده و با همکاری القاعده و طالبان و با اعتقادات مذهبی وهابیت درصدد اثبات خود به گروهک جندالشیطان با انجام اقدام تروریستی علیه ایران می‌باشد. این گروه تروریستی در آذر1390 اعلام موجودیت کرد. از دیگر اقدامات تروریستی این گروه به‌شهادت‌رساندن 2 بسیجی در 28مهر1391 می‌باشد.
آن‌ها در سایت‌ها و وبلاگ‌های خود بیانیه‌هایی درخصوص تهدید نظام به انجام عملیات‌های تروریستی و تصاویری مربوط به ساخت بمب توسط اعضای این گروهک در وبلاگ مذکور درج کرده‌اند.
المنظمه العربیه لتحریر الاهواز (میعاد)
این تشکیلات توسط فردی به‌نام فالح نیکوسرشت، فالح عبدالله المنصوری، با هدایت سرویس امنیتی رژیم بعثی عراق در کشور هلند با هدف استقلال و تجزیه خوزستان تشکیل شد و در کشورهای هلند و کانادا و سوریه فعالیت دارد. این تشکیلات تمام اقدامات تروریستی سال‌های اخیر ازجمله حملات مسلحانه، بمب‌گذاری و ترور افراد را در منطقۀ خوزستان طی اطلاعیه‌های جداگانه در سایت‌های اینترنتی به‌عهده می‌گرفت. تشکیلات مذکور دارای یک سایت اینترنتی می‌باشد که با شانتاژهای تبلیغاتی و خبری و رسانه‌ای نقش عمده‌ای در تشدید اغتشاشات سال‌های اخیر در منطقه ایفا نمود. سرکردۀ این تشکیلات در سال 1385 به ایران مسترد گردید.
پـژاک
حزب حیات آزاد کردستان که با نام مخفف پژاک معروف است از جمله گروهک‌های تروریستی فعال در منطقۀ کردستان ایران می‌باشد. گروهک پژاک که نام کردی آن پارتی ژیانی ئازادی کوردستان(PartiyaJiyana Azad a Kurdistanê) می‌باشد گروهی شبهنظامی با عقاید چپ‌گراست. این گروهک بنا بر اعتقادات خود که برگرفته از اندیشه‌های رهبر در حبس پ‌ک‌ک (حزب کارگران کرد ترکیه) عبدالله اوجالان(ملقب به آپو) است، معتقد است برای نیل به اهدافش یعنی آزادی و دموکراسی کردستان، راه‌حل‌های سیاسی و اعتراضات مدنی بی‌فایده است و باید دست به حرکات مسلحانه زد. این گروه که در شعار خود مدعی است برای احقاق حقوق ملت کرد قیام کرده است، در عمل تفکرات تجزبه‌طلبانه داشته و خواهان تحقق ایدۀ تشکیل حکومت کردستان بزرگ است.
این گروهک که هم از نظر ایدئولوژیکی و هم از نظر ساختاری از پ‌ک‌ک الگو گرفته بود، فعالیت‌های غیررسمی خود را از سال‌های 1377 در مرزهای غربی و شمال‌غربی ایران آغاز و به جذب نیرو از بین افراد محلی اقدام کرد. سرانجام رسماً در 4آوریل2003 (1382) در سالروز تولد عبدالله اوجالان اعلام موجودیت کرد. رهبر این گروهک عبدالرحمان حاجی‌احمدی بود که در اوایل2014 پس از ده سال رهبری با بروز اختلافاتی میان اعضا از سمت خود برکنار و شیوۀ رهبری واحد این گروهک به سیستم رهبری مشترک تبدیل شد.
فعالیت‌های مسلحانۀ پژاک در مرزهای غربی ایران (استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه) موجب نارضایتی مردم و حتی دیگر گروه‌های مخالف نظام ازجمله حزب دموکرات و کومله در کردستان همراه شد.
جمهوری اسلامی ایران و حتی دیگر گروه‌های فعال در منطقۀ کردستان این گسترش فعالیت‌ها و این تحرکات خشونت‌آمیز را نتیجه حمایت‌های گستردۀ ایالات‌متحدۀ آمریکا از آنان می‌دانند. هرچند در ظاهر وزارت دارایی آمریکا نام این گروهک را در لیست سازمان‌های تروریستی قرار داده است؛ اما اسناد و ادعاهای منتشرشده حکایت از همکاری دولت آمریکا با این گروهک دارد. فعالیت‌های گروهک تروریستی پژاک در سال‌های انتهایی دهه 80 شمسی و اوایل 90 بسیار گسترش یافت و دامنه ناامنی به شهرهای مرزی غرب کشور نیز کشیده شد. فعالیت‌های این گروه شامل انفجارها، ترورهای بی‌هدف و اقدامات کور مسلحانه، صرفاً باهدف ایجاد حس ناامنی در بین مردم برای بهره‌برداری تبلیغاتی از آن بود. با گسترش این اقدامات جمهوری اسلامی ایران نیز پاسخ‌های محکمی به فعالیت‌های این گروهک داد و اعضای این گروهک مجبور به فرار از خاک ایران و پناه گرفتن در کوه‌های قندیل کردستان عراق شدند.
گروهک تروریستی پژاک که تحت هدایت پ‌ک‌ک دارای اندیشه‌های چپ مائویستی است. اکنون بدون تصور هیچ‌گونه پایگاه اجتماعی و سیاسی برای خود در میان مردم، گاه دست به اقدامات تروریستی در نقاط صفر مرزی علیه مرزبانان جمهوری اسلامی ایران می‌زند.
محمدرضا سرابندی
ادامه دارد...
