طرد مبنایی ترور در آموزه های قرآنی(2)

مبارزه با محارب و مفاسد :

محارب به کسی گویند که از راه اخلال به امنیت عمومی و راهزنی ، فساد در زمین کند 18 ، و با تهدید اسلحه به جان یا مال مردم تجاوز کند ، اعم از این که به صورت دزدان گردنه ها در بیرون شهرها چنین کاری کند یا در داخل شهر . 19 و از نظر فقهی به هر کسی که برای ترساندن مردم اسلحه بکشد " محارب " گویند . 20 در اسلام مجازات شدیدی برای اینگونه افراد قرار داده شده است .

قرآن کریم می فرماید : « کیفر آنها که با خدا و پیامبرش به جنگ بر می خیزند و اقدام به فساد در روی زمین می کنند ( و با تهدید اسلحه به جان و مال و ناموس مردم حمله می برند) فقط این است که اعدام شوند یا به دار آویخته گردند یا چهار انگشت از دست (راست) و پای (چپ) آنها به عکس بریده شود و یا از سرزمین خود تبعید گردند ، این رسوایی آنها در دنیاست و در آخرت مجازات عظیمی دارند ». (مائده/33)

در نتیجه ، کیفر محارب از نظر قرآن عبارت است از : 1 . اعدام ، 2 . به دار آویختن ، 3 . قطع کردن چهار انگشت دست و پا به عکس یکدیگر ، 4 . تبعید ، این شدت مجازات برای افراد یا تروریست هایی است که امنیت داخلی یک جامعه اعم از جامعه اسلامی یا غیر اسلامی 21 را تهدید می کنند . نکته در خور توجه این است که حقوق و امنیت انسان آن قدر در نزد خداوند اهمیت دارد که تعرض به حقوق انسان محاربه با خداوند معرفی شده است . 22

روشن است که این مجازات ها برای یک جرم نیست ، بلکه چون جرم و جنایت متفاوت است و همه محاربان یکسان نیستند ، مجازات نیز به تناسب جرم و کیفر و بر اساس درجات افساد رتبه بندی می شود ، مثلاً کسی که شمشیر بکشد و کسی را به قتل برساند و مالی را ببرد با کسی که فقط قتل می کند و مالی را نبرده باشد یا به عکس مالی را ببرد و قتل نکرده باشد 23 فرق دارد .

در هر صورت اگر اقدامات تروریستی علیه مردم انجام شود و عده ای بیگناه کشته شوند ، عاملان این اقدام از نظر حقوق اسلامی باید مجازات گردند و مجازات آنها شدیدترین نوع مجازات اسلامی است . در روایتی ( که مرتبط با آیه محاربه است) امام صادق (ع) می فرماید : عده ای از قبیله بین ضبه در حالی که بیمار بودند به حضور رسول خدا (ص) رسیدند ، حضرت به ایشان دستور داد چند روزی نزد آن جناب بمانند تا بهبود یابند ، سپس آنها را به جنگ اعزام می نماید . این عده گویند از مدینه خارج شدیم ، رسول خدا (ص) ما را مأمور کرد تا در بیابان مدینه نزد شتران صدقه برویم و از شیر آنها بخوریم و ما چنین کردیم تا همه بهبودی یافتیم و کاملاً نیرومند شدیم .

امام (ع) فرمودند : این عده همین که نیرومند شدند سه نفر از چوپانان رسول خدا (ص) را به قتل رساندند ، رسول خدا (ص) حضرت علی (ع) را برای دستگیری و سرکوبی آنان روانه کرد ، حضرت علی (ع) آنان را در یک وادی در حال سرگردانی پیدا کرد ، چون آن بیابان نزدیک یمن بود و آنها نمی توانستند از آن خارج شوند ، علی (ع) آنها را اسیر کرد و به نزد رسول خدا (ص) آورد ، در این زمان آیه محاربه که مجازات محارب را یکی از چهار مورد گذشته می داند ، نازل شد . 24

در روایات دیگر نیز برای کسانی که افراد بیگناه را می کشند و امنیت مردم را بر هم می زنند و در واقع اقدامات تروریستی انجام می دهند ، مجازات های فوق در نظر گرفته شده است ، از جمله امام باقر (ع) می فرماید : « کسی که در شهری بر مردم اسلحه بکشد و به کسی آسیب برساند و اموال مردم را ببرد ، اگر چه کسی را نکشته باشد او محارب است و مجازاتش نیز مجازات محاربین است و اگر کسی را بکشد ، پیشوا و حاکم شرع می تواند دست او را قطع نماید » . 25

بنابراین اسلام به شدت اقدام های غیر انسانی را محکوم کرده و افزون بر آن مجازات های سختی نیز برای مجرمان آن تعیین نموده است .

Shohada02

بغاه :

بغاه از بغی به معنای تجاوز از حد خود و ستم کردن می آید 26 و در شریعت اسلامی به کسی گویند که از حکومت و اطاعت پیشوای عادل (حکومت مشروع) خروج کند ، 27 در هر صورت اگر کسی علیه حکومتی مشروع شورش کند و از زیر بار آن حکومت سرپیچی نماید و به اقدامات تروریستی سیاسی دست بزند ، از نظر فقهای اسلامی محکوم است و از بغاه شمرده می شود و جنگ با او نیز واجب خواهد شد .

ابن ادریس می نویسد : « هر کسی که بر امام عادل خروج کند و بیعتش را بشکند و از احکام و فرمانهایش سرپیچی کند و مخالفت کند ، او " باغی " است و پیشوا می تواند فرمان جنگ و جهاد در مقابل او صادر نماید » . 28

در هر صورت کسی که علیه حکومتی وارد پیکار شود و از فرمان های آن سرپیچی کند ، مصداق بارز تروریست سیاسی است و باید با او مبارزه کرد ، امام علی (ع) می فرماید : « خداوند به من فرمان داده است که با سرکشان و تجاوزکاران با پیمان شکنان و کسانی که پایبند به عهد و پیمان های خود نیستند ، و با کسانی که فساد بر روی زمین راه می اندازند ، جنگ و مبارزه کنم » . 29

ایشان در سخن دیگری می فرمایند : « من به مبارزه با سرکشان و باغیان شما را ترغیب می کنم 30 و باید با اهل بغی جنگ و مبارزه شود . 31 آن حضرت یکی از اقسام جنگ و جهاد را جنگ با گروه تجاوزگر و باغیان معرفی می کند و می فرماید که باید با این گروه جنگید تا این که فرمان خدا را بپذیرند . 32

یکی از آیاتی که برخی از باغیان استدلال کرده اند ، گفتار خداوند است که می فرماید : « هر گاه دو گروه از مؤمنان به نزاع و جنگ پردازند ، در میان آنان صلح برقرار سازید و اگر یکی از آنها بر دیگری تجاوز کند ، با طایفه ظالم پیکار کنید تا به فرمان خدا باز گردند ». 33 (حجرات/9)

آیه شریفه اگر چه درباره نزاع و درگیری دو گروه مسلمان است ، اما در قسمتی از آیه چنین آمده است : « اگر یکی بر دیگری تجاوز و بغی کرد باید با او مبارزه نمود » . این جمله از قرآن می تواند مورد استشهاد قرار گیرد که در هر صورت با گروه سرکش حتی اگر مسلمان هم باشند ، باید مبارزه شود تا تسلیم حق گردند .

برخی نیز مبارزه با سرکشان و تروریسم را واجب و در واقع آن را جهاد فی سبیل الله می دانند که مانند اقسام دیگر جهاد می باشد و به آیه شریفه « جاهدوا باموالکم و انفسکم » استدلال نموده اند که مسلمانان در این راه باید با جان و مال شان بر ضرر بغاه مبارزه کنند . 34

جهاد و اهداف آن :

جهاد به معنای سختی و به کار بردن تلاش با نهایت کوشش انسان است 35 ، و از نظر شرعی یک قسم آن بخشش جان و مال در نبرد با مشرکان و تجاوزکاران و قسم دیگر آن جانفشانی و به کار بردن مال و تلاش برای سربلندی اسلام و شعائر ایمانی و اسلامی است . 36

در هر صورت جهاد از ارکان ایمان هر مسلمان و از واجبات ارزشمند اسلامی است ، برخی از دانشمندان جهاد را بر سه قسم دانسته اند : 1. مبارزه با دشمن ، 2 . مبارزه با شیطان ، 3. مبارزه با نفس . 37

در نتیجه جهاد دارای مفهوم عامی است که تنها نبرد فیزیکی (جنگ) را در بر نمی گیرد ، مخالفان اسلام تصور کرده اند جهاد به معنای جنگ دائمی مسلمانان با غیر مسلمانان است تا غیر مسلمانان به اجبار اسلام اختیار کنند و این بزرگترین دروغ و خیانت به مسلمانان است . 38

چرا که عقل سالم و طبیعت و فطرت انسانی این را می داند که باورها و عقیده های درونی انسان ممکن نیست با اجبار و اکراه تغییر کند ، به طور کلی اجبار کردن انسان برای پذیرش دین در شریعت اسلام و آیات قرآن منتفی است ، تعبیر قرآن « لااکراه فی الدین » (بقره/54) دین اجباری را نفی می کند .

چرا که دین عبارت است از یک سلسله معارف که عمل را به دنبال دارد و جامع همه معارف یک کلمه است و آن عبارت است از " اعتقادات " ، اعتقاد و ایمان هم از امور قلبی است که اکراه و اجبار در آن راه ندارد ، چون کاربرد اجبار تنها در اعمال ظاهری است . 39

در جای دیگر نیز قرآن می فرماید : « ای پیامبر ! آیا تو می خواهی مردم را مجبور سازی که ایمان بیاورند ؟ ( ایمان اجباری چه سودی دارد) » (یونس/99)

این تصور غرب که اسلام دین خشونت است ، کاملاً خطاست ، اسلام به تجاوز توصیه نمی کند و جهاد که در اسلام مطرح شده است ، یک عمل مقدس است و هیچ تناسبی با تجاوز ندارد ، جهاد برای تجاوز ، کشتار و خونریزی وضع نشده است . 40

مهمترین محور و هدف این عمل مقدس قصد خدایی بودن آن است ، و در بسیاری از آیات حکم " جهاد " و " قتال " مقید به " فی سبیل الله " شده است . 41 این مسئله نشان می دهد که عمل دفاع ، جهاد ، مبارزه ، کشتن و کشته شدن فقط در راه خداست و این هدف مقدس نمی تواند با زورگویی ، سلطه طلبی ، منفعت گرایی ، لذت پرستی ، خودکامگی ، تصرف اراضی ، و سرزمین و مانند آن سازگار باشد . 42

در حالی که تروریسم هماهنگ با سلطه جویی ، زورگویی ، منفعت گرایی و انتقام جویی است ، افزون بر آن ماهیت جهاد حمله و تجاوز نیست ، بلکه ماهیت آن دفاع است ، دفاع از حقوق انسان ها 43 ، دفاع از آزادی ، دفاع برای حمایت مظلومان 44 ، دفاع برای خاموش کردن آتش فتنه 45 ، دفاع برای از بین بردن تجاوز ستمکار 46 و ....

روح دفاع در تمام اقسام جهاد حکمفرماست ، « به همین دلیل در تاریخ اسلام موردی را نمی یابیم که کافران آمادگی زندگی مسالمت آمیز با مسلمین را داشته باشند و اسلام دست رد به سینه آنها زده باشد ، امروز نیز حکومت اسلامی سر جنگ با کسی ندارد و تا جنگ بر او تحمیل نشود با کسی پیکار نمی کند ، ولی دفاع از مظلومان را جزء وظایف اصلی خویش می شمرد و فتنه گری و ایجاد رعب و وحشت و تضییق و فشار و سلب آزادی از سوی دشمن را نوعی اعلام جنگ می داند و خود موظف به دفاع می شمرد » . 47

بنا به دیدگاه بسیاری از دانشمندان اسلامی ، جهاد پاسداری از اسلام و دین توحید _ که حق فطری انسان 48 و حرمت های انسانی 49 است _ می باشد و اگر ضرورت شدید برای حفظ حیات اسلام یا تنبیه کسانی که به نابودی اسلام کمر بسته اند ، در میان نباشد ، حملات نظامی یک دولت مسلمان نوعی " جنگ غیر مذهبی " و بنابراین غیر قانونی شناخته می شود . 50

این در حالی است که رویدادهای تروریستی نه تنها قداستی ندارد ، بلکه اهداف آن کاملاً غیر انسانی و در جهت از بین بردن حقوق انسان هاست ، این اقدامات نه تنها از مظلومان حمایت نمی کند ، بلکه آماج حمله های آنها مردمان بی دفاع ، ستمدیده و مظلومان است ، هدف آنها نه تنها خاموش کردن فتنه نیست ، بلکه خود ایجاد فتنه و آشوبی دیگر است .

افزون بر آن قوانین اسلامی که رعایت آنها در زمان جنگ واجب است ، با هیچ پدیده تروریستی همسان نیست ، ممنوع بودن کشتن کودکان ، زنان ، پیرمردان و پیرزنان ، آتش زدن درختان و ممنوعیت مسموم و شیمیایی کردن آب و مواد غذایی از جمله قوانینی است که در زمان جنگ هر چند با دشمن لازم الاجراست ، اما در پدیده های تروریستی تمام این موارد در ذات آن پدیده نهفته است و با اسلام هیچگونه سازشی ندارد .

در عملیات خشونت آمیز تروریستی اکثر قربانیان غیر نظامیان ، کودکان ، زنان و افراد سالخورده اند که این امر با یک هدف تجاوزکارانه انجام می شود . دین مقدس اسلام ظلم و ستم ، تبعیض ، بی عدالتی ، محاربه ، تجاوز ، ترور و ... را با شدت تمام محکوم نموده ، سکوت و بی تفاوتی در برابر ظلم و ستم و تجاوز را نیز گناه نابخشودنی می داند و مقابله با آن را حتی در جایی که با توسل به زور ممکن نباشد ، با زبان یا الاقل به دل لازم می داند .

به امید روزی که جهان بشری به دور از ظلم ، تجاوز ، ترور و آدم کشی ، در فضای عدالت ، برادری و مساوات ، از امنیت کامل در حوزه ها و عرصه های مختلف برخوردار شوند . در مکتب تشیع یکی از آرمان های اساسی " انتظار " است ، معنی انتظار ظهور کسی است که جهان را از بی عدالتی نجات می دهد و فضای برادری ، مساوات و امنیت را بر جامعه حکمفرما می کند .

نتیجه :

ترور و تروریسم که از طریق فعالیت های مجرمانه و خشونت آمیز اجرا می گردد و در پی آن ترس ، رعب و وحشت به وجود می آید ، از نظر اسلام و مسلمانان محکوم است ، سیره مسلمانان صدر اسلام و قرآن کریم با این پدیده منافات داشت و آنها حتی با این مسئله مخالفت و مبارزه می کردند .

مسلمانان صدر اسلام در مدت سیزده سال در مکه قربانی ترور و آدم ربایی شدند و حتی با دشمنان خود به خاطر مصالحی مقابله هم ننمودند ، اگر چه کفار و مشرکان به اذیت و آزار و شکنجه های فراوان مسلمانان می پرداختند ، قرآن کریم نیز در آیات مختلف انسان و حیات وی را ارزشمند می داند و هرگونه تعرض به جان و مال انسان ها را محکوم می نماید .

اقدامات غیر انسانی نه تنها در زمان صلح و آرامش ، حتی در زمان جنگ نیز از نظر قرآن کریم مردود شمرده شده است ، قرآن از پیروان خود می خواهد در ارتباطات بین المللی و دیپلماتیک صلح و روابط حسنه با ملل دیگر داشته باشند .

این مسئله نه تنها در زمان پیامبر (ص) ، بلکه پس از آن حضرت نیز ادامه داشته و در تاریخ ثابت شده است ، اما اگر کسی اهل تجاوز و ستم به دیگران باشد ، اسلام به مسلمین اجازه می دهد با چنین فردی مبارزه کنند ، مسئله جنگ و جهاد در اسلام به خاطر تجاوز نیست ، بلکه ماهیت آن دفاع در مقابل تجاوزات ناخواسته می باشد و این تصور غرب که اسلام دین خشونت است ، کاملاً خطاست .

در نتیجه متهم کردن اسلام و مسلمانان به تروریسم اتهامی خصمانه است ، چرا که تمام مسلمانان دوست دارند روزی را ببینند که ظلم و تجاوز ، ترور و آدم کشی از بین رفته است و در فضایی کاملاً عادلانه با مساوات و برابری زندگی کنند و این همان نویدی است که در متون اسلامی با عنوان " مهدویت " مطرح شده است .

پی نوشت ها :

___________________________

1. لغت نامه دهخدا ، واژه ترور

2. آندرو بوسا ، بزهکاری بین المللی ، ترجمه : نگار رخشانی ، ص 120 ، تهران گنج دانش ، ج 1

3. ر . ک مکارم شیرازی و همکاران ، تفسیر نمونه ، ج 4 ، تهران ، دارالکتب الاسلامیه ، چ 5 ، ص 256

4. محمد بن مسعود عیاشی سمرقندی ، تفسیر عیاشی ، المکتبه العلمیه الاسلامیه ، تهران 1380 ق ، ج 1 ، ص 313

5. سوره های همزه /1 ، حجرات /2 ، انعام/ 108

6. سوره های مائده /23 ، انعام /151 ، فرقان / 86

7. مکارم شیرازی ، همان ، ج 2 ، ص 20

8. حر عاملی ، وسائل الشیعه ، کتاب الجهاد ، جهاد العدو ، بیروت ، مؤسسه آل البیت ، 1993م / 1413ق ، ط اول ، ص 64

9. همان ، ص 65

10. محمد بن یعقوب کلینی ، فروغ الکافی ، ج 5 ، تهران ، دارالکتب الاسلامیه ، چ 5 ، 1363 ، ص 27

11. نهج البلاغه ، نامه ها /14

12. حر عاملی ، همان ، ص 62

13. محمد حسین طباطبایی ، سنن النبی ، تهران ، اسلامیه ، 1354 ، ص 85

14. طبقات ابن سعد ، الطبقات الکبری ، ج 1 ، بیروت ، دارصاد ، ص 1 ، 1971 ، ص 291 به بعد

15. ر . ک . جعفر سبحانی ، فروغ ابدیت ، قم ، بوستان کتاب ، انتشارات دفتر تبلیغات ، چ 19 ، 1383 ، ص 673 تا 676

16. عبدالحی کتانی مغربی ، التراتیب الاداریه ، ج 1 ، بیروت ، دارالکتاب العربی ، ص 191

17. ابن الفراء ، رسل الملوک ( سفیران ) ، ترجمه پرویز اتابکی ، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی ، تهران ، 1363 ، ص 202

18. محمد حسین طباطبایی ، المیزان ، ج 5 ، ص 485

19. مکارم شیرازی ، همان ، ج 4 ، ص 360

20. محمد حسن نجفی ، جواهر الکلام ، ج 41 ، تهران دارالکتب الاسلامیه ، چ 4 ، 1368 ، ص 564 . امام خمینی می فرماید : محارب کسی است که سلاح خود را برای ترساندن مردم و به منظور ایجاد فساد در زمین چه در خشکی و چه در دریا ، چه در شهر و چه در بیرون شهر ، چه شب و چه روز ، برهنه یا آماده کند . ر . ک تحریر الوسیله ، ج 2 ، قم ، انتشارات جامعه مدرسین ، چ 5 ، 1416 ، ص 442

21. محمد حسن نجفی ، همان

22. ر . ک . مکارم شیرازی ، همان

23. محمد حسین طباطبایی ، المیزان ، همان

24. محمد بن یعقوب ، کلینی ، همان ، ج 7 ، ص 245 . حر عاملی ، همان ، ج 28 ، باب ابواب حد المحارب ، ح 7 (34837) ، این روایات در منابع دیگر شیعه مانند تهذیب الاحکام ، ج 10 ، ص 134 و تفسیر عیاشی ، ج 1 ، ص 314 ، حدیث 90 ، و منابع اهل سنت مانند مسند احمد بن حنبل ، ج 3 ، ص 177 و سنن نسائی و ... با اندکی اختلاف در مورد مجازات افراد مجرم آمده است .

25. حر عاملی ، همان ، ج 28 ، ص 307 ، باب 1 ، ابواب حد المحارب ، ح 1 ، (34831)

26. اسماعیل بن حماره جوهری ، تاج اللغه و صحاح العربیه (صحاح اللغه) ماده بغی ، بیروت و تهران ، امیری ، 1368

27. محمد حسن نجفی ، همان ، ج 21 ، ص 222

28. علی اصغر مروارید ، سلسله الینابیع الفقهیه ، ج 9 ، (ابن ادریس ، السرائر) بیروت ، دار الاسلامیه ، موسسه فقه الشیعه ، ط اول ، ص 183

29. نهج البلاغه ، خطبه 92 ، اشباح

30. همان ، خطبه 97/5

31. حسین نوری ، مستدرک الوسایل ، ج 11 ، بیروت ، مؤسسه آل البیت الاحیاء التراث ، 1988/1409 ق ، ط دوم ، ص 65

32. ابوالعباس عبدالله حمیری ، قرب الاسناد ، قم ، مؤسسه آل البیت الاحیاء التراث 1413 ق ، ص 132 ، حدیث 462

33. بسیاری از مفسران از جمله علامه طباطبایی در المیزان ، سید قطب در فی ظلال ، شیخ محمد عبده در المنار ، ناصر مکارم شیرازی در تفسیر نمونه این آیه را تنها به درگیری دو گروه مسلمان مربوط می دانند نه به بغاه اما فقها از جمله صاحب جواهر به این آیه برای باغیان استدلال کرده اند .

34. علی اصغر مروارید ، سلسله الینابیع الفقهیه ، ج 9 ، (قطب رواندی ، فقه القرآن) ، ص 137

35. فیومی ، مصباح المنبر ، ماده جهد و نیز ر . ک ، راغب ، مفردات ، ماده جهد ، قم ، دارالهجره ، 1409 ش ، ط اول

36. محمد حسن نجفی ، همان ، ج 21 ، ص 3

37. عبده شیخ محمد ، المنار ، ج 10 ب، بیروت ، دارالفکر ، ص 306

38. همان ، ص 307

39. محمد حسین طباطبایی ، المیزان ، همان ، ج 2 ، ص 347

40. وهبه زحیلی ، تفسیر المنبر ، ج 7 ، بیروت ، دارالفکر ، ص 187

41. یازده مورد از آیات جهاد و بیست مورد از آیات مربوط به قتال

42. ر . ک . محمد تقی جعفری ، بازشناسی جنبه های دفاع ، ج 1 ، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی تجاوز و دفاع ، تهران ، چ 1 ، 1367 ، ص 71

43. سوره حج/39

44. سوره نساء /75

45. سوره بقره /193