تغییر مواضع ایدئولوژیک منافقین در سال 1352
جزوه «اطلاعیه تغییر مواضع ایدئولوژیک» ، محصول کار فکری اعضای سازمان مجاهدین خلق طی سالهای 1352 ــ 1354 است که طی آن ، مجاهدین خلق ، به گفته خودشان ، پوستۀ اسلامی شان را شکسته وهستۀ مادی ـ مارکسیستی خود را آشکار ساختند . سازمان در این بیانه رسما اعلام کرده که اسلام را رها کرده وایدئولوژی مادی ــ مارکسیستی را پذیرفته است . این متن ، از اسناد مذهبی ــ سیاسی مهم تاریخ دورۀ اخیر ایران است که از دو جهت حائز اهمیت می باشد : نخست از آن روی که اطلاعیۀ مذکور سندی است بس مهم در تاریخ الحاد وارتداد در کشور ما ؛ این که چرا وچگونه وبا چه زمینه هایی ، جریان الحاد توانست برای خود جای پایی در میان قشری از فرزندان مسلمان این کشور باز کند . دوم از آن روی که این سند ، به لحاظ آن که نشانگر نوعی تحول در درون یک سازمان مذهبی است ، بررسی آن تحول وچگونگی آن ، برای تطبیق در موارد مشابه ، آن هم در چار چوب اصل قرآنی «عبرت» بسیار ارزشمند خواهد بود . پروسۀ ارتداد در کشور ما ، چه در یک شخص یا یک سازمان یا نحلۀ فکری ، بارها تجربه شده است . فردی به نوگرایی مذهبی می گرود واسلام را مدرن می کند . همو ، خود یا شاگردانش به آرامی گام های جدیدی را به سمت پذیرش اندیشه های نو و فلسفه های غربی بر می دارند ؛ ودر نهایت ، نسل سوم که گاه با سرعت ، همۀ مراحل آن در یک فرد محقق می شود ، به ارتداد می انجامد.
در این ماجرا ، گروهی که مستقل از روحانیت ومرجعیت شیعه ، به تدوین ایدئولوژی مذهبی خود پرداختند وتحت تأثیر گرایش زمانه ، به بازسازی دین مشغول شدند ، در نهایت وپس از سالها رنج وزحمت ، دستآورد بی پایۀ خود را به عنوان ابزاری برای مرتد شدن عده ای از افراد مغرور وجاهل وفرصت طلب قرار دادند تا راحت تر و آسان تر ، تخم الحاد را در میان فرزندان شیعۀ مذهب این مرز و بوم بپاشند .
بررسی روند این تحول ، بدون مطالعۀ کامل این سند ، صورت نخواهد پذیرفت .
همچنان که پس از بررسی این سند ، خوانندۀ هوشیار در خواهد یافت که این پروسه ، یعنی تحول از دین شناسی منحرف به بی دینی روشن وآشکار ، امری است که در تاریخ تفکر انبیائی ما ونیز تاریخ مسلمانی صد سال اخیر ، نمونه های فراوان دارد که «ثُمَّ کَانَ عاقِبَةَ الَّذین أَساءُوا السُّوءَی أَن کَذَّبُوا بِآیَاتِ اللهِ». هر از چندی ، بادی از غرب می وزد ، تفکر و اندیشه ای را به کشورهای اسلامی واز جمله کشور ما می آورد وعده ای را تحت تأثیر خود قرار می دهد . مخاطبان شیفته ، یا از همان آغاز دلباخته می شوند ویکجا آن را می پذیرند ، ویا آن که ، با زیرکی آن را ابزاری برای تفسیر دین قرار می دهند وبه آرامی وبه صورتی منافقانه ، از فرزندان متدین این مرز وبوم را به دام الحاد سوق می دهند . مع الاسف بارها وبارها این حرکت تجربه شده وهنوز هم در حال تجربه شدن است . به خاطر دارم که دوست عزیزی می گفت : به یکی از این دگراندیشان پرطرفدار که نقش مهمی در دین شناسی انحرافی دورۀ اخیر داشته وتغذیه کنندۀ بخشی از جریان های دگراندیش در ده سال گذشته است ، گفتم : چرا هر کس کتاب های شما را مطالعه می کند ، دیگر نماز نمی خواند ؟ وی که خودش بشخصه ، مِنهای تفکرش ، فردی مسلمان است ، با شگفتی گفت ، واقعا چنین است ؟ من چنین منظوری نداشته وندارم ! این امر بسیار طبیعی است که این افراد حاضر به پذیرش تبعات وآثار زیان بار افکار واندیشه های خود نشوند.
البته وصد البته گفتنی است که هشدار در این باره که یک تفکر انحرافی ، یک ایدئولوژی تدوین شده بر اساس مبانی غلط ، سبب پدید آمدن جریان ارتداد (به سمت مارکسیسم) در سازمان مجاهدین شده ، به این معنا نیست که پیش از آن تاریخ ، مارکسیسم یا ارتداد در ایران وجود نداشته است . مارکسیسم پیش از شهریور بیست در ایران نفوذ کرده و زیر چکمه های رضا خانی که روحانیت ایران را در هم شکسته بود ، ودر همین منطقه فراغ وخلاء ، زمینۀ رشد یافته وبه ایدئولوژی جذابی برای جوانان تبدیل شده بود .
واز قضا ، همین جاذبه بود که سبب شد تا عده ای از نویسندگان مذهبی ، به گمان خود ، با استفاده از بخشی از عقاید واصطلاحات مارکسیستی ، به بازسازی اسلام ومدرن کردن و به روز کردن آن بپردازند . این افراد در ظاهر با اخلاص ، تلاش می کردند تا جوانان را از دام ارتداد والحاد نجات دهند ؛ غافل از آن حرکت آنان ، زمینه را چنان فراهم کرد که اگر کسی مذهبی هم بود واز سر عرق مذهبی به آنان پیوسته بود ، از همین راه ، با بافته های مارکسیسم بر ضد مذهب آشنا شده ووقتی پاسخی نمی یافت ، به جریان الحاد می پیوست . این قبیل نویسندگان مذهبی ، ممکن بود در شرایطی بتوانند ــ وظاهرا توانستند ــ شماری از جوانان را به حوزۀ دین نزدیک کنند ؛ اما در پایان کار ، شمار بیشتری از جوانان مسلمان را از مرز دین عبور داده ، به حوزۀ الحاد کشاندند . به سخن دیگر طرح اسلام انقلابی آنان ، برای مدتی می توانست عده ای را به مرکز مذهبی نزدیک وبه ظاهر از مارکسیسم دور کند ، اما در نهایت محتوای این آموزش ها که (که خود در جهت تقویت اندیشه های ماتریالیستی یا پذیرش دیدگاه طبقاتی مارکسیسم در تحلیل تاریخ بود) به طور طبیعی افراد را به سمت مارکسیسم که آن علم مبارزه معرفی می کردند ، سوق داد .
اکنون مناسب است مروری اجمالی بر سازمان مجاهدین خلق داشته باشیم:
سازمان مجاهدین خلق ایران ــ البته نه تحت این نام ــ در سال 1344 توسط چند نفر از افرادی که سابقۀ فعالیت در جبهۀ ملی یا نهضت آزادی داشتند ، تشکیل شد. این افراد تا سال 47 وتا اندازه ای تا سال 49 به فعالیت های فکری در زمینۀ تدوین ایدئولوژی سازمان پرداخته وهمزمان ، به ویژه دو سال اخیر ، به جذب شما زیادی از دانشجویان دانشگاه ها پرداختند . پس از کار تدوین ایدئولوژی ، سازمان وارد مرحله عمل شد . ابتدا شماری از افراد سازمان برای فراگیری آموزش های نظامی به فلسطین اعزام شدند وبه موازات آن وبا بازگشت برخی از افراد ، فعالیت نظامی سازمان در اوائل سال 50 آغاز شد .
هنوز چند عملیات محدود انجام نشده بود که ساواک توانست با سرعت شبکه اصلی سازمان را کشف کرده وافزون بر بنیان گذاران سازمان ، قریب به اتفاق کادرهای همۀ جانبه آن وشماری از سایر اعضای را تا سقف قریب هفتاد نفر دستگیر کند . با لو رفتن مرکزیت ، سازمان رو به تلاشی گذاشت وتنها عضو مرکزیت باقی مانده در بیرون از زندان ، یعنی رضا رضایی ، تا زمان کشته شدنش در اوائل سال 52 به همراه چند نفر دیگر توانست سازمان را تا اندازه ای سرپا نگاه دارد . این در حالی است که برای بسیاری تاریخ سازمان در همان شهریور پنجاه خاتمه یافته تلقی می شود .
با کشته شدن رضا رضایی، تقی شهرام که از دستگیر شدگان سال 50 بود وبه زندان ساری منتقل شده بود ، از زندان گریخت ودر نبود کادرهای مرکزی ، رهبری سازمان را با بهرام آرام وشریف واقفی به دست گرفت . وی بلافاصله ، مشکل اصلی سازمان را مشکل ایدئولوژیک عنوان کرده وضعف ها ودشواری های پدید آمده را ناشی از این مشکل عنوان کرد . این مشکل هم چیزی جز آن نبود که تمام ضعف های سازمان از آنجا نشأت می گیرد که ایدئولوژی سازمان ، یک ایدئولوژی مذهبی وبه تعبیر او ایده آلیستی است . در این میان ، تنها راه نجات از بحران هم ، پذیرش مرام مارکسیسم لنینیسم است که می تواند با نگاه علمی خود در تحلیل یدیده ها وایجاد اخلاق مبارزه ، همۀ مشکلات را حل کند. وی دقیقا به هدف مارکسیست کردن سازمان ، وبه ظاهر برای بررسی بیشتر ریشۀ مشکلات ، طی سال 52 و 53 دستور بازنگری در ایدئولوژی سازمان راه داده وهمزمان به تدوین اطلاعیۀ تغییر مواضع ایدئولوژیک در نیمۀ نخست سال 54 پرداخت . این اطلاعیه در شرح دشواری ها ومشکلات بنیادین سازمان مجاهدین بود که در همان نکتۀ پیشگفته خلاصه می شد ؛ مارکسیسم یک مکتب علمی وبر اساس آخرین دستآوردهای علمی بشر شکل گرفته است ؛ اما اسلام یک نگرش ایده آلیستی ، غیر واقعی ، غیر علمی ومحصول شرایط تاریخی هزار وسیصد سال بیش است . بنابراین ، وبه صورت ریاضی ، خیلی عادی است که باید مذهب را کنار گذاشت ومارکسیسم را پذیرفت . علت عدم موفقیت سازمان نیز تا این زمان ، همین بوده است که نخواسته بر اساس اصول علمی مارکسیستی جامعۀ خود را تحلیل کند .
کادر مرکزی جدید سازمان ، تشکیلات را به ارتداد کشانده کمونیسم فکری و جنسی را تا اعماق سازمان تعمیق بخشید . پس از آن ، سازمان برای مدتی به نبرد مسلحانه خویش ادامه داد تا آن که باقی ماندۀ نیروهایش در نیمه سال 55 به کام مرگ فرو رفتند یا این سالها مجهول مانده ، به ظاهر به انفعال کشیده شده ودر حاشیه قرار گرفت . وی تشکیلات ، در نیمۀ دوم سال 55 به رغم همۀ کرّ وفرهایی که در اطلاعیۀ تغییر مواضع ایدئولوژیک دربارۀ جنگ مسلحانه دارند ودیگران را متهم به تنبلی می کنند ، خط مشی سازمان را عوض کرده واستراتژی سیاسی روی آوردند (1) اندکی بعد ، با انتقاد از خود ، به کشتن بی دلیل شماری مجاهدین اعتراف کرده ، بنای عذرخواهی گذاشتند ! حتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، در نشریۀ پیکار ، ( ش 40 ، ص 16) یاد صمدیۀ لباف را که یاد می کنند ، گرامی داشتند (2) .
پی نوشت:
1ــ این جدای از کمونیسم جنسی بود که مع الاسف سالها بود دامن خانه های تیمی را گرفته بود ؛ خانه های امنی که دختر و پسر با یکدیگر در آمیخته وبه دلیل رواج زندگی اشتراکی وسست شدن هر چه بیشتر مسائل ایمانی ، فساد عمیق اخلاقی آنان زیر عنوان مبارزه با امپریالیسم ، به هیچ گرفته می شد . (این همان زمان بود که امام در نجف در پایان کتاب ولایت فقیه خود رسالۀ جهاد اکبر را نوشت وبر اساس آموزه های دینی ، آن را برتر از جهاد اصغر ــ یعنی نبرد مسلحانه ــ دانست ) گوشه ای از این قبیل اعترافات اعضای مجاهدین را ، حق یا باطل ، در پرونده های دستگیر شده های این سالها می توان دید . (بنگرید : نهضت امام خمینی ، ج 3 ، بخش خیزش های قهر آمیز) . نمونۀ آن اعترافات وحید افراخته از مرتدین درجۀ اول ورفیق شهرام واز قاتلان شریف واقفی بود که وقتی دستگیر شد ، او را دژ تسخیر ناپذیر دانستند ؛ اما به عکس ، به قدری افراد واعضاء را ( به ویژه از روحانیونی که سالها با صداقت به سازمان کمک کرده بودند) لو داد که افتضاح آن همۀ عالم را گرفت . اعترافات جنسی او در پروندۀ ساواک وی موجود است (همانجا، ص 582)
2 ــ در شماره های متعدد نشریۀ پیکار پس از پیروزی انقلاب ، می توان فهرستی از مجاهدین مرتد شده را که اسیر گرایش های انحرافی رهبران خود شدند ، به دست آورد . در واقع سازمان پیکار پس از انقلاب می کوشید تا به فهرست کردن نام مجاهدینی که کمونیست شده اند ، سابقۀ خود را در برابر سازمان مجاهدین به رهبری رجوی ، به رخ بکشد .
