دکتر بهروز عبدالوند اقتصاددان و دانشمند سیاسی مقیم آلمان و عضو سابق شورای روابط خارجی این کشور است. وی دکترای علوم سیاسی از دانشگاه آزاد برلین دارد و استاد سابق دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی این دانشگاه است. دکتر عبدالوند کارشناس حوزه‌های ژئوپلیتیک، ژئواکانومیک و امنیت و انرژی در خاورمیانه و صاحب تألیفاتی در این حوزه است. آنچه در ادامه می‌آید، گفتگوی خبرنگار هابیلیان با این استاد سابق دانشگاه برلین درخصوص اقدام دولت آمریکا در ترور سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی است.
به عنوان اولین سوال، آیا ممکن است احساس خود را به‌عنوان یک ایرانی درباره ترور سردار سلیمانی بیان کنید؟
سپهبد سلیمانی بازگشت تاریخی سورنا و آریو برزن به‌عنوان سرباز ملت ایران بود. برای امنیت و استقلال کشور ایران با تمام ظرفیت‌های خود اقدام کرد و جانش را در این مسیر برای امنیت ملت ایران و ملت‌های منطقه سرمایه‌گذاری کرد و در این مورد سازش‌ناپذیر بود. درعین‌حال به‌عنوان یک مسلمان معتقد طالب تحمل و احترام به دگراندیشان بود. فقدان او برای هر ایرانی، فقدان یک دولتمرد، سرباز و قهرمان ملی است و به‌عنوان یک انقلابی، او وجدان انقلاب بود. فقدان او برای من و هر ایرانی میهن‌دوست فقدان یک اسطوره و قهرمان ملی است. او و امثال او غرور ملت ایران را پس از دویست سال عدم حضور در عرصه بین‌المللی بازسازی کردند. ترور بی‌خردانه او موجب این نشد که نقش او در تاریخ ایران کمرنگ شود؛ بلکه او به مظهر اجماع ملی تبدیل شد و برای مخالفینش ترور او یکی از بزرگترین خطاهای دولتمردان آمریکایی است.
نقش سردار سلیمانی را در مبارزه با تروریسم چگونه ارزیابی می کنید؟
سپهبد سلیمانی در مبارزه با تروریسم نقش محوری داشت. در افغانستان در کنار ملت افغانستان و رهبر آنها احمد شاه مسعود هجوم طالبان را کنترل کرد. در سوریه و عراق فتنه داعش را نقش‌برآب کرد. او به‌عنوان یک استاد موفق در نبرد نامتقارن با کمترین امکانات بیشترین بازدهی را داشت. اگرچه شخصیت‌ها کمتر در تاریخ تأثیر استراتژیک می‌گذارند، نقش شخصیت او در شکل‌گیری نظم نوین منطقه خاورمیانه بی‌بدیل است. به‌عنوان یک دولتمرد و یک سرباز، تأثیر تعیین کننده‌ای در شکل‌گیری نظم آینده خاورمیانه به نفع ایران و برای تثبیت امنیت درازمدت منطقه داشت و ریشه تروریسم سازمان‌یافته بین‌المللی را که نهادهای امنیتی غربی و ارتجاع عرب در منطقه حمایت می‌کردند، به‌طور تعیین‌کننده‌ای تضعیف کرد.
تحلیل شما از ترور سردار سلیمانی، از بعد ژئوپلتیک چیست؟
سپهبد سلیمانی از منظر ژئوپلتیک نفوذ ایران را از مدیترانه تا هندوکش گسترش داد. ایران را در مسیر گذار از جهان یک‌قطبی به جهان چندقطبی و به تنظیم‌کننده نظم نوین جهانی تبدیل کرد. به‌همت این مرد و مردانی چون او ایران از یک کشور ضعیف، که در جنگ جهانی اول و دوم اشغال شد و بعد از جنگ جهانی دوم به کشوری نیمه‌مستعمره تبدیل شده بود، به کشوری مستقل تبدیل شد که امروز برای صلح و توسعه منطقه نقش کلیدی بازی می‌کند و دیگر نمی‌توان ایران را به‌عنوان کنشگری استراتژیک نادیده گرفت. هدف از ترور سپهبد سلیمانی انتقام از مردی بود که برنامه‌های استراتژیک پنتاگون و دولت آمریکا را خنثی کرد. انبوه مردم در مراسم تشییع جنازه او نشانگر این است که او به مظهر اجماع ملی تبدیل شده که نه‌تنها نیروهای مذهبی در اندوه فقدان او سوگوارند؛ بلکه ملت ایران در فقدان سپهبدی پایدار اندوهگین است.
موضع‌گیری آلمان در حمایت از این اقدام ترامپ را چگونه ارزیابی می کنید؟
در تاریخ آلمان گاهاً دولتمردانی با تاثیری عمیق از تعقل، در حکمرانی آلمان تأثیرگذار بوده‌اند، مانند ویلی برانت، هلموت اشمیت، کنراد آدنار و متأسفانه گاهی سیاستمدارانی بی‌تجربه و بضاعت سیاسی کم اهرم‌های قدرت را به‌دست گرفته‌اند. موضع‌گیری جانبدارانه دولت و وزارت خارجه آلمان نشان‌دهنده بضاعت سیاسی اندک وزارت خارجه آلمان در تحلیل اوضاع خاورمیانه و تأثیرگذاری تصمیم تأسف‌بار دولت آمریکا در مورد ترور سپهبد سلیمانی در امنیت خارومیانه و تاثیر آن در امنیت اروپاست، این موضع‌گیری قابل‌دفاع نیست.
به‌نظر شما ایران چگونه باید به‌این اقدام دولت آمریکا پاسخ دهد؟
هدف از ترور سردار سپهبد سلیمانی وادارکردن رجال سیاسی ایران به عکس‌العمل‌های احساسی در حوزه نظامی است تا آمریکایی‌ها بتوانند برای ایجاد یک نبرد استراتژیک و بازگشت قوی نظامی به خاورمیانه بهانه پیدا کنند و آثار شکست‌های سوریه و عراق را جبران کنند. دولتمردان ایران لزوماً باید از ورود به میدانی که آمریکا طالب آن است، پرهیز کنند. پاسخ به آمریکا در این مقطع پاسخی نظامی نیست، بلکه با توجه به نقش فتوا در تشیع، انتظار ملل شیعه از رجال مذهبی و مرجعیت شیعه در این مقطع، به‌خصوص آیت‌الله سیستانی، این است که همانطور که با یک فتوا موجب ایجاد حشدالشعبی شدند، که نهایتاً تروریسم داعش را مهار کرد، امروز با یک فتوا به حضور استراتژیک آمریکا در عراق به عنوان منبع تشنج‌آفرینی پایان دهند و به همین تناسب مجلس و دولتمردان عراق که سال‌ها توسط دولت و ملت ایران در مقابله با تروریسم موردحمایت قرار گرفته‌اند، موظفند مسئولیت‌پذیری نشان داده، با اخراج آمریکا از عراق به‌دلیل نادیده‌گرفتن تمامیت ارضی این کشور، این حضور نامیمون را به یک باخت استراتژیک برای آمریکا تبدیل کنند.
