سیا و ترورهای سیاسی

این اسناد که در رابطه با نقش سازمان جاسوسی آمریکا در کودتای گواتمالا در سال 1954 می‌باشند، در میان چند صد سند منتشرشده توسط آن سازمان در تاریخ 23می1997 (2خرداد1376) مشاهده می‌شوند. اسناد منتشرشده شامل دستورالعمل‌هایی در زمینه ترور است؛ دستورالعمل‌هایی که در میان فایل‌های مرتبط با عملیات پنهانی سازمان سیا با عنوان «PBSUCCESS» یافت شده‌اند.

پس از سال‌ها عدم‌پاسخگویی روشن از سوی سیا به درخواست انتشار آزاد اطلاعات در این زمینه، بالاخره این سازمان، 1400 صفحه از اسناد مرتبط با طرح بی‌ثبات‌سازی گواتمالا را از طبقه‌بندی خارج نمود. اسنادی که تخمین زده می‌شود تعداد صفحاتشان در بایگانی‌های سیا به بیش از 100هزار صفحه برسد. البته پایگاه خبری سیا اعلام کرده است امکان دارد تا آخر سال اسناد بیشتری در این زمینه منتشر شود. می‌توان گلچینی از این دستورالعمل ترور را در مقاله سردبیر روزنامه نیویورک تایمز در تاریخ 31می1997 (10خرداد1376) مشاهد نمود.

آربنز در سال 1950 به ریاست جمهوری گواتمالا رسید تا روند اصلاحات اقتصادی‌اجتماعی را دنبال کند. روندی که سازمان سیا اصرار دارد در اسناد خود از آن به عنوان «طرحی به شدت ملی‌گرایانه برای پیشرفت» یاد کند که ظاهراً در قالب مقابله با دخالت خارجی‌ها در کشور گواتمالا درآمده بود. اولین اقدام سازمان سیا برای سرنگونی رئیس‌جمهور گواتمالا در سال 1952 به دستور رئیس‌جمهور ترومن صورت گرفت. طی این اقدام که با عنوان عملیات «PBFORTUNE» شناخته می‌شود، سازمان سیا با همکاری دیکتاتور نیکاراگوئه به حمایت از جنرالی به نام «کارلوس کاستیلو آرماس» پرداخت. از اوایل همان سال، مقر فرماندهی سازمان سیا شروع به تهیه لیست‌هایی با عنوان «افراد کمونیست گواتمالایی که باید طی عملیات نظامی از سر راه برداشته شوند» نمود که در آن‌ها نام افرادی مشخص شده بود که می‌بایست از طریق اقدامات به اصطلاح اجرایی مانند قتل، دستگیری و یا تبعید از میان برداشته می‌شدند. فهرست افرادی که باید ترور می‌شدند شامل 58 نام می‌شد که سازمان سیا در اسناد منتشرشده تمامی آن اسامی را حذف نموده است.

در بودجه عملیات PBSUCCUSS که دستور آن را رئیس‌جمهور آیزنهاور در آگوست 1953 صادر نمود، مبلغی معادل 2.7 میلیون دلار برای «جنگ روانی و اقدامات سیاسی» و همچنین ایجاد «تفرقه» در نظر گرفته شده بود. اما براساس تحقیقات داخلی خود این سازمان، تا آخرین روزی که آربنز(رئیس جمهور سابق گواتمالا) قدرت را در دست داشت، «گزینه ترور وی هنوز مدنظر بود.»

آخرین مرحله از عملیات PBSUCCUSS شامل از میان‌برداشتن کمونیست‌ها و همکاران آن‌ها بود. اگرچه رئیس‌جمهور گواتمالا و اطرافیانش موفق به فرار شدند اما بنا به گزارش‌های گروه‌های حقوق‌بشری، بین سال‌های 1954 تا 1990، بیش از 100هزار غیرنظامی در گواتمالا به قتل رسیدند.

سند 1. «سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و طرح‌های ترور در گواتمالا»

اسناد سیا در رابطه با طرح‌های ترور گواتمالا اولین‌بار به دلیل پرونده‌ای قضایی با موضوع انتشار آزاد اطلاعات در سال 1979 تجمیع گردیدند. در آن زمان تمامی آن اسناد بنا به دلایل مرتبط با امنیت ملی به صورت طبقه‌بندی‌شده نگه داشته شدند. در سال 1995، این اسناد مجدداً توسط تیمی تحقیقاتی در درون سازمان سیا مورد بررسی قرار گرفتند. یکی از اعضای این تیم موظف به نوشتن خلاصه‌ای از آن اسناد گردید. به‌گفته وی از همان ابتدای سال 1952، مقرّ فرماندهی سیا شروع به تهیه فهرست افرادی در دولت آربنز نمودند که به محض پیروزی کودتای ضدکمونیستی باید از میان برداشته می‌شدند. بنا بر آنچه که این عضو تیم تحقیقاتی سیا نوشته است، این سازمان تا آخرین روز برکناری رئیس‌جمهور سابق گواتمالا به دنبال ترور وی بوده است. طرح‌های ترور شامل بودجه‌بندی، برنامه‌های آموزشی، ایجاد تیم‌های ترور، تهیه لیست افرادی که باید مورد هدف قرار بگیرند و ارسال مهمات می‌شده است.

سند 2، «مطالعه‌ای درباره ترور»

در میان اسناد منتشرشده، سندی با عنوان «مطالعه ترور» مشاهده می‌شود. این کتابچه 19 صفحه‌ای اطلاعاتی درباره موضوعاتی همچون روند، ابزار و روش‌های انجام ترور در بردارد. در بخشی از این کتابچه آمده است: «اغلب اوقات مؤثرترین ابزار ترور، لوازم ساده‌ای هستند که در محل یافت می‌شوند. چکش، تبر، آچار، پیچ‌گوشتی، چاقوی آشپزخانه و یا هر شیء سخت دیگری می‌تواند برای این منظور به کار رود.» در بخش دیگری از این دستورالعمل اطلاعاتی راجع به محل‌های آسیب‌پذیر بدن انسان ذکر گردیده و پیشنهاد شده است جهت اطمینان از قتل طرف مقابل، به آن نقاط ضربه وارد گردد. همچنین در این سند تاکید شده است که هیچ‌یک از این دستورالعمل‌های ترور نباید جایی نوشته و یا ثبت شوند تا بعداً بتوان آن‌ها را انکار کرد. در بخش دیگری از این سند ذکر گردیده از آنجایی که عمل قتل از لحاظ اخلاقی توجیه‌ناپذیر است، افرادی که از لحاظ اخلاقی دچار عذاب‌ وجدان می‌شوند نباید مرتکب این عمل شوند.

سند 3، انتخاب افراد مورد نظر جهت حذف، توسط تیم‌های ترور

بر اساس این سند، مسئول یکی از بخش‌‌های سازمان سیا، لیستی از اسامی افرادی در دولت آربنز، اعضای حزب کمونیست گوانتانامو و سایر افرادی که حذف فیزیکی آن‌ها برای موفقیت کودتای نظامی ضروری است، درخواست می‌کند. در این سند از پرسنل سیا خواسته شده است با بررسی این لیست، نام افرادی را که باید در لیست نهایی ترور قرار گیرند، مشخص نمایند. در سند منتشرشده نام افرادی که در لیست قرار داشته‌اند حذف شده است.

سند 4، اعضای کمونیست دولت گواتمالا که باید حین عملیات نظامی از میان برداشته شوند

این سند نمونه دیگری از لیست‌های ترور سازمان سیا و نظامیان وابسته به جنرال آرماس است. اسامی قربانیان مورد نظر سیا به دو دسته تقسیم می‌شدند: 1. افرادی که باید کشته می‌شدند؛ 2. افرادی که باید در حین عملیات، زندانی و یا تبعید می‌شدند. البته باز هم طبق معمول، سازمان سیا پیش از انتشار این اسناد تمامی اسامی موجود در آن را پاک کرده بود.

سند 5، عملیات PBSUCCESS ایالات متحده و گواتمالا، 1952تا 1954

این سند روایتی است از نقش سازمان سیا در طرح‌ریزی، سازماندهی و اجرای کودتایی که منجر به سرنگونی جاکوب آربنز گازمن، رئیس‌جمهور وقت گواتمالا در تاریخ 27ژوئن1954 (6تیر1333) گردید. کولاثر، که اکنون به عنوان یک تاریخ‌دان حوزه دیپلماسی در دانشگاه ایندیانا ایالات متحده فعالیت می‌کند، به مدت یک سال به صورت قراردادی برای سیا فعالیت می‌کرده است. وی طی آن مدت به هزاران سند و فایل‌های عملیاتی محرمانه آن سازمان دسترسی داشته تا بتواند اسناد مرتبط با نقش سیا در کودتای گواتمالا را مورد بازبینی قرار دهد. نتیجه این فعالیت، تحقیقی در مورد اولین عملیات مخفی سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده در آمریکای لاتین می‌باشد که در کمال تعجب بسیار حیاتی است. این سند با بررسی نیروهایی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آغاز می‌شود که در سال 1951 منجر به دست‌یابی آربنز به قدرت گردیدند. این سند به خوبی نشان می‌دهد چگونه نگرانی‌های مربوط به جنگ سرد، رئیس‌جمهور آیزنهاور را قانع نمود تا دستور حذف رهبری را بدهد که به شکلی دموکراتیک انتخاب شده بود. این سند همچنین جزئیات جدید بسیاری را راجع به برنامه‌ریزی‌های فاجعه‌بار نظامی و اقدامات امنیتی شکست‌خورده به نمایش می‌گذارد. طبق گفته‌های کالوثر، «عملیاتsuccess» هیچ‌گاه با موفقیت روبه‌رو نشد. اگرچه سازمان سیا بعداً کوشید کاخ سفید را قانع کند که این عملیات یک پیروزی قاطعانه و بدون‌خونریزی بوده است. پس از استعفای آربنز، رئیس‌جمهور آیزنهاور رئیس وقت سازمان سیا و معاونین ارشد وی را جهت ارائه گزارش‌های خود فرا خواند. نوشته‌های کولاثر اکنون فاش می‌سازند که طی آن جلسه، سازمان سیا به رئیس‌جمهور دروغ گفته است. سیا به رئیس‌جمهور گفته بود تنها یک نفر از شورشیان مورد حمایت آمریکا به قتل رسیده‌اند و پس از این گزارش آیزنهاور به شدت خوشحال و شگفت‌زده شده بود! و این در حالی بود که طبق گزارشات سازمان سیا، حداقل 50 نفر از شورشیان کشته شده بودند. بدین ترتیب بود که کودتای گواتمالا به افسانه‌ای از یک پیروزی بدون نقص در سازمان سیا تبدیل شد و طبق توضیحان کولاثر، به الگویی برای فعالیت‌های آتی سازمان جاسوسی آمریکا در آمریکای لاتین بدل شد.

البته این عملیات در گواتمالا نتیجه‌ای مرگ‌بار در پی داشت. پس از پیروزی کودتا، رهبران نظامی گواتمالا با کمک آمریکا عملیاتی را آغاز کردند که طی آن ده‌ها هزار نفر قتل‌ عام و یا مفقود شدند.