چرا گفتمان ضد تروریسم آمریکا اینقدر مبتذل شده است؟

N83276871 72961034

سوال اساسی این است که مفهوم تروریسم چگونه از سیاق خود خارج شد یا به عبارت دیگر، گفتمان «مبارزه با تروریسم» چرا رنگ باخت و تبدیل به عبارتی مبتذل و لوث شد؟

اینکه مثلا چگونه گفتمان مبارزه با تروریسمِ برآمده از فاجعه یازده سپتامبر موجب ظهور و صعود گروه‌های تکفیری جدید مانند داعش شد یا چه تحولاتی رخ داد که در دوران بعد از جنگ سرد، سازمان های دوست آمریکا مانند القاعده تبدیل به دشمن شدند، در این نوشتار نمی گنجد اما قدر مسلم این است که تناقض گفتمان ضدتروریستی آمریکا دهه ها پیش عیان شده، هر چند به این درجه از ابتذال فعلی نرسیده بود.

حتی پیش از حادثه 11 سپتامبر وقتی القاعده ای که زمانی در نگاه آمریکایی ها «مجاهد آزادی» تلقی می شد تبدیل به القاعده«تروریست» شد- سازمانی که دیگر بعد از جنگ سرد و فروپاشی شوروی کارکردش را از دست داد تا در قرائت هیات حاکمه آمریکا این بار به جماعتی خطرناک بدل شود- بسیاری از ناظران این سوال را مطرح کردند که چه کسی القاعده را ساخت و پرداخت؟

باور محکمی وجود دارد که آمریکا و اروپای غربی بعد از ناکارآمدسازی تهدید کمونیسم و اتحاد شوروی، تلاش کردند انواع دیگری از تهدید را در قالب گفتمان سازی مقابله با تروریسم تولید کنند و زمینه های مقابله با آن تهدیدات را فراهم آورند؛ حادثه 11 سپتامبر چنین فضایی را تکمیل کرد، اما ورای تحریک افکار عمومی جهانی با سازماندهی گسترده رسانه ای درباره آن فاجعه و نیز ائتلاف و اجماع سازی به دنبال آن حادثه تلخ، به نظر می رسد چند نکته اساسی، گفتمان مبارزه با تروریسم را از درون تهی کرده است.

1- حقیقت این است که اکتفا به نمایش تصاویر فاجعه 11 سپتامبر 2001 حتی بدون تحلیل دلایل و علت های آن رقت انگیز و غمناک است و وجدان انسانی را به محکوم کردن چنین اقدامی وا می دارد. جز افراد متوحش سنگدل کسی پیدا نمی شود که برای قتل دسته جمعی بی گناهان و غیرنظامیان کف و سوت بزند. مساله دیگر و مهم تر برای پیشگیری از اقدامات تروریستی مشابه این است که چرا و چگونه کار به اینجا رسیده است؟ تروریسم از حیث مبداء جرم است و هر جرمی سه رکن دارد؛ ابزار جرم، هدف جرم و انگیزه آن. آنچه آمریکا و غرب درباره اش سکوت کرده اند همین موضوع است که چه انگیزه ای چنین خصومت بی حد و مرزی را به وجود آورده است.

2-از همان زمان، بوش پسر پیش از حمله به افغانستان و عراق، گفتمان مبارزه با تروریسم را صرفا در چارچوب منافع آمریکا تعریف کرد. ابتدا از جنگ صلیبی گفت و سپس این عبارات معروف را بر زبان آورد: هر ملتی در هرجای دنیا باید تصمیم خود را اتخاذ نماید. یا طرف ما هستید یا طرف تروریست‌ها. معنای دیگر این عبارت ها آن است که «هر کس سیطره ما بر خود را نپذیرد، دشمن ما است.» حالا هم آمریکا نمی گوید «هر کس با ما نباشد علیه ما است» بلکه تصریح می کند «آنکه با ما نباشد تروریست است». به همین سادگی و وقاحت مفهوم «مخالف» تبدیل به «تروریست» می شود.

3-قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست تروریستی آمریکا مساله عجیب و دور از انتظاری نبود. در قرائت آمریکای ترامپ نیز هر کس با واشنگتن و تل آویو مخالف باشد تروریست است و گرنه کیست که نداند سپاه ایران در نابودی تروریسم هولناک و بیگانه با مفهوم انسانیت چه نقش محوری و بزرگی داشت؟ کیست که انکار کند ایران در تامین امنیت تمام جهان از جمله غرب در پیشانی و جبهه خط مقدم نبرد با تروریسم ایستاد و از موجودیت نوع بشر حفاظت کرد؟

4- درک جهانی از سرشت رفتار دونالد ترامپ اما، شرایط را برای آمریکا دشوار کرده است. برای جهان خارج از آمریکا خیلی از رفتارهای رئیس جمهوری آمریکا از جمله خروج از توافقات بین المللی، زنگ خطر است. دنیا، تروریست انگاری ترامپ را در زنجیره ای از تناقضات و نقض عهد ها می بیند. نسخه قدیمی داستان چوپان دروغگو می گوید که چوپان قصه آنقدر درباره تهدید گرگ دروغ گفت که افکار عمومی دیگر این فریاد را باور نکرد و گرگ واقعا به گله زد بدون آنکه کسی به یاری چوپان بشتابد، اما در نسخه جدید داستان، این خود گرگ است که در لباس چوپان به توهم گرگ دامن می زند.

این سیاستی است که «استانلی هافمن» نویسنده آمریکایی آن را چنین شرح می دهد: سیاست آمریکا بر مبنای فریب ادراک و جعل تحلیل است زیرا مواضع بسیار پیچیده را بسیار ساده می کند و فرمول های آماده ای هم دارد که اهداف خود را به شعارهای مقدس تبدیل کند اگر چه این شعارها مشخصا سطحی نگر است زیرا هر ناظر آگاهی در این شعارها، نوعی از تجاهل و تغافل درباره فرآیند سیاسی و تاریخی و اجتماعی (سیر تطور و چرایی حوادث) می بیند؛ در حالی که فرض بر این است که سیاست خارجی آمریکا باید این فرآیند و سیر تحول را مورد توجه قرار دهد.

به هر روی، گفتمان مبارزه با تروریسم که بخشی جدایی ناپذیر از راهبرد امنیتی امریکا است، زمانی، زیربنای ایدئولوژیک و گفتمانی ناتو برای انجام عملیات نظامی در حوزه های مختلف جغرافیایی را به وجود آورد اما این موتور محرک دیگر کار نمی کند. با مرگ رسمی گفتمان ضد تروریسم به دست رئیس جمهور آمریکا، چنین به نظر می رسد که غرب به رهبری آمریکا باید دنبال گفتمان توجیه گر دیگری برای ماجراجویی های جدید باشد.


دی 1402
شنبه 1 شنبه 2 شنبه 3 شنبه 4 شنبه 5 شنبه جمعه
1
2
3
5
6
7
8
9
10
11
12
14
15
16
17
18
19
21
22
23
28
29