دکتر آنوشمن بِهارا[1] استادیار دانشگاه NIAS[2] (موسسه ملی مطالعات پیشرفته) بنگلور در هند است. پیش از پیوستن بهارا به این دانشگاه وی با موسسه مطالعات و تحلیل‌های دفاعی در دهلی‌نو همکاری می‌کرد، همچنین او سابقه حضور در موسسه مدیریت تعارض در دهلی‌نو را در کارنامه دارد. حوزه مطالعاتی دکتر بهارا شامل تحلیل تعارض، کشمکش‌های داخلی در هند، نپال و بنگلادش، تروریسم در جنوب آسیا و افراطی‌گرایی دینی است.
لطفاً پدیده تروریسم و سایر جرائم مرتبط با آن را در هند توضیح دهید؟
تروریسم به معنای متداول آن، یکی از تهدیدهای اصلی امنیت داخلی و خارجی هند است. تروریسم در هند می‌تواند به دو دسته تقسیم شود: تروریسم رشد کرده در داخل و تروریسم مورد حمایت از طرف خارج. تروریسم رشد کرده در داخل کشور و گروه‌های تروریستی اهداف متفاوتی دارند که از تجزیه تا استقلال‌طلبی را شامل می‌شود. گروه‌های تروریستی خارجی مانند حزب المجاهدین، لشکر طیبه و حرکت جهاد الاسلامی اغلب توسط بنیادگرایان اسلامیِ تحت حمایت پاکستان فعالیت می‌کنند.
گروه‌های تروریستی داخلی مانند مجاهدین هندی، آل اُمه و جریان دانشجویان اسلامی در هند به طور هم‌زمان مورد حمایت بنیادگرایان اسلامی و مذاهب داخلی هند هستند. همچنین به نظر می‌رسد این گروه‌ها توسط پاکستان پشتیبانی می‌شوند. گروه‌های شبه‌نظامی مانند مائوئیست‌ها و گروه‌های شمال شرقی زیرمجموعه گروه‌های تروریستی قرار نمی‌گیرند.
منبع اصلی تروریسم امروز هند کجاست؟ جریان‌های جدایی‌طلب، مائوئیست‌های روستایی، تروریست‌های وهابی یا افراط‌گرایان هندو؟
تا حد بسیار زیادی منبع اصلی تروریسم در هند، اسلام‌گرایی افراطی است که مورد حمایت اسلام رادیکالی است، همچنین این گروه‌ها به طور کامل مورد حمایت مالی و پشتیبانی بازیگران خارجی مانند پاکستان هستند. جریان‌های جدایی‌طلب در کشمیر را نمی‌توان به صورت یک موضوع مستقل و واحد بررسی کرد. جریان‌های جدایی‌طلب در کشمیر محدود به حرکت‌های داخلی نمی‌شوند. نقش عملیاتی گروه‌های تروریستی در خارج از مرزها با حمایت کامل دولتی پاکستان منبع اصلی تروریسم در کشمیر است. همان‌طور که اشاره کردم مائوئیست‌ها در هند در ذیل گروه‌های تروریستی قرار نمی‌گیرند. در عین حال نمی‌توان از این حقیقت چشم‌پوشی کرد که مائوئیست‌ها از ترور به عنوان روشی برای دستیابی به اهداف خود استفاده می‌کنند. افراط‌گرایان هندو نیز در مجموعه گروه‌های تروریستی قرار نمی‌گیرند. این افراد مانند سایر افراط گریان مذهبی بیشتر درگیر نزاع‌های درون مذهبی هستند. اما این موارد آن‌ها را در دسته گروه‌های تروریستی قرار نمی‌دهند.
هدف اصلی گروه‌های تروریستی در هند چیست؟ عموم مردم، دولت یا توریست‌ها؟
سؤال سختی است. تروریست‌ها اهداف متفاوتی دارند. حملات تروریستی توسط گروه‌هایی مانند لشگر طیبه منجر به آسیب حداکثری به جان انسان‌ها، مکان‌ها و زیرساخت‌های اساسی شده است. برای مثال می‌توان به جملات مومبای (بمبئی) اشاره کرد. عملیات گروه‌های توریستی در کشمیر اهداف چندگانه دارند. اهداف اصلی نیروی‌های امنیتی شامل اعضای پلیس کشمیر و جامو است. هدف حرکت المجاهدین افراد منتخب مردم، سارپانچ[3] ها و سایر کشمیری‌هایی است که طرفدار هند هستند. در راستای این اهداف، چنین گروه‌های تروریستی اقدام به ترور و ارعاب در دو سطح جسمانی و روانی می‌کنند.
تاریخچه‌ای از سلفی گری در هند دارید؟ فعال‌ترین سلفی‌ها در هند چه گروه‌های هستند؟
روایت‌های مختلفی از سلفی گری در هند وجود دارد. بسیاری معتقدند تاریخ سلفی گری در هند به اوایل قرن هشتم میلادی بازمی‌گردد. به طور تقریبی ریشه سلفی گری هند در اوایل قرن بیستم قرار دارد، زمانی که بیش از دو هزار مسلمان هندی برای جهاد و جنگ در حمایت از خلیفه عثمانی به ترکیه رفتند. از آن پس بود که سلفی گری در هند به اشکال و مدل‌های مختلف ظهور پیدا کرد.
تعدادی گروه سلفی کوچک و بزرگ در هند وجود دارند. فعال‌ترین آن‌ها لشکر طیبه، مجاهدین هندی، جماعت مجاهدین بنگلادش، حرکت جهاد السلامی، حزب المجاهدین و جیش المحمد هستند.
تهدید تروریسمِ افراط‌گرایی اسلامی چقدر در هند جدی است؟
افراط‌گرایی اسلامی در هند به دو صورت این کشور را تهدید می‌کند. یک اینکه آداب سکولارِ دموکراسی و قانون اساسی هند را زیر سؤال می‌برد و به آن ضربه می‌زند و دوم هم اینکه همکاری با افراط‌گرایی جهانی، هند را با موضوعات داخلی و بین‌المللی روبرو می‌سازد.
تأثیر افراط‌گرایی پاکستانی بر گروه‌های سلفی هند چگونه است؟
فرهنگ افراط‌گرایان پاکستان بر گروه‌های هندی بسیار زیاد است. همان‌طور که گفتم، منبع اصلی ایجاد و بقای این گروه‌های افراطی هند در پاکستان حضور دارند.
نظر شما درباره فعالیت‌های وهابی در هند چیست؟
منظور شما از فعالیت‌های وهابی چیست؟ آیا منظور شما تأثیر ایدئولوژی وهابی در هند است؟ وهابی گری یا نسخه سعودی از سلفی گری، در روایت رادیکال از اسلام استفاده می‌شود. بله، ایدئولوژی وهابی نقش مهمی در افراط‌گرایی و تعالیم مذهبی برخی مسلمانان هندی به خصوص جوانان دارد. باید بگویم که مشترکات بسیاری در مکاتب مختلف اسلام رادیکال و افراطی وجود دارد. آنچه ما در هند شاهدان هستیم ترکیبی از تمام مکاتب افراطی است که تفاوتی نسبت به هم ندارند یا این تمایز بسیار اندک است.
نفوذ افراط‌گرایی از بنگلادش به هند تا چه اندازه جدی است؟
با به قدرت رسیدن شیخ حسینه در سال 2009 در بنگلادش، شکاف‌های جدی در اسلام رادیکال و گروه‌های تروریستی ایجاد شده است. محاکمه و دادگاه‌های جنایتکاران جنگی در 1971، کشتن و بازداشت تروریست‌هایی از گروه‌های مختلف مانند جماعت المجاهدین بنگلادش، حرکت جهاد اسلامی بنگلادش و چاهاترا شیبیر اسلامی باعث شد بسیار از نیروهای این گروه‌ها به هند فرار کنند. نقش جماعت المجاهدین بنگلادش در سال‌های اخیر و در چند حمله اخیر در هند هشدار دهنده است. گزارش‌هایی وجود دارد که این گروه در حال جذب نیرو در بنگال غربی در هند است.
نقش عربستان سعودی در حمایت از گروه‌های تروریستی مانند جماعت المجاهدین بنگلادش، حرکت المجاهدین، حفاظت الاسلام و جماعت اسلامی که منجر به ایجاد ناآرامی و ارعاب در بنگلادش می‌شوند، چیست؟
در نقش عربستان سعودی در حمایت از گروه‌های تروریستی در بنگلادش و ایجاد ناآرامی در این کشور اغراق شده است. گرچه ممکن است بازیگران غیردولتی در عربستان از این گروه‌ها حمایت مالی کنند همان‌طور که در بسیاری از کشورها این مسئله وجود دارد.
اقدامات دولت هند در برابر تروریسم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به دولتمردان و احزاب سیاسی چه پیشنهاد‌هایی در جهت انجام بهتر وظایفشان ارائه می‌کنید؟
واکنش‌های ضد تروریستی دولت هند به روش‌های گوناگون مؤثر بوده است. هند توانسته در کنترل تعداد وقایع تروریستی در بسیاری مناطق به جز کشمیر موفق عمل کند. گروه‌های تروریستی مهم مانند مجاهدین هند با دستگیری و زندانی شدن سرکرده‌های آن تا اندازه زیادی خنثی شده‌اند. در عین حال، باید بگویم که هند راهی طولانی در دستیابی به موفقیت در حوزه‌های ضد افراط‌گرایی به خصوص در حوزه جوانان پیش رو دارد. هند باید نسبت به گذشته برخوردی فعالانه‌تر با جمعیت‌های جوان داشته باشد تا آن‌ها را از ایدئولوژی‌های افراطی و اصولِ قابل دسترس آن در شبکه‌های اجتماعی و سایر منابع دور کند.
کلید مقابله با تروریسم در منطقه چیست؟
کلید مبارزه با تروریسم در منطقه جنوب آسیا همکاری بیشتر میان دولت‌ها به خصوص میان هند و پاکستان است. تا زمانی که این رابطه در وضعیت بدی باشد تعداد وقایع تروریستی افزایش می‌یابد. این دولت‌ها باید به این تروریسم توجه کنند و برخلاف سایر مسائل امنیتی به مرزهای قلمرویی خود محدود نشوند. پاکستان به عنوان قطب و مرکز گروه‌های تروریستی خود یکی از بدترین قربانیان تروریسم بوده است.
پی نوشت:
[1] Anshuman Behera
[2] National Institute of Advanced Studies
[3] نمایندگان روستایی.
