روز بیست و پنج خرداد فرا می رسد، این روز را می توان چهارده اسفند دیگر دانست، با این تفاوت که در این روز ضد انقلاب فاقد انسجام و پیوستگی روز دانشگاه بود و حسب اخطار امام، نهادهای انقلابی با تمام سرعت و تمام نیرو، خود را آماده مقابله کرده بودند.
قبلاً اشاره ای به این روز داشتیم، جریان چنین بود که جبهه ملی در پی صدور اعلامیه ای بر انتقاد شدید از لایحه قصاص مردم را جهت یک راهپیمایی در خیابان انقلاب به طرف دانشگاه در بعدازظهر بیست و پنج خرداد فرا خواند، صبح همان روز امام در جمعی از علما و روحانیون استان مازندران و جمعی از اقشار مختلف مردم سیستان و بلوچستان صریحاً شرکت در راهپیمایی را نفی فرموده، جبهه ملی را مرتد خواندند و به نهضت آزادی توصیه کردند طریق خود را مشخص نماید.
در پی آن بلافاصله همه گروه ها و نهادهای انقلابی خود را جهت رویارویی با راهپیمایی آماده نمودند و در اثر فشار شدید قبل از شروع راهپیمایی، طی اعلامیه ای قبول پیشنهاد راهپیمایی را از طرف نهضت منکر گردد، خلاصه فرمایشات امام چنین بود:
"من متأثرم که اینها با دست خودشان گورشان را کندند، من نمی خواهم این طور بشود من حالا توبه را قبول می کنم، اسلام توبه را قبول می کند، جبهه ملی محکوم به ارتداد است و نهضت آزادی همین بعدازظهر از رادیو اعلام کند این اطلاعیه جبهه ملی کفرآمیز است.
در تمام طول سلطنت رضاخان و محمدرضا چنین جسارتی به اسلام نشده است، به این آقا گفتم بعضی از این افراد که دور تو جمع شده اند، گرگ هایی هستند که تو را به باد فنا می دهند، گوش نکرد. حالا هم دیر نشده آقایانی که متدین هستند اعلام کنند این دعوت و راهپیمایی دعوت به ضد اسلام است.
چنانچه صریحاً هست و آن آقا هم بروند از ملت عذرخواهی کند و بگوید ملتی که به من رأی داد من مطابق رأی آنها عمل نکردم، از حالا به بعد می کنم. اما این طور نباشد که لفظاً می کند، لیکن " من نه مجلس را قبول دارم و نه آن قوه قضائیه را قبول دارم و نه آن شورای نگهبان را قبول دارم، نه این هیئت سه نفری را که خودم هم یکی از آنها را تعیین کرده ام قبول دارم ." این نباشد در کار.
... شما آقایانی که نهی از منکر را واجب می دانید و واجب هم هست جزء ضروریات اسلام است نباید این دوستان خودتان را نهی کنید که به ضد قرآن حکم نکنند؟ ... این امر به فساد نیست؟ من باید بسیار متأسف باشم از این که غیب نمی دانم و نمی دانستم در چنته اینها چیست. من بعضی از اینها را می پذیرفتم، به آنها محبت می کردم، لیکن نمی دانستم که اینها بر ضد قرآن هم قیام می کنند.
من نمی دانستم اینها ائتلاف پیدا می کنند و مرکز ائتلاف شان یکجا است و ائتلاف پیدا می کنند با منافقینی که جزوه شناخت شان را اشخاصی که مطالعه کرده اند، می دانند چیست. ائتلاف کرده اند به این جبهه که ماسک را از روی صورت شان برداشتند و به طور صریح مردم را به راهپیمایی دعوت کردند ."
بعدازظهر بیست و پنج خرداد، طیف ضد انقلاب نه چندان فراوان به خیابان انقلاب آمدند، ولی ساکت و آرام بدون برنامه شعار و حتی یک برگ تراکت، ولی طوفان حزب الله فرا رسید و یک باره راهپیمایی را بر علیه بنی صدر و جبهه ملی و اتحاد ضد انقلاب دگرگون کرد و شعار " ملی ها کوشند؟ تو سوراخ موشند " همان روز بر زبان حزب الله جاری شد و از حلقوم عاشقان انقلاب چون غرش رعد بر می خواست؛
و چنانچه بهزاد نبوی در مصاحبه خود پیش بینی کرده بود، اجتماع ملی گراها شکست خورده به خانه بازگشتند و آخرین امید بنی صدر از این که امکان داشت اجتماع بیست و پنجم مرداد مفری برای وی در پی داشته باشد، به یأس مبدل گردید.
بنی صدر از همه راهها رانده و از همه جا مانده برای این که آخرین شانس خود را بیازماید و چه بسا بتواند قلب پر عطوفت امام را به طرف خود متمایل سازد، نامه زیر را به محضر امام نوشت.
او که در بیانیه بیست و دوم خرداد خود رسماً و علناً مردم را به قیام علیه انقاب تحریک نموده بود، رئیس جمهوری که در همدان و در پایگاه یکم، مردم و ارتشیان را به استقامت و قیام دعوت کرده بود، اکنون به دنبال بیانات روز بیست و پنجم خرداد امام و با پندار این که از عطوفت امام بهره بردارد، در نامه ای که آن را دفتر ریاست جمهوری در ساعت 14 همان روز در اختیار خبرگزاری جمهوری اسلامی (پارس) قرار داد چنین نوشت :
بسم الله الرحمن الرحیم
" حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
هنوز فرمایشات شما را به تمامه نشینده ام، اما این هشدار که مرتباً از رادیو پخش می شود شنیدم. این جواب را عرض می کنم :
1) به دفعات عرض کردم و باز هم عرض می کنم، اینجانب بر هیچ اتحادی وارد نشده ام، خبرهایی که در پیغام های قبلی شما بود محتوایی منطبق با واقعیت نداشت. در مراجعت به تهران هم به علت کسالت و هم به علت این که در معرض اینگونه حرف و نقل ها قرار نگیرم، از پذیرفتن اشخاص خودداری کردم.
فکر کنید شاید کسانی هستند که می خواهند کار کشور را به همین ترتیب که ملاحظه می شود به نابودی کشانند و خبرهای دروغ را به شما می رسانند و شاید شما و کشور را از فرزند متعهد و لایق خود محروم سازند.
2) آیا قانون باید درباره همه به تساوی اجرا شود یا به تبعیض؟ اگر راهپیمایی و تظاهرات نباید انجام شود، پس این چند روزه چرا یک گروه معین آزادند در خیابان ها تظاهر کنند و ناسزا و شعار دهند، به جان مردم بیفتند و بزنند و بگیرند و ببرند، روز اول ماه مه (روز کارگر) به گروه هایی که به غیر دین عقیده دارند اجازه اجتماع داده شد، کسی هم متهم به شرکت در وحدت نشد.
3) آیا شورای عالی قضایی و بقیه که فرموده اید اینجانب نباید بگویم آنها را قبول ندارم، باید طبق قانون اساسی تشکیل شوند یا خیر؟ آیا شورای عالی قضایی حق وضع قانون دارد یا نه؟ اگر ندارد اینجلانب که باید مجری قانون اساسی باشم حق دارم بگویم وضع قانون نکنند یا خیر؟
اگر دادستان انقلاب که هیچ یک از شرایط قاضی در او جمع نیست بر خلاف قانون اساسی و قانون مطبوعات، روزنامه ها را توقیف کرد باید نگویم چرا خلاف قانون عمل می کند یا خیر؟ و اگر مردم را به استقامت در برابر قانون شکنی آشکار خواندم، دعوت به شورش کرده ام یا دعوت به قانون؟
4) گمان اینجانب این است که رفتار شما در حق اینجانب عادلانه نیست، اینجانب هیچ نیت بدی نسبت به شما و کشور نداشتم و با کمال صداقت خدمت کردم. وضعیت کشور بحرانی است و تا وقتی بنابر اجرای قانون نشود بحرانی تر نیز می شود. این است که هر وقت خونسردی باز آمد، اجازه بفرمایید بحث آزادی که قبلاً اجاره نفرمودید در تلویزیون با مسئولین قوای سه گانه انجام گیرد.
اینجانب به رأی مردم همواره پایبندم، گمان نیز نمی کنم کسی باشم که خلاف خواست مردم عمل کرده باشم یا بکنم. عصبانیت شما به هر اندازه باشد از صداقت اینجانب نسبت به شما کاسته نمی گردد.
باز هم به حکم وظیفه دینی عرض می کنم کلید آرامش کشور در دست شما است. اطمینان بدهید، قانون و تمام قانون اجرا می گردد. اگر آزادی اجتماع طبق قانون اساسی باید برای همه باشد و اگر شما مصلحت نمی بینید، پس هیچ گروه نباید اجتماع کنند. درباره مطبوعات هم همین طور، سایر امور نیز همین طور تأیید می کنم، رفتار شما هر چه باشد اینجانب تعهد خود را نسبت به شما نقض نمی کنم .... "
ابوالحسن بنی صدر 25 خرداد 60
همه شواهد دلالت بر آن داشت که وسایل سقوط بنی صدر کاملاً آماده شده است، منافقین برای جلوگیری از سقوط محتوم بنی صدر در خیابان ها حادثه آفرینی می نمودند. بهزاد نبوی سخنگوی دولت در بیست و پنجم خرداد، طی مصاحبهت ای با مطبوعات عنوان کرد:
" اگر لازم باشد قوای انتظامی قاطعانه با مسئله درگیری های خیابانی برخورد خواهند کرد.
آقای بنی صدر دقیقاً همچون مجاهدین خلق عمل می کند .
تمام درگیری های خیابانی از ناحیه سازمان مجاهدین طرح ریزی و اجرا می گردد، آنان به خاطر تشکل نسبی خود قادرند این درگیری ها را به طور دراز مدت سازماندهی کنند.
عملکرد آقای بنی صدر (پس از عزل از فرماندهی کل قوا) غیر منطقی و از شأن یک رئیس جمهور به دور است .
او از شهربانی درخواست حفاظت منزل خود را کرده است ."
به دنبال نزدیک شدن سقوط بنی صدر، منافقین خلق حمایت خود را از وی علنی کرده و طی اطلاعیه ای که در تاریخ 26/3/60 انتشار یافت، هواداران خود را به حمایت از جان بنی صدر دعوت کرد. متن اطلاعیه به شرح زیر است :
به نام خدا و به نام خلق قهرمان ایران
" مردم تهران، آماده نجات جان دکتر بنی صدر باشید.
هموطنان مبارز، مردم قهرمان تهران، مقدمه چینی ها و صحنه سازی های رسوا و مفتضحی را که شب گذشته در تلویزیون با شعار مرگ بر بنی صدر ترتیب داده بودند، دیدید. ظاهراً سینه چاکان ریایی و انحصار طلب قانون، آنقدر در به ثمر رساندن کودتای ارتجاعی امپریالیستی شتاب زده اند که بی محابا اعدام و مرگ رئیس جمهور قانونی را سرلوحه دستگاه های خبری و ارتباط جمعی خود ساخته اند.
بنابراین جان رئیس جمهور علی القاعده در خطر جدی است و فرد فرد شما از جانب تمام مردم ایران در دفاع از آزادی و مقاومت در برابر دیکتاتوری و اختناق سیاه وظیفه دارید تا برای نجات جان دکتر بنی صدر هر لحظه هوشیار و آماده باشید ."
مجاهدین خلق ایران 26 خرداد 60
روز حذف بنی صدر با تمام هیاهو به همراه درگیری های خیابانی فرا رسید و طرح دو فوریتی آئین نامه چگونگی بررسی کفایت رئیس جمهور که از طرف یکصد و بیست نفر از نمایندگان مجلس تقدیم شده بود، پس از صحبت های مخالف و موافق در جلسه 27/3/60 مورد تصویب قرار گرفت.
به دنبال تصویب طرح عده زیادی از مردم به مقابل مجلس آمده و تقاضای تصویب فوری عدم کفایت بنی صدر را داشتند، عده ای از نمایندگان از جمله رئیس مجلس به بالکن آمده، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی گفتند :
" من از طرف نمایندگان اعلام می کنم از مدت ها قبل ندای شما را با وجدان شان فهمیده بودند، سه روز پیش یکصد و بیست نفر از نمایندگان ضمن ارائه طرحی تقاضای صدور طرح عدم کفایت رئیس جمهور را در مجلس داشتند که اکنون آن طرح به تصویب رسیده، مجلس آماده رسیدگی به عدم کفایت آقای بنی صدر است ."
هادی غفاری در همین اجتماع طی سخنانی گفت :
" آقای بنی صدر طی نامه ای که به امام نوشته ما را سر دسته چماقداران و مردم را چماقدار معرفی نموده است ."
مسلم بود که کار بنی صدر تمام است و مردم بنی صدر را مردی در گذشته می دانستند و در پی طرح حیات سیاسی بعد از بنی صدر بودند، لذا دکتر بهشتی در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت :
" در مورد شورای ریاست جمهوری این شورا فقط برای مدت 50 روز وظیفه دارد که مسئولیت رئیس جمهور را به عهده بگیرد و در این مدت مقدمات انتخاب رئیس جمهور جدید را فراهم کند ."
در مورد تخلفات رئیس جمهور گفتند :
" این تخلفات دو جنبه دارد یکی از دو جنبه دلیلی است برای عزل رئیس جمهور از طرف مقام رهبری و جنبه دیگر از نظر قانونی. اثبات تخلف از وظیفه قانونی، که قسمت اول پس از تصمیم مجلس است و در مورد تخلفات ایشان این یک کار قضایی است، دستگاه قضایی موظف است کار خود را بی توجه به این جوانب دنبال کند ."
طرفداران بنی صدر هنوز باور نداشتند که او در سرازیری سقوط افتاده و دیگر هیچ نیرویی قادر به نجات این " شیر علم " (1) نیست و نوار دکتر آیت با این که به بایگانی سپرده شده است، حداقل در این مورد تحقق یافته، لذا، منافقین طی اطلاعیه ای خواستار شدند که مردم بر بالای بام هایشان به حمایت بنی صدر " الله اکبر " سر دهند.
قسمتی از اطلاعیه به این شرح است :
بسم الله الرحمن الرحیم
" بار دیگر فریاد پرخوش الله اکبر را در مخالفت با روش های انحصار طلبانه ضد مردمی و ضد اسلامی و در حمایت از آزادی های اساسی و رئیس جمهور دکتر بنی صدر در بام خانه ها طنین افکن سازیم ."
اطلاعیه مجاهدین خلق ایران 27 خرداد 1360
ولی دیدیم حتی یک نفر به بام نرفت و صدای الله اکبر از هیچ سرایی برنخاست. منافقین نمی باید از پای می نشستند، زیرا عزل " دکتر " یعنی محو منافقین، پس به حیله دیگر دست زدند و نمایندگان مجلس را ضمن اطلاعیه ای تهدید آمیز از شرکت در جلسه بررسی عدم کفایت سیاسی بنی صدر بر حذر داشتند.
خلاصه ای از اعلامیه چنین است :
" سازمان مجاهدین خلق ایران بدین وسیله تمامی نمایندگانی را که در مجلس حضور می یابند نسبت به کلیه عواقب گسترده عزل رئیس جمهور، دکتر بنی صدر در فضای هیستریک ارتجاعی حاکم زنهار می دهد ."
اطلاعیه مجاهدین خلق 28 خرداد1360
غائلۀ 14اسفند1359 (100)
