شهید مهندس ولی الله نیکبخت در 28 اردیبهشت۱۳۳۰ در روستای قهنویه از توابع شهرستان مبارکه دیده به جهان گشود. در دوران کودکی همراه خانواده به اصفهان عزیمت کرد و در آن شهر کهن و هنرپرور به تحصیل پرداخت. پدرش مردی بود تهیدست که به دلیل تنگناهای معیشتی روستا را رها کرد و به امید بهبود وضع زندگی رهسپار اصفهان شد و به کسب و کار پرداخت.
به گزارش هابیلیان، ولی الله دوران ابتدایی و متوسطه تحصیل را با موفقیت کامل پشت سر نهاد و پس از گرفتن دیپلم و موفقیت در کنکور سراسری راهی دانشگاه شیراز شد و تا اخذ دانشنامه فوق لیسانس در رشته برق و الکترونیک در آن دانشگاه ادامه تحصیل داد. احراز رتبه اول در دوره کارشناسی ارشد زمینه را برای تحصیل وی در دانشگاه مینه سوتای آمریکا فراهم ساخت. اما او از رفتن به غرب چشم پوشید و در دانشگاه سیستان و بلوچستان به فعالیت علمی پرداخت. در سال ۱۳۵۴ با بانو و همسنگری ازدواج کرد که در همه فراز و نشیب‌های زندگی نه تنها سد راه فعالیت او نشد، بلکه پشتیبان و مشوق او نیز بود. ثمره این پیوند دو فرزند است که هر دوی آنها بحق وارث پارسایی و دانش پدرند.
فعالیت علیه رژیم پهلوی را در دوران دانشجویی آغاز کرد. او تخصص خویش را در خدمت انقلاب قرار داد و با عضویت در انجمن اسلامی ایفای نقش می کرد. در دوران خدمت در سیستان و بلوچستان، کمیته انقلاب اسلامی جهادسازندگی و دانشگاه سیستان و بلوچستان سه سنگری بودند که شهید نیکبخت در آنها علیه ناامنی، فقر و جهل به مبارزه برخاست. او زندگی اش را وقف خدمت به انقلاب کرده بود و در این راه شب و روز نمی شناخت. آسایش و آرامش در قاموس رفتار وی معنا نداشت و پیوسته در راه بهبود وضعیت زندگی محرومان و جلب رضایت خداوند تلاش می کرد. هر گاه که سخن از کار و خدمت به میان می آمد، مضمون گفتار امیر مؤمنان علی(ع) را یاد آور می شد و می گفت خدا از انسانهای آگاه و عالمان متعهد پیمان گرفته است که بر سیری ستمگر و گرسنگی ستمدیده ساکت ننشینند و من نمی توانم آرام بگیرم.
عمده فعالیتهای شهید نیکبخت در دوران حضور در استان سیستان و بلوچستان به قرار ذیل است:
- فعالیت در راستای تأمین نظم و برقراری امنیت و تشکیل کمیته های انتظامات امداد اطلاعات و تبلیغات با همکاری روحانیان و نظامیان طرفدار انقلاب و جوانان انقلابی؛
- تلاش برای دستگیری عوامل ساواک و حفظ اموال و پرونده های موجود در آن؛
- کوشش برای تأسیس نهادهای انقلابی، همچون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جهاد سازندگی؛
- تلاش برای تأمین امنیت مرزها و راهها و سرکوب اشرار و ضدانقلاب؛
- جلوگیری از فعال شدن گروههای ضدانقلاب و پیشگیری از تکرار حوادثی مثل حوادث کردستان در بلوچستان؛
- ایجاد روحیه تفاهم و همکاری میان نهادهای انقلابی و ارتش ژاندارمری و شهربانی؛
- زمینه سازی برای کمک رسانی به منطقه.
اما اشرار و بدخواهان انقلاب اسلامی که چشم دیدن جوانی چنین خدوم را در سیستان و بلوچستان نداشتند سرانجام وی را در 16مرداد۱۳۵۸ در راه ایرندگان از توابع شهرستان خاش به شهادت رساندند. هنوز بیش از ۲۷ بهار از عمر شریفش نگذشته بود که با افطاری خونین در ماه مبارک رمضان آخرین برگ زندگی اش ورق خورد و خون پاک آن دلسوز محرومان در کنار همسنگر اهل تسنن او یعنی شهید امام بخش ریگی، بر زمین ریخت. در سوگ شهید نیکبخت همه مردم استان سیستان و بلوچستان داغدار شدند. پیر و جوان و فارس و بلوچ گریستند و در تشییع پیکر پاکش بار دیگر جلوه وحدت میان شیعه و سنی به نمایش گذاشته شد.
