شهید سید حسن آیت

شهید سید حسن آیت به تاریخ سوم تیر 1317 در نجف آباد اصفهان در خانواده ای روحانی- کشاورز پا به عرصه گیتی نهاد. پدرش سید محمدرضا علاوه بر اینکه روحانی بود به کشاورزی نیز می پرداخت. سید حسن از جانب مادر نوه ی مرحوم آیت الله سیدعلی نجف آبادی از علمای بزرگ عصر خود دراصفهان نیزمحسوب می شد. در کتاب رجال اصفهان در مورد مرحوم نجف آبادی چنین آمده: درعلوم معقول سرآمد اعوان وهمرزمان خود بوده ودر فقه نیز مشهور و مشاور مرحوم آقا مدرسه ای می باشد1 . خانواده آیت در نهایت فقر و تنگدستی بسر می بردند. تنها راه گذران زندگی ایشان کشاورزی بود. به این ترتیب سید حسن از همان دوران کودکی طعم ی تلخ فقررا با پوست وگوشت خود لمس می کرد. دوران ابتدایی و متوسطه را درشهرهای نجف آباد واصفهان گذراند.

ازهمان نوجوانی علاقه ی خاصی به مسایل سیاسی واجتماعی داشته واغلب هزینه ی مختصری را که بابت تهیه غذادراختیارداشته صرف خرید روزنامه ونشریات مختلف می کرده و باعلاقه ی خاصی به مطالعه ی آنهاپرداخته و بریده حساس روزنامه را نیز جمع می نمود. جالب اینجاست که درآن زمان یعنی اواخردهه 20 واوایل دهه 30 آنهم دراین سن وسال کمتر کسی دست به چنین کارهایی می زد.

ایام نوجوانیش (15سالگی) مصادف با یکی ازمهمترین اتفاقات تاریخ معاصر کشورمان یعنی نهضت ملی شدن صنعت نفت بود. به دلیل خاستگاه مذهبی و تیزبینی و نگاه همراه با درایت به جرگه ی حامیان آیت الله کاشانی درمی آید. آیت خود ازآن ایام چنین یاد می کند: من ازهمان سالهای 1332 که روزنامه شورش به عنوان ارگان تبلیغاتی استعمارگران و به عنوان بزرگترین مدافع مصدق سنگین ترین اتهامات وفحش های رکیک را به آیت الله کاشانی می داد به مظلومیت این شخصیت مجاهد اسلامی پی بردم و راه اورا به عنوان راه اسلام وآزادی تشخیص دادم.2

دوران تحصیل در دانشگاه مقارن با ایام کودتای28 مرداد بود. وی دراین زمان نیز درخط آیت الله کاشانی بوده و درآن جو اختناق و سرکوب نیز دست ازفعالیت به نفع آن مرحوم نکشید. به اذعان آیت در آن سالهای اوج اختناق و استبداد این آیت الله کاشانی بود که به تنهایی علم مبارزه را بردوش می کشید و درزمانه ای که مدعیان آزادی واستقلال به گوشه ای خزیده ویا تبدیل به عمله ی ظلم وستم حکومت پهلوی شدند درمقابل دستگاه جابرانه طاغوت می ایستاد. اعتراض به حکومت غیر قانونی زاهدی وارسال نامه و تلگراف به مجامع بین المللی و به خصوص سازمان ملل به جهت ابطال انتخابات فرمایشی مجلس و یا مقاومت دربرابر تجدید رابطه با دولت انگلیس ومبارزه در قضیه ی نفت و تشکیل کنسرسیوم گواه روشنی است بر این ادعا.

مبارزه ی بی امان مرحوم آیت با جریان ملی گرایی وافشای خط نفاق همواره اورا دچار مشکلات عدیده ای می نمود. آیت ابتدا در سال 1337در دانشسرای عالی تهران در رشته تربیت معلم و دربخش ادبیات فارسی موفق به اخذ لیسانس گشت. درادامه به سال 1340 و با رتبه اول به اخذ فوق لیسانس در رشته جامعه شناسی ازموسسه علوم اجتماعی دانشگاه تهران نایل آمد. اما به دلیل تسلط ملی گرایان در موسسه علوم اجتماعی از دریافت بورس تحصیلی و اعزام به خارج محروم ماند. اما بلافاصله با قبولی درکنکور وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شده و در سال 1345 موفق به اخذ مدرک لیسانس از دانشکده حقوق می شود.

مدتی نیز به عضویت حزب زحمتکشان درآمده وهمراه با رهبرآن دکتر مظفر بقایی به مبارزه علیه حکومت پهلوی وجریان ملی گرایی پرداخت. خود آیت اذعان دارد که ارتباط کاری وی با بقایی وحزبش تازمان حیات آیت الله کاشانی بوده است3 و بعد ازآن به دلیل اختلافهای فکری ونظری که با وی داشته است ازاو وحزبش جدا می شود.

بقایی وحزبش درفضای تهمت و توهین به آیت الله کاشانی جزو معدود افرادی بودند که لااقل درظاهر به ایشان احترام گذاشته وعلیه ایشان جبهه بندی نمی کردند4 . بقایی درابتدا از یاران و دوستان نزدیک مصدق در جریان ملی شدن صنعت نفت محسوب می شد اما کم کم با آشکار شدن اختلافات ازهم جدا شده و کار به فعالیت ودشمنی علیه یکدیگر منجر شد به طوری که بقایی درزمان حکومت مصدق به اتهام قتل سرتیپ افشار طوس دستگیر و زندانی شد.

شهید آیت مدتی را به دلیل فعالیت های سیاسی بر علیه رژیم دردهه 40 به دامغان تبعید شده و در دبیرستانهای آنجا مشغول تدریس شد. پس از گذران دوران تبعید به تهران بازگشته علاوه بر دبیرستانهای جنوب تهران در دانشگاه ملی (شهیدبهشتی) ، علم وصنعت، حوزه علمیه قم، مدرسه عالی قضایی قم ، مدرسه عالی لاهیجان و مدرسه عالی اراک نیز به تدریس می پرداخت.

شهید آیت از همان ابتدای حرکت امام خمینی با تمام قوا خود را در خط امام قرار داده وبا استفاده ازامکاناتی که در اختیار داشت با تشریح اهمیت نقش روحانیت مجاهد در تاریخ هر چه بیشتر مردم را به حقانیت راه امام تشویق می کرد. درهمین راستا اقدام به ایجاد یک گروه سیاسی و نظامی مخفی کرده و ازاین طریق توانست افراد شایسته ی بسیاری را درمحور خط امام متمرکز کند. به طوری که همین گروه توانست درجریان انقلاب خدمات ارزنده ای ارایه دهد. آیت پیرامون این گروه که به همراه دوستانش درسال 1345ایجاد کرد می گوید:این تشکیلات اصل را برایجاد حکومت و نظام اسلامی ابتدا درایران و سپس درسطح جهانی گذاشت ومعتقد بود که تنها با تکیه بر این فکر وایده یعنی جهان شمول شدن اسلام است که می توان مردم مسلمان کشورهای عقب نگه داشته شده را بسیج کرد5 . درمرامنامه این تشکیلات آمده است: اسلام کاملترین دین وپاسخگوی کلیه احتیاجات انسانی در هر زمان و مکانی بوده و بهترین تضمین برای صیانت از ارزشهای مادی و معنوی بشریت است . دراصل دیگرآمده است: بدون دردست گرفتن قدرت سیاسی امکان استقرار حق وعدالت ممکن نیست ودر دست گرفتن این قدرت درجوامعی که تحت سلطه ی دیکتاتوریست جز ازطریق زور وانقلاب میسر نیست .7

وی ازهمان روزهای ابتدایی اوج گیری انقلاب به مقابله با جریان جبهه ملی پرداخت وبا توجه به اطلاعات وشناخت وسیعی که از پرونده ی رهبران جبهه ملی داشت افشاگریهای ارزنده ای درباره آنها نموده و نقش حقیقی آنان را به ملت معرفی نمود. ایشان در رسوا کردن این خط انحرافی و خطرناک وابسته به آمریکا کوشش بی نظیری از خود نشان داد.

با پیروزی انقلاب به همراه شهید آیت الله دکتر بهشتی و سایرهمرزمان ازموسسین حزب جمهوری اسلامی وعضو شورای مرکزی این حزب بود وازهمان ابتدا به عنوان دبیر سیاسی حزب برگزیده شد

درمرداد 58 درانتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی به عنوان نماینده مردم استان اصفهان انتخاب شده وماندگارترین و بیادماندنی ترین خدمات خود را تقدیم اسلام وانقلاب کرد.

آیت برای اولین بار نظریه مترقی ولایت فقیه نقش سازنده و با ارزش روحانیت مجاهد را به عنوان یک اصل اساسی در قانون اساسی وارد کرده و در ادامه با درایت والای خود مساله فرماندهی کل قوا را که در واقع اساس قدرت در کشور است را به طور قانونی و رسمی در اختیاررهبرانقلاب قرارداد. کوشش بی نظیر وی دررسمی کردن نهاد سپاه پاسداران در قانون اساسی و قرار دادن فرماندهی آن دراختیار رهبر انقلاب نیز از دیگر خدمات گرانبهای او به انقلاب است. مشروح مذاکرات مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی به خوبی نقش مثبت و درخشان او را در تصویب این امور نشان می دهد.

در 24 اسفند 1358 دراولین انتخابات مجلس شورای اسلامی با کسب 1346899 رای به عنوان نماینده مردم تهران انتخاب شد. در ایام قبل از انتخابات مجلس دفتر هماهنگی رئیس جمهور و در راس آن بنی صدر خواستار حذف نام آیت از لیست حزب جمهوری اسلامی شده واعلام کرده بود که حاضر است هر 30 نفر معرفی شده ازطرف حزب و گروههای ائتلافی را بپذیرد منوط به آنکه نام آیت دربین کاندیداها نباشد.

وسرانجام روز موعود فرا رسید. در حالیکه کمتر از 40 روز ازجنایت هولناک و دهشتناک انفجار 7تیر وشهادت دوستان ویارانش در حزب جمهوری اسلامی نگذشته بود که پرستوی جامانده از قافله دلدادگان کوی دوست نیز به کاروان شاهدان کربلای سرچشمه پیوست.

ساعت 6:50 صبح چهارشنبه 14مرداد1360هنگام خروج از منزل جهت عزیمت به محل کارش (مجلس شورای اسلامی) مورد آماج حدود 60 گلوله ی کین نفاق شده ودر همان دم روح سترگش از قفس جان رها گشته وبه سوی دلدارش عروج نمود.

پی نوشتها:

1. -آیت حسن –درس هائی از تاریخ سیاسی ایران ص 1

2-همان ص 4

3- همان ص73

4- همان ص 6

5- همان ص8

6-همان ص8

7- همان ص8