نماينده مردم تهران
سال و محل تولد: سال 1317 در نجف آباد
ميزان تحصيلات حوزه: خارج فقه و اصول
ميزان تحصيلات جديد: فوق ليسانس علوم اجتماعي – ليسانس حقوق، ادبيات و روزنامه‌نگاري
مشاغل قبل از پيروزي انقلاب: تدريس در دبيرستان و دانشگاه
مشاغل بعد از پيروزي انقلاب: تدريس در دبيرستان و دانشگاه – نمايندگي مجلس خبرگان – نمايندگي مجلس شوراي اسلامي
تاليف و ترجمه: مقالات تاريخي، اعتقادي و سياسي
نام و شغل پدر: سيدمحمدرضا – كشاورز
تاريخ و محل شهادت: تهران - 14/5/1360
دكتر سيد حسن آيت در سوم تيرماه سال 1317 در شهرستان نجف آباد اصفهان ديده به جهان گشود و در خانواده‌اي روستايي و مذهبي پرورش يافت. او پس از گذراندن دوران دبستان و دبيرستان، در نجف آباد تحصيلات عاليه خود را در رشته‌هاي علوم اجتماعي، حقوق، ادبيات، جامعه شناسي و روزنامه‌نگاري در تهران به اتمام رساند و همزمان با كسب علم و دانش در دانشگاه، دروس حوزوي را نيز آموخت و به زبانهاي عربي، انگليسي و فرانسه تسلط كامل داشت. او در مبارزات نهضت ملي شدن صنعت نفت تلاش زيادي نمود و پس از كودتاي ننگين 28 مرداد مصمم‌تر از پيش به مبارزه خود ادامه داد. وي در سال 1340 با كمك دوستانش اقدام به ايجاد تشكيلات سياسي- نظامي نمود كه اين گروه با نفوذ در ارگانهاي رژيم پهلوي به ويژه گارد جاويدان و ارتش مخصوصا نيروهايي دريايي آن، شاخه‌هاي مخفي تشكيل داد كه در پيروزي انقلاب اسلامي خدمات ارزند‌ه‌اي ارايه كردند. وي با آغاز نهضت اسلامي به خاطر چاپ و نشر اعلاميه توسط ساواك دستگير و زنداني شد. ايشان در حوزه علميه قم، دانشگاه‌هاي مختلف تهران و مدارس عالي قم، اراك و لاهيجان به تدريس پرداخته و اذهان دانشجويان را بيدار ساخت. پس از پيروزي انقلاب اسلامي علاوه بر كار تدريس، نمايندگي مردم نجف آباد را در مجلس خبرگان به عهده گرفت و با عضويت در هيات رييسه نقش اساسي در تصويب اصل ولايت فقيه ايفا كرد. سپس از طرف مردم تهران به نمايندگي مجلس شوراي اسلامي انتخاب گرديد. دكتر آيت از همان ابتدا عضو شوراي مركزي حزب جمهوري اسلامي ايران شد و با انجام تحقيقاتي در جهت شناساندن غرب گرايان فعاليت بسيار نمود. چون اصل مهم در زندگي او اسلام و انقلاب بود به همين خاطر در اين راه از هيچ تهديد و ارعابي نهراسيد و در اعتقاد خود استوار بود.
دكتر سيد حسن آيت در مورد رجال سياسي و تاريخي معاصر ايران شناخت كاملي داشت به گونه‌اي كه اگر كسي به ايشان معرفي مي‌شد بلافاصله سوابق فعاليتهايش در دوره‌هاي مجلس، موضعگيري‌ها، كتابهاي نوشته شده، عضويت گروهها و تمام جزئيات زندگي او را بيان مي‌كرد. دوستان به علت حضورش در نهضت ملي شدن صنعت نفت و مطالعه تمام روزنامه‌هاي موافق و مخالف كه قبل از سي‌ام تيرماه 1320 به بعد منتشر شده بود، از او به عنوان دائره‌المعارف رجال ايران ياد مي‌كردند و اين نشانگر مطالعه بسيار عميق او در تاريخ معاصر ايران و حضور ذهن قوي وي بود. به همين دليل انديشه‌اش هميشه جلوتر از زمان حركت مي‌كرد و آينده‌نگر بود و نسبت به عملكرد افراد هشدار مي‌داد. ايشان قبل از نامزدي رياست جمهوري بني‌صدر در نطقي كه در مجلس در مورد قانون اساسي ايراد كرد، گفت: «آنهايي كه قانون اساسي را قبول ندارند و آنهايي كه رييس جمهوري را مترسك، در روزنامه قلمداد مي‌كنند، همينجا خود را كانديد رياست جمهوري خواهند كرد.» پيش‌بيني او بر اساس شناخت بود و اعتقاد داشت كه جلوتر حركت نمي‌كند بلكه كوشش مي‌نمايد تا زمينه لازم را براي بيان رهنمودهاي امام به وجود بياورد.(1)
يقين عاملي بود تا سيد حسن بر امري كه حق بود اصرار كند، برايش مهم نبود چه تعدادي از وي حمايت مي‌كنند يا مخالف او هستند. مقصودش بالا بردن سطح آگاهي جامعه و جلوگيري از به وجود آمدن جو مناسب براي دشمن جهت خدشه‌دار كردن چهره اصيل اين انقلاب بود به همين خاطر هميشه تذكر مي‌داد كه بايد هوشيار باشيم تا نقشه‌هاي دشمنان عملي نشود و اين درايت ايشان هنگامي كه به عنوان يكي از اعضاي اصلي مجلس خبرگان كار خود را آغاز نمود به زيبايي نمايان شد. دكتر آيت در دفاع از ولايت مي‌گفت: «ما ولايت فقيه را بايد مثل سدي در مقابل نفوذ غرب‌گرايي در كشور به وجود بياوريم.» وي با نگرش خاصي مسأله فرماندهي كل قوا را جزو اختيارات ولي فقيه پيشنهاد كرد كه همين امر نقش به سزايي در سرنوشت انقلاب ما داشت. او در اين رابطه سخنراني‌هاي زيادي در مجلس خبرگان در حضور بني‌صدر و گروه مخالف انجام داد كه هنوز سخنانش شاهد صادق حمايت مخلصانه او از ولايت فقيه است.
دكتر سيد حسن آيت هميشه با مسايل اصولي برخورد مي‌كرد، هيچگاه غير منطقي نبود و مي‌كوشيد مشكلات به صورت شخصي مطرح نشود و اگر با شخصي مخالفت داشت آن را مخالف دو جريان يا دو خط فكري مي‌دانست. از آنجايي كه دكتر آيت شناخت كاملي از بني‌صدر داشت و درصدد افشاي چهره پنهان او بود، بني‌صدر نيز تلاش مي‌كرد تا او را به طرف خودش جذب كند و بين وي و حزب جمهوري اسلامي فاصله ايجاد نمايد ولي دكتر آيت استوار ايستاد و گفت: «من تو را قبول ندارم و در خط اصيل اسلام نمي‌بينم و معتقدم روش تو با روش ولايت فقيه هماهنگي ندارد ... مطمئن باش كه هر گونه انحرافي از تو ببينم به عنوان اولين نفر، انتقاد خواهم كرد.»
سرانجام دشمنان اسلام و منافقين كوردل كه او را در راه هدفش شكست ناپذير يافتند در صبح چهاردهم مرداد ماه 1360 همزمان با چهلمين روز شهادت يارانش در حزب جمهوري وي را در جلوي منزلش مورد آماج تيرهاي كين قرار داده و فيض عظماي شهادت را نصيبش ساختند. فرزند ايشان در باره آن روز مي گويد:
پدرم چند روز قبل از حادثه از طرف هواداران مجاهدين خلق بوسيله تلفن مورد تهديد قرار گرفت. ما با نگراني به ايشان تذكر داديم و او هميشه در جواب مي‌گفت: «مرگ حق است و شهادت آرزوي ماست.» صبح روز 14 مرداد ماه سال 1360 پدر همچون روزهاي قبل از خانه بيرون رفت. يكي از محافظين در حال بستن در ورودي منزل بود كه يك بنز شيري رنگ با سه سرنشين مسلح به آرامي از طرف ميدان 48 نارمك وارد كوچه شد و با شليك يكي از آنها، پدرم بلافاصله به شهادت رسيد و محافظان ايشان موفق به هيچگونه عكس العملي نشدند و مهاجمين با به رگبار بستن ماشين با سرعت از طرف ديگر كوچه به سمت خيابان سي متري نارمك گريختند. محافظان ايشان را كه مجروح شده بودند به بيمارستان 17 شهريور انتقال دادند و پيكر مطهر و غرق به خون پدر را نيز به بيمارستان رويال تهران بردند. ساعت 11 صبح روز بعد پيكر پاكش به همراه تعدادي از برادران پاسدار كه در جبهه‌هاي حق بر عليه باطل و درگيري‌هاي داخلي با منافقين به شهادت رسيده بودند از مقابل مجلس شوراي اسلامي بر دوش ملت شهيدپرور و در بدرقه چشمها تشييع شد.
____________________
1- دكتر عبدالله جاسبي
