«عادل الجبیر» از جمله ایران ستیزان رادیکال در ساختار سیاست و قدرت سعودی محسوب می گردد. الجبیر هم در کسوت وزیر خارجه (در گذشته) و هم در قامت وزیر مشاور دولت عربستان سعودی در امور خارجی همواره به سبب اظهارات ضد ایرانی خبرساز بوده است. وی در ادعایی تازه در بامداد یکشنبه با حضور در یک نشست خبری در شهر ریاض بار دیگر با تکرار اتهامات همیشگی، ایران را به حمایت از تروریسم، دخالت در امور کشورهای عربی و ایجاد بی‌ثباتی در منطقه متهم کرد. الجبیر در ادامه اظهارات ضد ایرانی خود مدعی شد «عربستان سعودی خواهان جنگ در منطقه نیست و آن را دنبال نمی‌کند، اما اگر طرف دیگر جنگ را انتخاب کند، پادشاهی سعودی با تمام قدرت و قاطعیت واکنش نشان می‌دهد و از خود و منافعش دفاع می‌کند».
واقعیت این است این سخنان عادل الجبیر علیه ایران و متهم سازی تهران به مداخله و ایجاد بی ثباتی و حمایت تروریسم در منطقه در شرایطی بیان شده است که سطوح تحلیل را با ابعاد چند گانه ای همراه می سازد. در بعد منطقه ای وارد سازی این اتهامات به ایران از سوی یک مقام سعودی با اهداف جنگ افروزانه بیانگر این است که سعودی ها به دنبال راه اندازی هیاهوهای رسانه ای با بعد بین المللی علیه ایران هستند. از سوی دیگر نیز با پیوند دادن نام ایران در کنار تروریسم می خواهند توجه افکار عمومی را از قتل عام های جریان ائتلافی متجاوز به یمن منحرف سازند. در بعد داخلی نیز سعودی ها در پی کشتار شعیان در عربستان درصدد هستند تا با دستاویز کنونی، سر پوشی بر فجایع رویدادی در عربستان بیابند.
از بعد دیگر نیز اگر نگاهی تاریخ پژوهانه به موضوع تروریسم و آبشخورهای دولتی آن در منطقه بیاندازیم، به منزلگاه اصلی آنها در سعودی خواهیم رسید. در واقع عربستان سعودی به عنوان مهد و گهواره جریانات بنیادگرا عامل اصلی در ظهور تروریسم در منطقه به حساب می آید. نمونه هایی چون القاعده با شعبات افغانستانی تا یمنی، داعش و دیگر جریانات تکفیری تروریستی در حال حیات در سوریه از فتش(جبهه فتح شام)، النصره سابق و... و تلاش برای راه اندازی گروه های تروریستی در داخل خاک ایران اسلامی مانند جیش العدل و ... نمایانگر وارونگی در ادبیات ایران ستیزانه مقامات سعودی و الجبیر در راستای تروریسم پروری است. ادبیاتی که تلاش دارد منشا و خاستگاه تروریسم را از سعودی به مکانی دیگر انتقال دهد. از این رو ایران به عنوان رقیب ژئوپلیتکی – ایده – ارزشی و منطقه ای سعودی بهترین گزینه برای آنها محسوب می گردد.
با این حال در این یادداشت تلاش می شود به دلایل اصلی از وارد سازی این اتهامات علیه ایران از سوی سعودی ها را مورد واکاوی تحلیلی قرار دهد.
1- عادل الجیبر به عنوان وزیر مشاور دولت عربستان سعودی در امور خارجی و به مثابه سخنگوی دولت سعودی در عرصه رسانه ای، در ادامه سریال اتهامات به ایران، بار دیگر تلاش کرد تا با ادعاهای واهی از فرآیند برچسب زنی های رسانه ای علیه ایران استفاده کند؛ در این راستا با توجه به روشمند بودن بازی رسانه ای سعودی ها(الجبیر)، تبار شناسی رفتار غرض ورزانه عربستان و نشانه شناسی این عملکرد هدف گذاری شدۀ رسانه ای آنها در قامت الجیبر نیازمند تحلیل علل و واکاوی آن از زوایای مختلف است. لذا پیش از ورود به بحث پیرامون موضوع مذکور باید این نکته مهم و اساسی را در نظر داشت که با تشدید خصومت های عربستان سعودی با جمهوری اسلامی ایران، مقامات ریاض چند صباحی است که با استفاده از ابزارهای متنوعی همچون دیپلماسی فریب در سطح بین المللی و منطقه ای درصدد تدارک دیدن جریان سازی های تازه ای از ایران هراسی و احیا پروژه های قدیمی با ابزارهای نو هستند.
2- ابعاد این رفتارهای دیپلماتیکِ هدفمند از سوی مقامات عربستان در عرصه دیپلماتیک و با توجه به مبنا قرار دادن رویکردهای مبتنی بر هیاهوی تبلیغاتی با گستره رسانه ای در سطح جهانی، ریشه در موضوعات منطقه ای دارد که ورای تعارضات ایدئولوژیک در منطق گفتمانی از مکتب فکری آنها (همسازی امنیت و هویت و برساخته شدن این دو مولفه با هم) قابل کنکاش است. بطوریکه هدف سعودی ها از دست یازیدن به این رهیافت در ادامه فرآیند تنش با جمهوری اسلامی ایران، طراحی یک نبرد از جنس نرم با ایران است.
3- در این راستا چالش تکاپوهای دیپلماتیک سعودی ها بر پایه ارتباط ایران با وضعیت آشوب در منطقه بنا بر ادعاهای تکراری، ماحصل دریافت های آنها از نبرد های نیابتی و غیر مستقیم (حتی شکست) در میدان های مورد منازعه منطقه ای با ایران است. بطوریکه عدم موفقیت در دستیابی و حصول به مطالبات سیاستگذاری شده در ابعاد حداقلی تا حداکثری آن از یک سو و فقدان برنامه های جایگزین به تبع عدم کامیابی اهداف نشانه گذاری شدهِ منطقه ای آنها از سوی دیگر، دنبال نمودن و پیاده کردن بدیل دیپلماسی را بعنوان گزینه ای مهم و حیاتی در کوتاه مدت با اولویتیِ فوریتی مورد توجه قرار داده اند. در واقع فرآیند عقب گردهای میدانی در سوریه و عراق از یکسو و عجز و ناتوانی سعودی ها در عدم موفقیت در دستیابی به ظفر در جبهه نبرد با حوثی ها در یمن که از آن با نام نبرد غیر مستقیم با ایران سخن می گویند، بر عناد و خصم روز افزون سعودی ها از جمهوری اسلامی ایران افزوده است.
4- نکته حیاتی در تحلیل گفتمان سازی های دیپلماتیک - امنیتی سعودی ها این است که سندروم های امنیتی در نظام فکری آنها از تعریف تهدید و دشمن بر حول محور ایران فوبیای ارثی در عربستان سعودی سامان یافته و نشأت می گیرد. بطوریکه گواه این مطلب، زمان برگزاری نشست خبری عادل الجبیر است که ساعاتی پس از آن برگزار شد که پادشاه سعودی سران کشورهای عربی و شورای همکاری خلیج فارس را به شرکت در نشستی در مکه برای بررسی تحولات اخیر منطقه دعوت کرد. که بنا به گفته الجبیر هدف از برگزاری نشست مکه، بررسی «ستیزه‌جویی‌های ایران» است.
5- از سوی دیگر نیز سعودی ها از طریق پروژه اتهام سازی به ایران در قالب ایران هراسی، می خواهند بسترهای تشکیل یک جبهه سیاسی – امنیتی در منطقه با بُرد بین المللی را برای تضعیف ایران فراهم سازند. بطوریکه با هدف بحران سازی علیه ایران، تلاش دارند به پیاده سازی برنامه های داخلی از سرکوب و منطقه ای تجاوز به یمن و ناامنی سازی کشورهای آشوب زده منطقه ای مانند سوریه و حتی عراق از طریق حمایت از تروریست های تکفیری، بپردازند.
