آیت‌الله محمدعلی قاضی طباطبائی به عنوان نخستین شهید محراب انقلاب به دلیل مجاهدت‌های بی‌اندازه‌اش در خطه آذربایجان لقب «خمینی آذربایجان»گرفت.
به گزارش هابیلیان و به نقل ازباشگاه خبرنگاران جوان، ۳۹ سال پیش، دهم آبان 1358 آیت‌الله محمدعلی قاضی طباطبائی هدف ترور منافقان کوردل قرار گرفت تا افتخار عنوان نخستین شهید محراب انقلاب را به خود اختصاص دهد و به دلیل مجاهدت‌های بی‌اندازه‌اش در خطه آذربایجان لقب «خمینی آذربایجان» بگیرد.
گروه فرقان یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی نقشه شوم خود را عملیاتی کرده و آیت‌الله قاضی طباطبایی را ترور کرد تا ایشان افتخار عنوان نخستين شهيد محراب انقلاب را به خود اختصاص دهد.
آیت‌الله محمدعلی قاضی طباطبایی، فرزند آیت‌الله حاج میرزا باقر، در سال 1293 شمسی در تبریز متولد شد.
وی تحصیلات مقدماتی علوم دینی را از پدر بزرگوار و عموی گرامی‌اش، آیت‌الله میرزا اسدالله در تبریز فرا گرفت و در سال 1316 هنگام قیام مردم تبریز به اتفاق پدرش، به خاطر مبارزات انقلابی به تهران تبعید شد و پس از چند ماه به تبریز بازگشت.
این عالم مجاهد سپس به شهر مقدس قم رفت و از محضر مراجع عظام، آیت‌الله حجت، صدر، بروجردی، گلپایگانی و امام خمینی کسب علم کرد.
سلسله طباطبایی‌ها به امام حسن مجتبی منتسب هستند
انزابی یکی از یاوران شهید آیت‌الله طباطبایی در مورد خانواده آیت‌الله قاضی گفت: خانواده شهید آیت‌الله طباطبایی یک خانواده بزرگ و عالم و از خاندان شیخ الاسلامی هستند و باید گفت سلسله طباطبایی‌ها به امام حسن مجتبی منتسب هستند که در کشورهای اسلامی از لبنان تا هند و از هند تا شمال آذربایجان گسترده شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه سلسله طباطبایی‌ها رجال علم و فقه بودند اظهارداشت: سلسله طباطبایی‌ها به عنوان یک سلسه مقیم تبریز و آذربایجان در طول دهه‌ها و پنجمین قرنی که در آذربایجان بودند منشا خیرات و برکات و فضل الهی بودند.
وی ادامه داد: سادات مقیم آذربابجان از قرن هشتم سادات انگنجی بودند بعد سادات حسینی‌ها وارد این منطقه شدند و از قرن ۹ سلسله طباطبایی‌ها وارد منطقه آذربایجان شدند.
یکی از یاوران شهید آیت‌الله طباطبایی گفت: تحلیل و پژوهش در مورد آغاز تشیع از شاه اسماعیل صفوی باید با پشتوانه سادات پیگیر صورت گیرد چرا که وجود سلسله سادات حسنی، حسینی، سجادی، جوادی و رضوی در این استان موجب تقویت شیعه شده است.
انزابی در مورد شخصیت والای شهید قاضی گفت: شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی یک شخصیت شخیص و دارای اخلاق برازنده سیادت و یک تحصیل کرده حوزوی در سطوح عالی اجتهاد بود و تحقیقات و تالیفات ایشان به حدی است که به جرئت می‌توان گفت بعد از شهید مطهری شخصیتی به عنوان عالم صاحب تالیف بیش از شهید قاضی نداریم.
وی افزود: شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی از جمله بزرگانی بود که در خط مقدم جبهه علما در نهضت مبارزه حضرت امام خمینی (ره) به حضرت امام لبیک گفت و در ابتدا خانواده آیت‌الله انگجی، خانواده اروانی‌ها و خانواده غروی‌ها و همسو با آن‌ها شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی به عنوان یک مبارز خیزش کردند و در تبعیت از حضرت امام نقش سازنده‌ای داشتند به طوری که ساواک از روی عداوت و دشمنی به ایشان «خمینی آذربایجان » لقب داده بود.
وی با اشاره به جایگاه اجتهاد و مرجعیت شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی تصریح کرد: پشتوانه علمی و درجه عالی اجتهاد و صلابت ایشان در جهت حرکت والای امام راحل باعث شده بود به عنوان رجل اول انقلاب آذربایجان شناخته شود.
انزابی، با اشاره به یکی دیگر از یاران وفادار حضرت امام خمینی (ره) افزود: از جمله یاران قسم خورده و وفادار که در تبعیت امام بود حاج‌شیخ محمدحسین انزابی بود که در همراهی با شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی تا پیروزی انقلاب، مبارزات خود را ادامه داد و بعد از پیروزی انقلاب منافقین کوردل ایشان را شهید کردند.
آغاز مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی
سیدمحمد الهی طباطبایی خواهرزاده آیت‌الله قاضی طباطبایی و یکی از مبارزان انقلاب اسلامی؛ درمورد آغاز مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی گفت: از دوم فروردین سال ۴۲ زمانی که مدرسه فیضیه قم توسط عوامل رژیم شاهنشاهی مورد حمله و تهاجم قرار گرفت شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی با نهضت امام راحل همکاری خود را آغاز کرد و چون ایشان حق استادی و رهبری ما را بر عهده داشت ما نیز با ایشان همکاری نزدیکی داشتیم.
وی ادامه داد: ایشان دارای یک خانواده اصیل آذری هست و خاندان آیت‌الله قاضی طباطبایی ۵۰۰سال است که در تبریز هستند و من نسل شانزدهم خاندان طباطبایی‌ها هستم و ما از زمان قبل از صفویه تاکنون در تمام تحولات که در کل کشور اتفاق افتاده است حاضر و ناظر بودیم که ازجمله آن‌ها می‌توان به قضایای روی داده در دوران صفویه، دشت چالدران، انتخاب نادرشاه، اتفاقات رخ داده در دشت مغان، ملی شدن صنعت نفت و نظام جمهوری اسلامی اشاره کرد.
وی با اشاره به ارتباط شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی با نشریات خارجی گفت: ایشان قبل از اینکه نهضت روحانیت شروع شود با روزنامه‌های خارجی ازجمله روزنامه العرفان لبنان ارتباط داشت و مقالاتی که در آن روزنامه منتشر می‌کرد بسیار شاخص بود.
سید محمد الهی طباطبایی با اشاره به تحصیلات ایشان گفت: آقای قاضی وقتی در نجف تحصیل می‌کرد شاگرد کاشف‌الغطا بود که وی نیز یکی از پیشروان نهضت جدید اسلامی بود و اولین اعلامیه‌ای که درتبریز به دستور ایشان و به زبان فارسی منتشر شد مقاله کاشف‌الغطا بود که در لبنان و به سازمان تقریب مذاهب نوشته بود و حالت انقلابی داشت و در آن زمان خیلی سروصدا کرده بود .
خواهرزاده شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، با اشاره به بدرفتاری حکومت پهلوی نسبت به شهید قاضی تصریح کرد: آیت‌الله قاضی طباطبایی مورد اتهام نظام شاهنشاهی بود و تمام مصیبت‌ها از این نظام شکل گرفت، ۶ ماه ایشان را به بافت کرمان تبعید کرده بودند بعد از اتمام تبعید وقتی به تبریز می‌آمد تبعید را تمدید کرده و دوباره به زنجان تبعید کردند و این ادامه همان تبعید بود.
وی به کتاب خاطرات آیت‌الله قاضی اشاره کرد و گفت: آیت‌الله قاضی طی مدتی که در بافت تبعید بود فرصت پیدا کرده و خاطرات خود را با عنوان «سفرنامه بافت» به صورت کامل نوشته ولی هنوز چاپ نشده است. آیت‌الله قاضی در این کتاب اوضاع حاکم بر شهر و منطقه آذربایجان و تحولات انقلاب را به صورت کامل تحلیل کرده است.
وی به نقش آیت‌الله قاضی در مبارزات انقلاب اسلامی اشاره کرد و افزود: در کتاب «یاران امام به حکایت اسناد ساواک» گزارشی از ساواک ضبط شده است که در آن مقامات ارشد ساواک تائید کرده و نوشته‌اند آقای قاضی به هیچ عنوان حاضر به همکاری نیست و حذف فیزیکی ایشان را پیشنهاد داده و مقامات ارشد نیز آن را تائید کرده‌اند. در واقع حذف فیزیکی آیت‌الله قبل از انقلاب، برنامه مد نظر ساواک بود؛ اما فرصت اجرای آن پیش نیامده بود تا اینکه در روز عید قربان به دست گروه فرقان اجرایی شد.
خواهرزاده شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ادامه داد: آن روز نماز عید قربان در ورزشگاه تختی تبریز برپا شد و ایشان نماز عید را به جای آورد، خوب به یاد دارم آن روز نیروهای انتظامی احساس می‌کردند خطری متوجه ایشان است و من نیز جزو اکیپ حفاظت ایشان بودم، فکر می‌کردیم حفاظت استادیوم خیلی مهم است و تمام تدابیر امنیتی نیز در استادیوم تختی خوب بود؛ اما غافل از اینکه آن‌ها در استادیوم تختی کاری نمی‌کنند و زمانی که ایشان از نماز برمی‌گشت و از آنجایی که طبق روال همیشگی هیچ پرده‌ای میان او و مردم نبود آن‌ها از این فرصت استفاده کرده و ایشان را ترور کردند.
پیکر این شهید در گلزار شهدای مسجد مقبره تبریز به خاک سپرده شد.
یکی از مشهورترین آثار او کتاب تحقیق درباره اول اربعین سید الشهداء است که در آن تلاش کرد با بیان اقوال مختلف و استنادات فراوان، بازگشت اهل بیت به کربلا را در روز اربعین اثبات کند.
بیشتر بخوانید
روایتی از زندگی اولین شهید محراب
منافقین پسر را زیر شکنجه‌های فراوان به شهادت رساندند
