دکتر طاهر عباس پژوهشگر ارشد انستیتو رویال یونایتد سرویس در لندن است. وی دکترای روابط قومی و نژادی از دانشگاه وارویک انگلستان دارد و پیش از پیوستن به رویال یونایتد سرویس، استاد جامعه شناسی در دانشگاه فاتح استانبول، مدرس ارشد جامعه شناسی در دانشگاه بیرمنگام، و پژوهشگر ارشد وزارت داخله و وزارت دادگستری دولت بریتانیا بود. وی از اواسط دهه 90 میلادی در حوزه روابط قومی و نژادی، افراطی سازی و افراطی گری خشن فعالیت های پژوهشی داشته است و تألیفات متعددی در این حوزه ها دارد. متن پیش رو مصاحبه بنیاد هابیلیان با این پژوهشگر است که در اختیار خوانندگان قرار می گیرد.
چرا جوانان مسلمان در غرب جذب گروه های رادیکال می شوند؟
وضعیتی که جوانان مسلمان در جوامع اروپای غربی با آن مواجه هستند، وضعیت خطرناکی است. آن‌ها در راه شکل‌دهی به هویت خود هرگونه فشاری را تجربه کرده و با مشکلات جهانی و منطقه‌ای گوناگونی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. تعداد زیادی از این جوانان به‌دلیل احساس بی‌هویتی، در برابر تاثیرات بیرونی آسیب‌پذیرند. این جوانان به این دلیل به گروه‌های سلفی ملحق می‌شوند که این گروه‌ها برای مشکلات اصلی و حقیقی راه حل‌هایی سیاه و سفید ارائه می‌کنند. برخی از آنان ممکن است به افراط‌گرایی کشیده شوند و دست به خشونت بزنند اما این مسئله درباره تمامی آن‌ها صادق نیست.
مهم ترین علت افراطی شدن جوانان در غرب را چه می دانید؟
در فرایند افراطی‌شدن، مسائل بسیار گوناگونی ایفای نقش می‌کنند. در این میان می‌توان به مسائل فرهنگی و زیربنایی اشاره کرد. مورد اول به مسئله هویت و نیاز به تعلق داشتن به یک جامعه ارتباط دارد و مسئله دوم مربوط است به تلفیق با جامعه از طریق آموزش و اشتغال. زمانی‌که یک جوان احساس بی‌هویتی کند و در کنار آن با تبعیض‌های فرهنگی و زیربنایی نیز مواجه شود، به‌طور مضاعف آسیب‌پذیر شده و درمعرض تاثیرات مخرب بیرونی قرار می‌گیرد.
به نظر شما مؤثرترین راه برای جلوگیری از افراطی شدن جوانان در غرب چیست؟
مسئله اصلی در ارتباط با یافتن راه‌حلی برای این موضوع عبارتست از درنظر‌گرفتن اقداماتی به‌منظور اجتماعی‌کردن این افراد که کانون توجه چنین اقداماتی تفکر و تعقل است به طوری‌که جاذبه افراطی‌گری را دفع نماید. این عمل باید در مناطقی که زیرساخت‌های آموزشی و شغلی مناسبی وجود ندارد رخ دهد.
عملکرد دولت انگلستان در مقابله با افراطی گری را چگونه ارزیابی می کنید؟
شیوه برخورد دولت انگلیس با افراطی‌گری عبارتست از تمرکز بر اقدامات اجتماعی با هدف کمک به ایجاد انعطاف و اراده مبارزه با جاذبه افراطی‌گری. مسئله اصلی این است که باید راه‌های فراگیری پیدا کنیم تا بتوانیم بوسیله آنان جوانان مسلمان را ترغیب کنیم که احساس کنند به جامعه تعلق دارند و همچنین اینکه در این جامعه آینده‌ای دارند. دولت انگلیس به‌طور مداوم در حال یادگیری و تقویت خود در این زمینه است اما با مشکلی مواجه است که متاثر از فناوری‌های ارتباط دیجیتالی و همچنین رویدادهایی همچون شکل‌گیری و تاثیر داعش دائما در حال تغییر شکل است.
چه ارتباطی میان اسلام هراسی و افراطی گری وجود دارد؟
ارتباطی دوسویه بین اسلام‌هراسی و افراطی‌سازی وجود دارد به‌طوری‌که تروریسم انجام شده توسط اسلام‌گرایان افراطی خشونت‌گرا منجر به این می‌شود که رسانه‌ها و سیاستمداران، ادعاهای مبالغه شده‌ای مطرح کنند که این خود منجر به از بین رفتن اعتماد ضعیف موجود بین جنبه‌های مختلف حکومت و شهروندان مسلمان خواهد شد. تاثیر چنین روندی را می‌توان در افزایش جرائم علیه مهاجرین مشاهده کرد که اوج آن در سوء‌استفاده‌های اینترنتی دیده می‌شود.
باتوجه به اینکه شما چند سال در ترکیه سابقه تدریس داشته اید، موضع گیری دولت این کشور در قبال گروه داعش را چگونه ارزیابی می کنید؟
موضع ترکیه در برابر داعش موضع پیچیده‌ای است. اولا گروه‌های بسیاری در سوریه و عراق فعالیت می‌کنند که همه این گروه‌ها با داعش هماهنگ نیستند و برخی از آن‌ها به‌طور مشخص دربرابر داعش می‌جنگند. به‌محض اینکه ترکیه تصمیم به حذف اسد گرفت، روش سخت‌گیرانه‌ای در تعامل با داعش اتخاذ کرد اما برای مدت زیادی مشخص نبود ترکیه چه قصدی دارد. اما نهایتا نیت آن‌ها فاش شد. اکنون، به نوعی این سیاست‌ها به ضرر ترکیه تمام شده‌است و داعش مناطق توریستی ترکیه را با هدف بی‌ثبات‌سازی جامعه و حکومت این کشور تحت حمله قرار می‌دهد.
انگستان جزو کشورهایی است که در آن ائمه جماعت و مبلغین سلفی آزادانه و در سطحی وسیع فعالیت می کنند. این در حالی است که این مسیونرهای سلفی منابع عقیدتی مشترکی با گروه های تروریستی فعال در غرب آسیا دارند و از سوی دیگر تروریست های الهام گرفته از این افراد امروزه تهدیدات خود را در کشورهای اروپای عملی کرده اند. علت آزادی عمل آن ها در اروپا چیست؟
سخنرانان مذهبی آزادی‌های بسیاری در غرب دارند؛ زیرا این مسئله می‌تواند نشان‌‌دهنده شیوه‌های تعامل لیبرال دموکراسی غربی باشد. تنها درصورتی‌که سخنرانی‌ها باعث ترویج خشونت شوند، مداخله مستقیم دولتی را مشاهده می‌کنیم که می‌تواند در قالب ممنوعیت از سخنرانی یا منع ورود به کشور صورت پذیرد.
