برنامه "ماورا الخبر" شبكه تلويزيوني الجزيره، شنبه شب به انصراف تهران از مذاكره با واشنگتن درباره عراق و پاسخ آمريكا به اين تصميم پرداخت.
اين شبكه خبري تلاش كرد به اين دو پرسش پاسخ دهد كه "طرح مذاكرات آمريكا و ايران درباره عراق چگونه شكل گرفت و چگونه پايان يافت"؟ و "آيا مواضع دو طرف در اين زمينه ارتباطي با فشارها وچانه زني‌ها پيرامون پرونده هسته‌اي ايران دارد"؟
ميهمانان اين برنامه "ريموند تانسر" پژوهشگر مركز مطالعات خاورميانه و عضو سابق شوراي امنيت ملي آمريكا، دكتر "قيس جواد العزاوي" سردبير روزنامه "الجديده" در پاريس و دكتر "كامل وزين" پژوهشگر روابط بين‌الملل در بيروت بودند.
وزين درباره علت توقف مذاكرات دو طرف پيش از آغاز گفت: آمريكايي‌ها مي‌كوشند از اين موضوع براي اهداف تبليغاتي بهره‌برداري كنند. واقعيت آن است كه ايران حضور نظامي در داخل خاك عراق ندارد، بلكه دوست كشور و ملت عراق است.
دولت آمريكا درگذشته مي‌گفت براي ياري شيعيان به عراق آمده است و اكنون مسوولان آمريكايي اعلام مي‌كنند هدف آنان ياري اهل سنت عراق است و در مذاكره با ايران هم حمايت از اهل سنت را پيگيري مي‌كنند.
حقيقت اين است كه آمريكا براي تسلط بر نفت و منابع خاورميانه آمده و فقط براي تامين منافع خود در اين منطقه فعاليت مي‌كند و مشكل عراق اين نيست كه ايران در امور آن كشور دخالت دارد بلكه مشكل آنجاست كه نيروهاي آمريكايي با اشغال عراق، زيربناي اقتصادي اين كشور را نابود كردند.
ريموند تانسر با تكرار ادعاهاي كاخ سفيد مبني بر مشكل آفريني ايران در عراق گفت: تهران بايد به تلاش‌هاي خود براي نابود كردن عراق پايان دهد اگر تهران چنين پيشنهادي را انجام دهد، شايد آمريكا بتواند در برخورد با مذاكره دوجانبه با ايران نرمتر باشد.
قيس‌العزاوي درباره ملاقات "منوچهر متكي" با آيت‌الله "سيستاني" گفت: حتي پيش از سقوط نظام سابق عراق، توافق امنيتي ميداني بين ايران و ايالات متحده درباره اوضاع آينده عراق وجود داشت.
همين توافق بين ايران و آمريكا درباره افغانستان نيز وجود داشت. گرچه آمريكا با اشغال عراق، برترين قدرت در اين كشور شد ولي نفوذ ايران در عراق باگذشت زمان افزايش يافت و به قدرت بزرگتر در اين كشور تبديل شد.
در مورد مذاكرات بين ايران و آمريكا، اگر قرار باشد تهران از برگ‌هاي خود در عراق چشم پوشي كند بايد ديد چه امتيازي به تهران داده مي‌شود.
قيس‌العزاوي در اين زمينه به ادامه فعاليت منافقين عليه ايران در كنار نيروهاي آمريكايي مستقر در عراق و همچنين دخالت‌هاي انگليس در استان خوزستان اشاره كرد.
اين كارشناس تصريح كرد: مذاكرات ايران و آمريكا و دستاوردهاي هر طرف، مساله‌اي بسيار پيچيده است و بايد بين نفوذ اين دو كشور در عراق تفاوت قايل شد.
همچنين كامل وزين درباره سخنان وزير خارجه ايران در مورد مذاكرات و نيز واكنش آمريكا، گفت: ايران همواره اعلام كرده در كنار ملت عراق قرار دارد.
شواهد و قرايني در وزارت كشور عراق وجود دارد كه ثابت مي‌كند گروه‌هاي مرگ عامل قتل مردم غير نظامي عراق با سازمان‌هاي اطلاعاتي آمريكا ارتباط دارند.
همين امر نشانگر نقش آمريكا در متزلزل كردن امنيت عراق و دامن زدن به تشنج در اين كشور است. روزنامه‌هاي آمريكايي مانند واشنگتن پست و نيويورك تايمز و برخي خبرگزاري‌ها، گزارش‌هاي اين وقايع را منتشر كرده‌اند.
وي افزود: افكار عمومي آمريكا از سياست‌هاي "بوش" در جنگ عليه عراق خشمگين است. فشارها بر كاخ سفيد هم از سوي اعضاي سناي آمريكا مانند "شاك هيگل" نامزد حزب جمهوريخواه براي انتخابات رياست جمهوري ۲۰۰۸و هم از سوي رهبران و سياستمداران سابق آمريكا مانند، "كيسينجر"، "آلبرايت" و ديگران در حال افزايش است.
منتقدان دولت آمريكا بر لزوم حل مسالمت‌آميز مشكل آمريكا و ايران در مورد پرونده هسته‌اي ايران تاكيد مي‌كنند.
كامل وزين همچنين اظهار داشت: دولت آمريكا مي‌كوشد اين پرونده را به مذاكرات دوجانبه با ايران وارد كند و مسايل ديگري مانند عراق را هم دربرگيرد.
درهمين حال، ايراني‌ها نسبت به امكان مذاكره با آمريكا محتاطانه عمل مي‌كنند، زيرا هدف آمريكا از اين مذاكرات، تبليغات و سياسي‌كردن اين موضوع است. واشنگتن مي‌كوشد وانمود كند ايران عامل بي‌ثباتي وناامني در عراق است.
العزاوي تاكيد كرد: مساله مذاكرات ايران و آمريكا درباره عراق به‌حالت تعليق درآمده، ولي كاملا لغو نشده است. ايران مي‌كوشد از همه برگ‌هاي خود استفاده كند و اين امر در مسايل سياسي يك امر كاملا طبيعي است. تهران برگ مهمي در عراق، لبنان و حتي برخي كشورهاي خليج فارس دارد.ژ
مساله مهم اين است كه ايران بايد بر سر چه چيزي با آمريكا مذاكره كند و چرا بايد از برگ‌هاي برنده خود كوتاه بيايد.
مذاكرات زماني موفق است كه دو طرف احساس كنند گفت وگو بين دو كشور است و هر طرف بايد امتيازاتي بدهد تا توافق حاصل شود اما تا اين لحظه ايران و آمريكا به اين احساس نرسيده‌اند.
اكنون هر يك از اين دو طرف، طرف ديگر را بسوي پرتگاه و دره مي‌كشاند ولي اگر سقوطي در كار باشد كل منطقه در پرتگاه سقوط مي‌كند.
مجري برنامه سپس از دكتر كامل وزين پرسيد: آيا واقعا مواضع ايران، تلاشي براي قانوني نشان دادن نقش خود در منطقه است؟
كامل وزين گفت: پرونده هسته‌اي ابعادي جهاني دارد. روسيه دور از آن نيست و چين هم در جريان اين تحولات است. درياي خزر هم دومين ذخيره نفتي جهان را دارد و جزو اين معادله محسوب مي‌شود.
لشكركشي آمريكا فقط به منطقه خليج فارس محدود نشده، بلكه تا كشورهاي آسياي ميانه هم گسترش يافته و برخي كشورهاي اين منطقه تحت سيطره واشنگتن درآمده‌اند.
تسلط آمريكا بر اين منطقه به حدي رسيده كه بوش از حضور روسيه در منطقه انتقاد كرده و پوتين هم آمريكا را به گرگي تشبيه كرده كه سرگرم دريدن منطقه است.
كساني كه دائما از لبنان و عراق سخن مي‌گويند از ابعاد راهبردي لشكركشي آمريكا غافل هستند. مطامع آمريكا فقط به نفت خليج فارس محدود نمي‌شود، بلكه آمريكا با منافع روسيه، ايران، چين و كشورهاي آسياي ميانه در تضاد است و اگر ايالات متحده به جنگ پيشگيرانه خود در منطقه ادامه دهد، مساله با عراق و لبنان پايان نخواهد يافت. ايران دروازه ورود به آسياي ميانه است كه آمريكا، چين و روسيه به آن نياز دارند.
در بخش ديگري از اين برنامه، دكتر قيس گفت: دو طرف ايراني و آمريكايي هيچ راهي جز گفت وگو ندارند. آمريكا نمي‌تواند آنگونه كه به عراق حمله كرد به ايران هم لشكركشي كند.
دكتر قيس با اشاره به برنامه ريزي آمريكا و انگليس براي ايجاد اختلاف‌هاي قومي در ايران، اين سياست را نمونه ضرب‌المثل "تفرقه بيانداز و حكومت كن" توصيف كرد.
وي افزود: تهران هم مي‌تواند در برابر نيروهاي آمريكايي كه به مرزهاي ايران رسيده‌اند از خود دفاع كند. تهران معتقد است حضور اين نيروها، امنيت ملي ايران را تهديد مي‌كند، لذا هر دو كشور بايد راه مناسبتري را پيش گيرند.
علت اين گفته وزير خارجه ايران كه "در زمان كنوني تهران نمي‌خواهد با واشنگتن مذاكره كند"، اين است كه گفت وگوها براي ايران دستاوردي ندارد.
