۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، مصادف با ۲۰ شهریور ۱۳۸۰ هجری شمسی، گروهک تروریستی القاعده به رهبری اسامه بن لادن اقدام به ربودن چند هواپیمای مسافربری کرد و هواپیماربایان، دو هواپیما را در فاصله‌های زمانی گوناگون تعمداً به برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در شهر نیویورک زدند. در نتیجه این دو برخورد، همه مسافران به همراه عده بسیاری که در ساختمان‌ها حضور داشتند، کشته شدند. هر دو ساختمان، پس از دو ساعت به‌طور کامل ویران شدند و آسیب‌های زیادی به ساختمان‌های پیرامون زدند.این حمله بهانه‌ای شد تا دولت ایالات متحده با هدف واهی مبارزه با تروریسم در مدت کمتر از 2سال به خاک دو کشور افغانستان و عراق تجاوز کند.
در سالروز این واقعه روزنامه تهران تایمز گفت‌وگویی با سیدرضا الغرابی تحلیلگر ارشد مسائل عراق و پژوهشگر مطالعات تروریسم کرده است، تا با بررسی شرایط منطقه غرب آسیا در 19 سال گذشته، صداقت آمریکا در مبارزه با تروریسم را مورد واکاوی قرار دهد.
- بعد از حملات یازده سپتامبر، بحث "مبارزه با تروریسم" در سیاست خارجی آمریکا برجسته شد و نهایتا به یکی از دلایل اشغال عراق و افغانستان تبدیل شد. به نظر شما آیا آمریکا واقعا در عراق دنبال مبارزه با تروریسم بود؟ و اگر بود، چقدر در این زمینه موفق بود؟ عملکرد آمریکا در عراق از منظر مبارزه با تروریسم بعد از سال 2003 را چگونه ارزیابی می کنید؟
ماجرای ۱۱ سپتامبر علاوه بر آنکه منجر به ظهور شعار مبارزه با تروریسم توسط ایالات متحده و ورود مفاهیم جدیدی به حوزه تروریسم و حقوق بین الملل شد، منجر به یکی از بزرگ ترین لشکرکشی های نظامی ایالات متحده و مداخلات نظامی در ده های اخیر در منطقه همیشه حساس غرب آسیا شد. فارغ از هرگونه ارزیابی در خصوص حقیقت ماجرای ۱۱ سپتامبر، بهره برداری پسین واشنگتن از آن ماجرا نشان میدهد آمریکایی ها رفتاری کاملا سیاسی و سوء استفاده گرانه از ماجرا داشتند که منجر به اشغال دو کشور افغانستان و عراق گردید. همان زمان آشکار شده بود که تروریست ها غالبا اتباع عربستان سعودی هستند و اگر ایالات متحده در طرح مبارزه با تروریسم صادق بود می بایست با منبع افراط گرایی مذهبی در منطقه یعنی رژیم سعودی و برخی دیگر از کشورهای این منطقه برخورد میکرد که مفتیان مذهبی آنها همچنان بعد از اشغال عراق با صدور صدها فتوا و ارسال کمک های مالی به تروریست ها در قالب جمعیت های خیریه منجر به مرگ هزاران انسان و گسترش افراط گرایی و خشونت شدند.
واشنگتن با صرف میلیاردها دلار در قالب پروژه مبارزه با تروریسم از ۲۰۰۱ تاکنون نه تنها در مبارزه با تروریسم موفق نبوده است بلکه گسترش روزافزون افراط گرایی و خشونت و تروریسم در این سال ها آن هم در مناطقی که خود آمریکایی ها در آنها حضور داشتند نه تنها نشان ناکامی واشنگتن در مبارزه با تروریسم بوده است بلکه به طور جدی منجر به تردید درباره نقش مستقیم آن در گسترش تروریسم و خشونت ها می شود.
عراق نیز به طور مشخص پس از ۱۷ سال همچنان درگیر تروریسم است و طی سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ که نظامیان آمریکایی به طور رسمی در این کشور بودند خشونت ها در عراق گسترده بود و آمریکا در مهار آن ناکام بود.
- آمریکا در سالهای پس از اشغال عراق چقدر مرتکب نقش حقوق بشر شد؟ از منظر نقض حقوق‌بشر، آیا می‌توان زندان ابوغریب را با گوانتانامو مقایسه کرد؟
در همان دوران حضور آمریکا در عراق به عنوان یک نیروی اشغالگر گزارش های متعددی توسط مراکز مطالعاتی غربی و آمریکایی در خصوص بدرفتاری های فردی و سازمان یافته با زندانیان منتشر شد. بخشی از اطلاعات اولیه توسط خود سربازان آمریکایی منتشر شد. اشکال مختلف شکنجه زندانیان مانند غرق مصنوعی در خود ایالات متحده تبدیل به ماجرایی در کنگره شد. بدرفتاری و نقض حقوق بشری توسط آمریکا محدود به زندانیان نبود بلکه موارد متعددی از گزارش ها وجود دارد که نشان می دهد افراد غیرنظامی در عملیات بازرسی خانگی یا نقاط ایست و بازرسی و حتی در خیابان توسط نظامیان و مزدوران شرکت های خصوصی امنیتی مانند بلک واتر مورد تعرض قرار گرفتند. از این حیث هیچ تفاوتی بین ابوغریب و گوانتانامو نیست شاید بتوان ابوغریب را موردی بدتر از گوانتانامو دانست چرا که در این زندان حتی دختران جوان عراقی مورد شکنجه های جنسی نظامیان آمریکایی قرار می گرفتند.
- روابط ایران و آمریکا در عراق بعد از سال 2003 را چگونه ارزیابی می کنید؟ گفته می شود ایران با آمریکا در جریان اشغال عراق به تفاهماتی رسیده بود، چرا آمریکا این تفاهمات را تبدیل به خصومت کرد و ایران را جزو «محور شرارت» قرار داد؟
روابط ایران و آمریکا همواره روابطی متشنج در چهار دهه اخیر بوده است. پس از ۱۱سپتامبر آمریکایی‌ها موضع خصمانه‌تری علیه ایرانی ها اتخاذ کردند. اطلاق عنوان محور شرارت بر ایران توسط جورج بوش پسر در سال ۲۰۰۲ نشان از اتخاذ یک راهبرد تنش‌زا علیه ایران دارد. با اشغال آمریکا توسط عراق نیز این کشور عملا صحنه تقابل تهران و واشنگتن شد. ایران از حضور همه جانبه نظامی آمریکا در عراق و تهدیدات مکرر مقامات کاخ سفید درباره ضرورت تغییر نظام در ایران نگران و ناراضی بود و آمریکایی ها نیز در عراق تمایلی به خالی کردن میدان برای تهران نداشتند بنابراین عراق از همان زمان صحنه تقابل این دو محور گردید. همسایگی ایالات متحده دشمن دیرین ایران در کنار مرزهای آن و اقدامات تحریک آمیز یک خصومت بالقوه و تنش‌زا بود که وجود هرگونه تفاهم احتمالی را نیز در معرض تهدید قرار میدهد.
