هیدن یکی از چهرههای سیاسی مشهور و از جمله عناصر حلقه داخلی قدرت در واشنگتن است که برای بیرون آوردن گروهک منافقین از فهرست تروریستی وزارت خارجه آمریکا سخنرانی می کردند. از دیگر عناصر این حلقه که از سازمان مجاهدین پول گرفته اند، می توان به لوییز فری، مدیر سابق اف بی آی؛ ژنرال هیو شلتون، رئیس سابق ستاد مشترک ارتش آمریکا؛ جان بولتون، سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل؛ وسلی کلارک، فرمانده سابق ناتو؛ اد رندل، فرماندار سابق پنسیلوانیا؛ رودی جولیانی، شهردار سابق نیویورک؛ پورتر گاس، مدیر سابق سیا؛ لی همیلتون، رئیس مشترک سابق کمیته یازده سپتامبر؛ و بیل ریچاردسون، فرماندار سابق نیومکزیکو، اشاره کرد.
مایکل هِیدن[1] ژنرال بازنشسته نیروی هوایی آمریکا است که ریاست سازمان سیآیاِی و آژانس امنیت ملی را در کارنامه خود دارد. او اکنون یکی از مدیران گروه مشاورین «شِرتُف»[2] است که توسط مایکل شرتف دبیر سابق امنیت داخلی آمریکا تأسیس شده است و در رابطه با فضای کسب و کار فعالیت میکند.(1) هیدن که اغلب به عنوان کارشناس در شبکه فاکس نیوز ظاهر میشود قاطعانه از سیاست جنگ علیه ترور دفاع و برای تقویت سیاست خارجی خشن ایالات متحده تلاش میکند.
هیدن در زمان تصدی خود در دولت چندین برنامه جنجالی از جمله استراق سمع مکالمات شهروندان آمریکایی بدون مجوز قضایی(2) و استفاده از پهپادهای نظامی در عملیات برون مرزی را مدیریت کرد.(3) او از زمان ترک سمت خود تا کنون همواره تأکید کردهاست که برنامه استراق سمع، مؤثر، مناسب و قانونی بودهاست.(4) لازم به ذکر است که پیشتر یک قاضی فدرال گفته بود این برنامه استراق سمع احتمالاً «قانون پایش اطلاعاتی در خارج از کشور»[3] که در سال 1978 توسط کنگره تصویب شدهاست را نقض کردهاست. قانون مذکور تصویب شدهبود تا امکان مهار و کنترل قضایی تخلفات مدیران اطلاعاتی را در شاخههای عملیاتی فراهم آورد.(5)
هیدن همیشه از آنچه روشهای بهبود یافته بازجویی خوانده میشد و توسط نیروهای امنیتی در زمان دولت بوش، علیه کسانی که ادعا میشد مقامات ارشد القاعده هستند به کار برده میشد دفاع میکرد؛ در حالی که همگان باور دارند این روشهای بازجویی، نظیر غرق مصنوعی، از مصادیق شکنجه هستند. هیدن در سال 2008 ضمن طرح این ادعا که «اطمینان داریم تروریستها باز هم در فکر اجرای حملات فاجعهبار در خاک آمریکا هستند» اعتراف کرد سیآیاِی حداقل سه زندانی را صدها بار به روش غرق مصنوعی شکنجه کردهاست.(6)
پس از ترور اسامه بن لادن توسط نیروهای آمریکایی در خاک پاکستان، هیدن در سرمقالهای در والاستریت ژورنال نوشت: «من شخصاً پس از سال 2007 بیش از نیمی از روشهای بهبود یافته بازجویی از جمله غرق مصنوعی را کنار گذاشتهام، زیرا قانون آمریکا تغییر کردهاست، فهم ما از تهدید عمق بیشتری یافتهاست و علاوه بر اینها ما امروز از منابع اطلاعاتی دیگری هم بهرمند هستیم.» اما با این وجود باز هم با صراحت مدعی شد: «اطلاعات به دست آمده با روشهای بهبودیافته بازجویی به ما کمک کرد بنلادن را پیدا کنیم.» او کسانی که نسبت به این ادعا تردید کنند را افراد متوهمی خواند که فکر میکنند حملات یازده سپتامبر کار خود آمریکاییها بودهاست یا آنهایی که معتقدند اوباما شهروند آمریکا نیست.(7) گزارشهایی منتشر شدهاست که این ادعای هیدن را نقض میکنند، گزارشهایی مبنی بر اینکه اطلاعات کلیدی که منجر به حمله به مخفیگاه بنلادن شد از بازداشت شدگانی بدست آمده بود که هرگز شکنجه نشدهبودند. علاوه بر این بازداشتشدگانی که مورد شکنجه قرار گرفته بودند اطلاعات غلطی دادهبودند که شکار بنلادن را به تأخیر انداخته بود.[4]
واکنش هیدن به گزارش سال 2014 سنا در مورد شکنجه در سیآیاِی
دیان فاینشتاین[5] سناتور دموکرات از کالیفرنیا و رئیس کمیته اطلاعاتی سنا، در اوایل سال 2014 درخواست کرد تا گزارش تأیید شدهی سنا در مورد برنامه شکنجه در سیآیاِی منتشر شود. هیدن در واکنش به این امر در مصاحبه با فاکسنیوز گفت: «خانم سناتور کاملاً احساسی با موضوع برخورد میکنند و نگاه ایشان واقعبینانه نیست.» این اظهارنظر سبب انتقادات شدید همکاران دموکرات خانم فاینشتاین شد. سناتور تام اودل[6] ادعای هیدن را بیپایه و مبتنی بر تبعیض جنسیتی دانست. سناتور ران وایدن[7] گفت: «در پنج سال گذشته شاهد بودهام که خانم سناتور فاینشتاین این تحقیقات را با دید حرفهای و نهایت دقت هدایت کردهاند. خروجی این تحقیقات گزارشی فوقالعاده موشکافانه است که با استناد به میلیونها صفحه از گزارشهای داخلی سیآیای شامل زنجیرههای اطلاعاتی، مکاتبات درونسازمانی و مصاحبههای پیدا شده روی کاغذ تدوین شدهاست.»(8) اظهار نظر هیدن حتی برخی کارشناسان جمهوریخواه را نیز به واکنش واداشت. کریس والاس[8] مجری فاکسنیوز که با هیدن مصاحبه میکرد ناباورانه به او گفت: «ببخشید من و شما هر دو سناتور فاینشتاین را میشناسیم. من نهایت احترام را برای ایشان قائل هستم. واقعاً شما فکر میکنید ایشان احساسی با موضوع برخورد کردهاند.»(9)
وقتی در سال 2014 گزارش سانسور شدهی سنا درباره شکنجه منتشر شد، سناتور فاینشتاین گفت این گزارش نشان میدهد که هیدن درباره برنامه بازجویی سیآیاِی، در سنا شهادت دروغ دادهاست. او در سنا گفته بود این بازجوییها «حداقل آسیب را به زندانی میرساند و تحت استانداردهای حرفهای و پزشکی انجام میپذیرند.»(10)
هیدن در مصاحبه با خبرگزاری سایت خبری پولتیکو گفت: «من شهادتم را بر اساس آنچه در گزارشات سیآیاِی خوانده بودم ایراد کردم و مطالبی را که آژانس اطلاعات مرکزی به من گفته بود گفتم، البته خود من هم نسبت به صحت این اطلاعات مردد بودم و در حد توانم سعی کردم درباره آن تحقیق کنم اما برای پاسخ به سؤالات کمیته اطلاعاتی سنا یک فرصت ده روزه داشتم که کافی نبود. من سی ساعت در ویرجینیا بودم که فقط توانستم سه ساعت از آن را قبل از حضور در سنا صرف مطالعه برنامه بازجویی کنم.»(11)
هیدن و چند تن از مسئولان سابق سیآیاِی مثل جرج تنت[9]، پرتر گاس[10] و خوزه رودریگز[11] در سپتامبر 2015 در دفاع از سیآیاِی کتابی منتشر کردند با عنوان «ریباتل» یا ردّییه. روی جلد آن نوشته شده بود: «پاسخ سیآیاِی به مطالعات کمیته اطلاعاتی سنا درباره بازداشتها و برنامه بازجویی» در پیشدرآمد این کتاب نوشته شدهاست: «با وجود اینکه بسیاری از مسئولان اطلاعاتی سابق بحث برانگیز بودن برنامه شکنجه را تأیید میکنند اما همگی از ضرورت کاربرد و قانونی بودن روشهای خشن بازجویی نظیر غرق مصنوعی و به کار بردن ابزار تنقیه دفاع میکنند.»(12)
جان کریاکو[12] افشاگر برنامه شکنجه سیآیاِی درباره این کتاب گفت: «من با مسؤلان سابق سیآیاِی که این کتاب را نوشتهاند کار کردهام و میدانم که دروغ میگویند. وقتی من درباره برنامه شکنجه افشاگری کردم آنها مثل آوار بر سرم خراب شدند.»(13)
سناتور فاینشتاین گفت: «این کتاب نمیتواند واقعیتهای مطرح شده در گزارش کمیته اطلاعاتی سنا را تحتالشعاع قرار دهد. (14) کتاب مذکور نتیجهگیری نهایی گزارش سنا مبنی بر وحشیانه بودن این روشهای بازجویی را رد نمیکند. گزارش سنا میگوید اطلاعات بدست آمده در خلال این بازجوییهای وحشیانه را از روشهای سنتیتر و قابل قبولتر بازجویی هم که در دستگاههای اطلاعاتی و انتظامی استفاده میشود، میشد کسب کرد. کتاب مقامات سابق سیا این گفته را نقض نمیکند.»(15)
حمایت از نظارت فراگیر توسط آژانس امنیت ملی
در سال 2013 افشا شد که آژانس امنیت ملی آمریکا با شنود مکالمات شهروندان آمریکایی حجم عظیمی از اطلاعات را در قالب فراداده گرد آوری نمودهاست. هیدن ادعا کرد این اقدام برای جلوگیری از حملات تروریستی ضرورت داشتهاست و از شفافیت عملکرد دولت در این زمینه دفاع نمود. بعلاوه این مقام اطلاعاتی دولت بوش در مصاحبه با سیانان نظارت دولت اوباما بر آژانس امنیت ملی را ستود و گفت: «صادقانه بگویم دولت اوباما درباره برنامه شنود نسبت به من و همکارانم در دولت بوش شفافتر عمل کرد. دولت اوباما جزئیات این فعالیت جمعآوری اطلاعات را در اختیار کلیه اعضاءِ کنگره قرار داد و نه تنها در اختیار کمیته اطلاعاتی.»(16)
هیدن در مصاحبه دیگری از رویکرد دولت اوباما در قبال نظارتهای اعمال شده از جانب نهادهای اطلاعاتی بر زندگی مردم تقدیر کرد و این رویکرد را در حد باورناپذیری هم راستا با رویکرد دولت بوش ارزیابی نمود. او گفت: «ما دو رئیسجمهور بسیار متفاوت داریم که در قبال نظارتهای الکترونیکی بر زندگی شهروندان دقیقاً به یک شکل رفتار کردهاند. این مشاهده به من اجازه میدهد که بگویم این نظارتها مفید بودهاند.» هیدن حتی مدعی شد اوباما برنامههای جاسوسی از مردم را توسعه نیز دادهاست. او گفت: «اوباما زمانی که سناتور بود از توسعه اختیارات نهادهای اطلاعاتی تحت قانون FISA حمایت کرد. پس از این بازنگری در قانون دست آژانس امنیت ملی نسبت به دوران جورج بوش که من در رأس آژانس بودم بسیار بازتر شد.»(17)
کرک ویبه[13] تحلیلگر اطلاعاتی سابق آژانس امنیت ملی، معتقد است دیدگاه حاکم بر قانون اساسی حکم میکند که مظنونین بیگناه هستند مگر آنکه جرم آنها اثبات شود اما هیدن و سایر طرفداران برنامههای جاسوسی از زندگی شهروندان، در پی تغییر این دیدگاه هستند. ویبه به خبرگزاری اِنپیآر گفت: «هیدن و دوستانش متمم چهارم قانون اساسی آمریکا در باب اقامه دلیل برای ورود به حریم خصوصی شهروندان را دستکاری کردهاند و علت احتمالی را با ظن منطقی جایگزین نمودهاند. هیچ توافق عمومی برای این دستکاری وجود ندارد و هیچ وقت در سطح جامعه به بحث گذاشته نشدهاست تا ببینیم این دستکاری متمم قانون اساسی در عمل چه مقدار دست حکومت را برای سَرَک کشیدن به حریم خصوصی ما باز میکند.»(18)
هیدن در سخنرانی خود در سال 2015 گفت که بعد از وقوع حملات یازده سپتامبر طرز فکرش درباره بایدها ونبایدهای آژانس امنیت ملی تغییر کردهاست. او گفت: «پس از یازده سپتامبر به روش دیگری عمل کردم و دیگر نیازی ندیدم مثل بچهها که برای هر کاری از مادرشان اجازه میگیرند من هم برای هر اقدامی از کنگره، رئیسجمهور یا هرکس دیگری اجازه بگیرم.»(19)
ستوننویس مجله آتلانتیک به او پاسخ داد: «معنی گفته هیدن این است که هر قدر تروریستها در کشتار مردم بیگناه موفقتر عمل کنند محدودیتهای قانون اساسی بیشتر از جلوی پای دولت ما برداشته میشود. یا به عبارت دیگر دولت در إزای هر حمله تروریستی که در کشف و خنثیسازی آن شکست بخورد قدرتاش یک پله افزایش مییابد.»(20)
هیدن در سال 2015 ادوارد اسنودن را مورد تمسخر قرار داد و هر گونه پیشنهاد برای اعطای اجازه بازگشت به او را مردود شمرد. او گفت: «اسنودن در مسکو خواهد مرد.»(21) او افزود: «من مدرکی ندارم اما به اسنودن مظنون هستم که عامل بیگانگان باشد. »(22)
هیدن در ژوئن 2015 در سخنرانی خود از بابت محدود بودن اصلاحاتی که پس از افشاگریهای اسنودن از آژانس امنیت ملی خواسته شدهاست ابراز رضایت کرد. او گفت: «در نتیجه افشاگریهای اسنودن درباره آژانس امنیت ملی ما همچنان میتوانیم همه 215 برنامه استراق سمع خود از مکالمات شهروندان را دنبال کنیم اما به جای اینکه خودمان سرورهای مربوطه را در اختیار داشته باشیم باید با حکم قضایی اطلاعات را از شرکتهای مخابراتی درخواست کنیم. این بیشتر یک شوخی است تا یک کابوس.»(23)
جنگطلبی در خاورمیانه
در جریان مذاکرات 1+5 با ایران بر سر موضوع هستهای، هیدن جانب اسرائیل را گرفت و توافق حاصل شده در سال 2015 را محکوم نمود. نخست وزیر اسرائیل در جولای 2015 در کنگره در نطقی جنجالی از دیپلماسی دولت اوباما در قبال ایران انتقاد کرد. هیدن نیز در مقالهای در روزنامه تایمز از این نطق حمایت کرد. او نتانیاهو را به «بلشصر»[14] پادشاه بابل تشبیه کرد. در کتاب دانیال از عهد عتیق آمدهاست که شبی بلشصر در مجلس بزمی که برپا کردهبود مشغول خوشگذرانی بود که دستخطی بر دیوار دید و وحشتزده خواست تا معنی نوشته را برایش بگویند. دانیال نبی به او گفت بزودی مُلکاش مورد حمله قرار خواهد گرفت. ساعتی بعد این حمله اتفاق افتاد و همان شب بلشصر به دست ایرانیان مهاجم کشته شد و بابل ویران گشت. هیدن در مقالهاش نوشت: «نتانیاهو همان بلشصر کتاب دانیال است که دستخط را بر دیوار دیدهاست و حالا در دقیقه نود، وحشتزده به کنگره آمدهاست تا از ما بخواهد جلوی وقوع حمله را بگیریم. من شتابزدگی نتانیاهو را درک میکنم. پیشنویس توافق حکایت از امتیازات فراوان و برگشتناپذیری دارد که به ایران داده خواهد شد.»(24)
پس از حصول توافق هستهای هیدن اظهار داشت: «بدیهی است که باید به کنگره اجازه داده شود در صورت نقض توافق از جانب ایران از ابزار نظامی استفاده کند. بهای این توافق را باید با بالا بردن بودجه وزارت دفاع بپردازیم. بعلاوه باید به اسرائیل و دوستان عربمان سلاحهای بیشتری بدهیم. باید به اسرائیل موشکهای سنگرشکن 300هزار پوندی بدهیم که بتواند تأسیسات فردو را نابود کند.»(25)
هیدن پس از وقوع حمله تروریستی سال 2015 در پاریس توسط داعش گفت: «جنگ با داعش در سوریه از یک سو با کمبود منابع و از سوی دیگر با قوانین دست وپاگیر مواجه است، ایالات متحده باید در این جنگ تعهد بیشتری بپذیرد و قوانینی که ورود آمریکا به جنگ را مشکل میکند از میان بردارد.»(26)
جمهوریخواه متعصب
در جریان انتخابات درون حزبی سال 2016 بین نامزدهای جمهوریخواه، هیدن با علم به اینکه بن کارسون[15] نامزد جمهوریخواه یک جراح مغزواعصاب است و چیزی از سیاست خارجی نمیداند باز هم حاضر نشد علیه او حرفی بزند وگفت: «غریزه سیاسی او را تأیید میکنم.»(27)
هیدن در انتخابات ریاستجمهوری سال 2012 مشاور سیاست خارجی میت رامنی بود. وی در ژانویه 2012، برخلاف رامنی که مواضع جنگ طلبانه سفت و سختی را علیه ایران اتخاذ می کرد، در خصوص حمله به تأسیسات ساخت هسته ای ایران، هشدار داد و اینگونه توجهات را به خود جلب کرد. نیویورک تایمز نوشت: «هیدن در واشنگتن به تحلیلگران و خبرنگاران گفته است حمله نظامی حتی به ایران انگیزه میدهد برنامه تسلیحات هستهای خود را با سرعت بیشتر و البته به صورت زیرزمینی دنبال کند.» وقتی تایمز نوشت: «رامنی مرتب تکرار میکند که از ابزار نظامی برای توقف برنامه تسلیحات هستهای ایران استفاده خواهد کرد.» هیدن گفت که فقط مشاور اطلاعاتی رامنی است و درباره ایران به او مشاوره نمیدهد.(28)
وقتی در سال 2012 رسوایی اخلاقی ژنرال دیوید پترائوس افشا شد، هیدن هم در کنار سایر کارشناسان محافظهکار تلویحاً این افشاگری را تدبیر دموکراتها برای سنگاندازی در مسیر تحقیقات پترائوس درباره حمله به سفارت آمریکا در بنغازی لیبی ارزیابی کرد. دولت اوباما اعلام کردهبود این حمله را مردم خشمگین انجام دادهاند و نه تروریستها اما پترائوس به لیبی رفت و پس از بازگشت به کنگره گفت حمله کار القاعده بودهاست.(29)
هیدن علاوه بر شغل غیردولتیاش در گروه مشاورین شرتف، به عنوان مشاور در شرکت لیگنت[16] هم فعالیت میکند. لیگنت یک سرویس خبری آنلاین است که بخشی از گروه رسانهای نیوزمکس محسوب میشود. لیگنت مدعیاست شبکهای متشکل از مأموران سابق سیآیاِی و آژانس امنیت ملی و کارشناسان و منابع بینالمللی در اختیار دارد و با اتکا به این شبکه در سطح جهانی به مشتریان خود مشاوره و پیشبینی ارائه میدهد. شخصیتهای دست راستی و عالیرتبه دیگری هم مثل جان بولتون و اوتو رایش[17] سفیر سابق آمریکا در ونزوئلا به لیگنت مشاوره میدهند و فِرِد فلیتز[18] تحلیلگر جنجالی سابق سیآیاِی و کارمند وزارت خارجه نیز سردبیر لیگنت است.
هیدن یکی از چهرههای سیاسی مشهور و از جمله عناصر حلقه داخلی قدرت در واشنگتن است که برای بیرون آوردن گروهک منافقین از فهرست تروریستی وزارت خارجه آمریکا سخنرانی می کردند. از دیگر عناصر این حلقه که از سازمان مجاهدین پول گرفته اند، می توان به لوییز فری، مدیر سابق اف بی آی؛ ژنرال هیو شلتون، رئیس سابق ستاد مشترک ارتش آمریکا؛ جان بولتون، سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل؛ وسلی کلارک، فرمانده سابق ناتو؛ اد رندل، فرماندار سابق پنسیلوانیا؛ رودی جولیانی، شهردار سابق نیویورک؛ پورتر گاس، مدیر سابق سیا؛ لی همیلتون، رئیس مشترک سابق کمیته یازده سپتامبر؛ و بیل ریچاردسون، فرماندار سابق نیومکزیکو، اشاره کرد. (30)
انستیتو رایت وب، ترجمۀ هابیلیان
پی نوشت:
[1] Michael Hayden
[2] Chertoff
[3] Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA)
[4] (For more information, see Peter Certo, “Enhanced Embellishment Techniques,” Right Web, June 8, 2011.)
[5] Diane Feinstein
[6] Tom Udall
[7] Ron Wyden
[8] Chris Wallace
[9] George Tenet
[10] Porter Goss
[11] Jose Rodriguez
[12] John Kiriakou
[13] Kirk Wiebe
[14] Belshazzar
[15] Ben Carson
[16] Lignet.com (the Langley Intelligence Group Network)
[17] Otto Reich
[18] Fred Fleitz
(1) Chertoff Group, Michael Hayden bio, http://www.chertoffgroup.com/bios/michael-hayden.php.
(2) Jane Mayer, “The Secret Sharer,” New Yorker, May 23, 2011, http://www.newyorker.com/reporting/2011/05/23/110523fa_fact_mayer?currentPage=al.
(3) Gareth Porter, “CIA's Push for Drone War Driven by Internal Needs,” Inter Press Service, September 5, 2011, http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=104993.
(4) Jane Mayer, “The Secret Sharer,” New Yorker, May 23, 2011, http://www.newyorker.com/reporting/2011/05/23/110523fa_fact_mayer?currentPage=al.
(5) Charlie Savage and James Risen, “Federal Judge Finds N.S.A. Wiretaps Were Illegal,” New York Times, March 31, 2010, http://www.nytimes.com/2010/04/01/us/01nsa.html.
(6) BBC, “CIA admits waterboarding inmates,” February 5, 2008, http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7229169.stm.
(7) Michael Hayden, “Birthers, Truthers and Interrogation Deniers,” Wall Street Journal, June 2, 2011, http://online.wsj.com/article/SB10001424052702303745304576359820767777538.html.
(8) Rory Carroll, “Fury at attack on Dianne Feinstein by ex-CIA director Michael Hayden,” Guardian, April 7, 2014, http://www.theguardian.com/world/2014/apr/08/fury-at-attack-on-dianne-feinstein-by-ex-cia-director-michael-hayden.
(9) Annie-Rose Strasser, “Former CIA Director Calls Female Senator Too ‘Emotional’ On Torture Report," Think Progress, April 6, 2014, http://thinkprogress.org/world/2014/04/06/3423413/hayden-feinstein-emotional/.
(10) Michael Hirsh, “Michael Hayden Is Not Sorry,” POLITICO, December 9, 2014, http://www.politico.com/magazine/story/2014/12/torture-report-michael-hayden-not-sorry-113450?o=1.
(11) Michael Hirsh, “Michael Hayden Is Not Sorry,” POLITICO, December 9, 2014, http://www.politico.com/magazine/story/2014/12/torture-report-michael-hayden-not-sorry-113450?o=1.
(12) Ali Watkins, “Shocker: The CIA Isn't Sorry For Torture,” HuffPost Politics, September 8, 2015, http://www.huffingtonpost.com/entry/cia-isnt-sorry-for-torture_55eeeb20e4b093be51bc0a3d.
(13) John Kirikou, “Bush-Era Torture Apologists Are Releasing a Book to Whitewash Their Crimes,” Foreign Policy in Focus, August 19, 2015, http://fpif.org/bush-era-torture-apologists-are-releasing-a-book-to-whitewash-their-crimes/.
(14) Ali Watkins, “Shocker: The CIA Isn't Sorry For Torture,” HuffPost Politics, September 8, 2015, http://www.huffingtonpost.com/entry/cia-isnt-sorry-for-torture_55eeeb20e4b093be51bc0a3d.
(15) Ali Watkins, “Shocker: The CIA Isn't Sorry For Torture,” HuffPost Politics, September 8, 2015, http://www.huffingtonpost.com/entry/cia-isnt-sorry-for-torture_55eeeb20e4b093be51bc0a3d.
(16) Tom Kludt, " Bush’s NSA Director: Obama Has Been More Transparent On Surveillance Than We Were," Talking Points Memo, June 13, 2013, http://livewire.talkingpointsmemo.com/entry/bushs-nsa-director-obama-has-been-more-transparent.
(17) Paul Lewis, Spencer Ackerman, and Nicholas Watt, "US surveillance has 'expanded' under Obama, says Bush's NSA director," Guardian, June 9, 2013, http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/09/us-surveillance-expanded-obama-hayden.
(18) NPR, "How The NSA Uses Metadata To Fight Terrorism," June 6, 2013, http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=189270802.
(19) Conor Friedersdorf, “Michael Hayden's Hollow Constitution,” The Atlantic, January 30, 2015, http://www.theatlantic.com/politics/archive/2015/01/former-cia-and-nsa-director-nsa-doesnt-just-listen-to-bad-people/385007/.
(20) Conor Friedersdorf, “Michael Hayden's Hollow Constitution,” The Atlantic, January 30, 2015, http://www.theatlantic.com/politics/archive/2015/01/former-cia-and-nsa-director-nsa-doesnt-just-listen-to-bad-people/385007/.
(21) David Graham, “Edward Snowden Says He'd Go to Prison to Come Home,” The Atlantic, October 5, 2015, http://www.theatlantic.com/politics/archive/2015/10/edward-snowdens-prison-offer/409075/.
(22) Dan Froomkin, “Hayden Mocks Extent of Post-Snowden Reform: “And This Is It After Two Years? Cool!” The Intercept, June 17, 2015,https://theintercept.com/2015/06/17/hayden-mocks-extent-post-snowden-surveillance-reform-2-years-cool/.
(23) Dan Froomkin, “Hayden Mocks Extent of Post-Snowden Reform: “And This Is It After Two Years? Cool!” The Intercept, June 17, 2015, https://theintercept.com/2015/06/17/hayden-mocks-extent-post-snowden-surveillance-reform-2-years-cool/.
(24) Mike Hayden, “Benjamin Netanyahu, Iranian nukes and the problem from hell,” The Washington Times, March 2, 2015, http://www.washingtontimes.com/news/2015/mar/2/michael-hayden-benjamin-netanyahus-iran-nuclear-pr/?page=all.
(25) Mike Hayden, “Some changes that would make the Iran deal a better bet,” Washington Times, September 10, 2015, http://www.washingtontimes.com/news/2015/sep/10/michael-hayden-some-changes-that-would-make-the-ir/?page=1.
(26) Jean Song, “Ex-NSA chief: ISIS fight "under-resourced and over-regulated,” CBS News, November 17, 2015, http://www.cbsnews.com/news/former-cia-nsa-director-michael-hayden-isis-fight-under-resourced/.
(27) Caitlin MacNeal, “Ex-CIA Director Responds To Carson: No, The Chinese Aren't In Syria (VIDEO),” Talking Points Memo, November 13, 2015, http://talkingpointsmemo.com/livewire/michael-hayden-ben-carson-foreign-policy.
(28) Mark Landler, “On Foreign Policy, Romney Breaks With Advisers,” New York Times “Caucus” blog, January 20, 2012, http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2012/01/20/on-foreign-policy-romney-breaks-with-advisers/?ref=michaelvhayden.
(29) Katie Glueck, “Ex-CIA head: Timing ‘mysterious’,” Politico, Novebmer 12, 2012, http://www.politico.com/news/stories/1112/83712.html.
(30) MEK: When Terrorism Becomes Respectable, David C. Speedie, Carnegie Council, October 17, 2012 http://www.carnegiecouncil.org/publications/ethics_online/0074.html