بیشتر از چهل روز پیش یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکا سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران و رهبر «محور مقاومت» را ترور کرد. سوال این است که آیا پس از این حمله «محور مقاومت» ضعیف شده و از آن زمان تاکنون چه دستاوردهایی داشته است؟
در جبهه سوریه، ارتش بشار اسد به همراه متحدانش از رسته ذوالفقار و دیگر شرکا جاده 432 کیلومتری دمشقحلب را برای اولین بار از زمان مسدود شدن در سال 2012، آزاد کردند و کنترل امنیتی جناح غربی آن از جمله در شهرهای استراتژیکی همچون راشدین و خان العسل را که سردار سلیمانی همواره به دنبال آزادسازی آنها بود، به دست گرفتند. «محور مقاومت» اکنون با فرماندهی روسی در یک اتاق عملیاتی در حلب مستقر شده و با دیگران در دمشق هماهنگ عمل میکند. ارتش سوریه موفق شده یک محیط امنیتی گسترده در امتداد جاده دمشقحلب ایجاد کند و این کاری است که ترکیه از اکتبر سال 2018 موفق به انجام آن نشده است. این پیشروی نشانگر یک مسیر استراتژیک مبتنی بر هدف و نه فرماندهی مشخص است. هدف در سوریه که یکی از اعضای اصلی «محور مقاومت» به شمار می رود، آزادسازی کل کشور بوده است. فرماندهان برجسته بسیاری در 9 سال جنگ در سوریه کشته شدند، اما روند آزادسازی کشور متوقف نشد. ایران و روسیه در حال حاضر برای حفظ گفتوگوهای صلح در سوریه، مشغول مذاکره با ترکیه هستند. از دست رفتن سرلشکر سلیمانی به فراموشی این اهداف نخواهد انجامید.
در عراق، سرلشکر سلیمانی احتمالا به سختی تصور میکرده که یک تصمیم سیاسی درباره اخراج نیروهای ایالات متحده و دیگر نیروهای خارجی گرفته شود. این تصمیم که توسط مجلس عراق گرفته شده، اهمیت زیادی دارد و سربازان آمریکایی را از نظر قانونی به نیروهای اشغالگر تبدیل میکند. عراق همچنان مجبور است با ادامه حضور شمار اندکی از نیروهای ناتو در این کشور برای مقاصد آموزشی و کسب اطمینان از تامین قطعات یدکی موافقت کند چرا که سلاحهای زیادی از کشورهای ناتو خریداری کرده است. با این حال، دولت در بغداد اکنون توانایی ارائه تضمین برای امنیت این افسران ناتو را به دلیل نفرت ایجاد شده در پی ترور ابومهدی المهندس، فرمانده بلندپایه و محبوب عراقی، به همراه سردار سلیمانی در حمله غیرقانونی آمریکا، ندارد. انتظار می رود نخستوزیر جدید عراق برنامه عزیمت نیروهای ایالات متحده را در صدر دستورکار خود قرار دهد. به علاوه، در تاریخ عراق پس از حمله سال 2003 آمریکا، مقاومت هرگز تحت رهبری متحد نبود. در زمان سردار قاسم سلیمانی، مقتدی صدر و تغییر موضع مداوم او یکی از عوامل نگرانی بود؛ اما اکنون مقتدی صدر نیز در کنار گروههای مقاومت کار میکند و این دستاوردی بود که پس از ترور حاصل شد.
در لبنان حسن دیاب بدون متحدان نزدیک ایالات متحده دولت جدید تشکیل داده است. «محور مقاومت» توانست در روند تشکیل دولت ایفای نقش کند و از دیاب در حل بسیاری از مشکلات در مسیر شکلگیری دولت واقعی حمایت کرد. دیاب پیشنهادهای «محور مقاومت» را در شکلگیری دولت پذیرفت و مشروعیت حزبالله در دفاع از کشور در برابر هرگونه تجاوز خارجی را تضمین کرد. «محور مقاومت» توانست جلوی خلاء قدرت یا گسترش هرجومرج در لبنان را بگیرد. امروز در لبنان نیروهای حزبالله حقوق خود را به دلار آمریکا میگیرند که با توجه به کارزار اعمال فشار حداکثری بر ایران و تحریمهای شدید علیه حزبالله مساله قابل توجهی است.
در فلسطین، خیابانها در برابر «معامله قرن» که توسط دولت آمریکا ارائه شده، متحد شده و یکصدا آن را رد کردهاند. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، در اعتراض به این طرح به توافقنامه اسلو و همه اشکال همکاریهای امنیتی با اسرائیل و آمریکا پایان داد. فلسطینیها از هر جای دنیا توافقی که حق بازگشت آنها به خانه را سلب میکند و منابع آب شیرین، دسترسی به بحرالمیت و 30 درصد از اراضی ساحل غربی را می گیرد، رد کردند. چنین وحدتی در بین همه گروههای فلسطینی اتفاقی نادر به شمار میرود.
در افغانستان، ایالات متحده از ابتدای سال جدید میلادی از افزایش غیرمعمول فعالیت طالبان خبر داده است. ایران هم همکاریها و فعالیتهای خود را در کشور همسایه افزایش داده است.
در یمن هم ژنرال یحیی سریع، سخنگوی نیروهای مسلح، جزییات یکی از جسورانهترین عملیات نظامی علیه ائتلاف تحت رهبری سعودی را فاش کرد و گفت به 17 تیپ حمله شده و نیروهای یمنی منطقه وسیعی را تحت کنترل درآوردهاند. به علاوه، یمن بیش از هر زمان دیگری توانایی نظامی خود را توسعه میدهد و به اعماق عربستان و منابع نفتی آن حمله میکند.
با وجود ترور سرلشکر سلیمانی، «محور مقاومت» همچنان به پیش می رود. تولد یک مقاومت جدید در شمال شرقی سوریه نشانگر یک رویکرد جدید است که «محور مقاومت» میتواند بر مبنای آن شکل بگیرد. مردان غیرمسلح در برابر کاروان کاملا مسلح آمریکایی ایستادند و از آنها خواستند که دیگر برنگردند. این یک ذهنیت و هدفی است که در تمام این سالها پرورش یافته و در بین اعضای «محور مقاومت» به طور یکپارچه دیده میشود. همه فرماندهان میدانند که در مسیر دستیابی به هدف خود کشته میشوند. شهید قاسم سلیمانی در مرگ هم به اندازه زندگی دستاورد داشت.
ترجمه: دیپلماسی ایرانی