در نبرد بین امام هادى علیهالسّلام و خلفایى كه در زمان ایشان بودند، آن كس كه ظاهراً و باطناً پیروز شد، حضرت هادى علیهالسّلام بود؛ این باید در همه بیانات و اظهارات ما مورد نظر باشد.
در زمان امامت آن بزرگوار، شش خلیفه، یكى پس از دیگرى، آمدند و به درَك واصل شدند. آخرین نفر آنها، «معتز» بود - همانطور كه امام پیش‌بینی فرمودند - كه حضرت را شهید كرد و خودش هم به فاصله كوتاهى مُرد. این خلفا غالباً با ذلت مُردند؛ یكى به دست پسرش كشته شد، دیگرى به دست برادرزادهاش و به همین ترتیب بنىعباس تار و مار شدند؛ به عكسِ شیعه. شیعه در دوران حضرت هادى و حضرت عسگرى علیهماالسّلام و در آن شدت عمل حکام، روز به روز وسعت پیدا كرد و قوىتر شد.
حضرت هادى علیهالسّلام چهل و دو سال عمر كردند كه بیست سالش را در سامرا بودند؛ آنجا مزرعه داشتند و در آن شهر كار و زندگى مىكردند. سامرا در واقع مثل یك پادگان بود و آن را معتصم ساخت تا غلامان تركِ نزدیك به خود را - با تركهاى خودمان؛ تركهاى آذربایجان و سایر نقاط اشتباه نشود - كه از تركستان و سمرقند و از همین منطقه مغولستان و آسیاى شرقى آورده بود، در سامرا نگه دارد. این عده چون تازه اسلام آورده بودند، ائمه و مؤمنان را نمىشناختند و از اسلام سر در نمىآوردند. به همین دلیل، مزاحم مردم مىشدند و با عرب‌ها - مردم بغداد - اختلاف پیدا كردند. در همین شهر سامرا عده قابل توجهى از بزرگان شیعه در زمان امام هادى علیهالسّلام جمع شدند و حضرت توانست آنها را اداره كند و به وسیله آنها پیام امامت را به سرتاسر دنیاى اسلام - با نامهنگارى و ... - برساند. این شبكههاى شیعه در قم، خراسان، رى، مدینه، یمن و در مناطق دور دست و در همه اقطار دنیا، همین عده توانستند رواج بدهند و روز به روز تعداد افرادى را كه مؤمن به این مكتب هستند، زیادتر كنند. امام هادى همه این كارها را در زیر برق شمشیر تیز و خونریز همان شش خلیفه و علىرغم میل آنها انجام داده است. حدیث معروفى درباره وفات حضرت هادى علیهالسّلام هست كه از عبارت آن معلوم مىشود كه عده قابل توجهى از شیعیان در سامرا جمع شده بودند؛ به گونهایى كه دستگاه خلافت هم آنها را نمىشناخت؛ چون اگر مىشناخت، همهشان را تار و مار مىكرد؛ اما این عده چون شبكه قویى به وجود آورده بودند، دستگاه خلافت نمىتوانست به آنها دسترسى پیدا كند.
یك روزِ مجاهدت این بزرگوارها - ائمه علیهمالسّلام - به قدر سالها اثر مىگذاشت؛ یك روز از زندگى مبارك اینها مثل جماعتى كه سالها كار كنند، در جامعه اثر مىگذاشت. این بزرگواران دین را همینطور حفظ كردند، والّا دینى كه در رأسش متوكل و معتز و معتصم و مأمون باشد و علمایش اشخاصى باشند مثل یحیىبناكثم كه با آن كه عالم دستگاه بودند، خودشان از فساق و فجار درجه یكِ علنى بودند، اصلاً نباید بماند؛ باید همان روزها بكل كلكِ آن كنده مىشد؛ تمام مىشد. این مجاهدت و تلاش ائمه علیهمالسّلام نه فقط تشیع بلكه قرآن، اسلام و معارف دینى را حفظ كرد؛ اینست خاصیت بندگان خالص و مخلص و اولیاى خدا. اگر اسلام انسان‌هاى كمر بسته نداشت، نمىتوانست بعد از هزار و دویست، سیصد سال تازه زنده شود و بیدارى اسلامى به وجود بیاید؛ باید یواش یواش از بین مىرفت. اگر اسلام كسانى را نداشت كه بعد از پیغمبر این معارف عظیم را در ذهن تاریخ بشرى و در تاریخ اسلامى نهادینه كنند، باید از بین مىرفت؛ تمام مىشد و اصلاً هیچ چیزش نمىماند؛ اگر هم مىماند، از معارف چیزى باقى نمىماند؛ مثل مسیحیت و یهودیتى كه حالا از معارف اصلىشان تقریباً هیچ چیز باقى نمانده است. این كه قرآن سالم بماند، حدیث نبوى بماند، این همه احكام و معارف بماند و معارف اسلامى بعد از هزار سال بتواند در رأس معارف بشرى خودش را نشان دهد، كار طبیعى نبود؛ كار غیر طبیعى بود كه با مجاهدت انجام گرفت. البته در راه این كار بزرگ، كتك خوردن، زندان رفتن و كشته شدن هم هست، كه اینها براى این بزرگوارها چیزى نبود.
پی نوشت:
30/5/1383
