هنوز یک هفته از عملیات تروریستی فرودگاه «آتاتورک» استانبول نگذشته بود که گروهی از وابستگان به داعش مشتریان رستورانی در شهر «داکا» پایتخت بنگلادش را به گروگان گرفتند و طی این عملیات 20 تن از گروگان ها را کشتند.
هنوز جهان در شوک این 2 حادثه بود که «بغداد» پایتخت عراق سحرگاه یکشنبه (سیزدهم تیرماه) با 2 انفجار پیاپی شب را به صبح رساند. در این انفجارها که تاکنون شمار قربانیان آن به 213 نفر رسیده است، حدود 200 تن دیگر زخمی شدند. این بار نیز داعش مسوولیت این انفجارها را عهده گرفت.
انفجارهای تروریستی در عراق در حالی رخ می دهد که عملیات نیروهای این کشور علیه داعش در هفته های گذشته با موفقیت های بسیاری همراه بوده و این نیروها شهر «فلوجه» را به طور کامل از کنترل تروریست ها خارج ساختند. از دید بسیاری از ناظران و کارشناسان، آزادسازی فلوجه اکنون «موصل» یعنی مرکز اصلی داعش در عراق را در معرض سقوط قرار داده است.
همزمان با پیشروی نیروهای عراقی، در سوریه نیز نیروهای ارتش، مقاومت مردمی و گروه موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» –متشکل از نیروهای کرد و عرب به رهبری آمریکا- از چند سو توانسته اند به مرزهای «رقه» پایتخت سیاسی داعش نزدیک شوند و حلقه محاصره داعش را در این شهر تنگ تر کنند.
پیشروی نیروهای عراقی و سوری توان عملیاتی داعش را به شدت کاهش و این گروه را بیش از هر زمان دیگری در موقعیت ضعف قرار داده است. داعش، اکنون بیش از نیمی از مناطق زیر سلطه خود را از دست داده و در همه جبهه ها مجبور به عقب نشینی شده است.
این شکست ها، داعش را به سمت تغییر راهبرد و افزایش تهدیدزایی امنیتی نه تنها در عراق و سوریه، بلکه در دیگر کشورهای خاورمیانه و حتی خارج از خاورمیانه سوق داد. داعش که بر مبنای رسانه ای ساختن ایدئولوژی خود و حضور تبلیغاتی گسترده در فضای مجازی، افراد بسیاری را از گوشه و کنار جهان به خود جذب کرده است، اینک برای جبران شکست های میدانی در عراق و سوریه، به دنبال بهره برداری از این افراد برای افزایش واهمه از این گروه و القای حس ناامنی در سطح جهان است.
آنچه سبب ساز بهره گیری داعش از این راهبرد شده، تنش ها و بی ثباتی های موجود در خاورمیانه است که به رقابت های مخرب منطقه ای و فرامنطقه ای دامن زده است. داعش در فضایی توانِ تنفس و فعالیت یافت که برخی کشورهای منطقه با رویکردی خصمانه علیه دولت های بغداد و دمشق وارد عمل شدند. ادامه پیشروی تروریست های داعش نیز طی سال های اخیر ناشی از تداوم این رقابت های مخرب و حضور مداخله گرایانه قدرت های فرامنطقه ای در بحران های اخیر خاورمیانه است.
نکته دیگر گسترش ویروس تکفیری در سراسر خاورمیانه است که پیامدهای امنیتی بسیاری را نه تنها برای سوریه و عراق، حتی برای امنیت نخستین انتشاردهندگان این ویروس درپی داشت. عملیات تروریستی اخیر در ترکیه، بنگلادش و عراق نشان داد که ویروس داعش محدود به قلمرو و مناطق پیرامونی قلمرو داعش نیست و حتی رویارویی نظامی صرف هم نمی تواند مانع از دهشت افکنی و نفرت پراکنی این گروه تروریستی شود.
به نظر می رسد، داعش که اکنون در عرصه عملیات میدانی در عراق و سوریه در حال شکست خوردن و عقب نشینی است، تلاش دارد با بهره گیری از ظرفیت هایی که با تکیه بر ابزار ایدئولوژی و حضور گسترده در فضای مجازی به دست آورده، هراسی جهانی به راه اندازد. تروریست های داعش، درسایه قرار دادنِ شکست های خود را در عراق و سوریه دنبال می کنند و در تلاشند که به هواداران خود نشان دهند، همچنان از توان عملیاتی بالایی برخوردارند.
به همین دلیل، رویارویی با این گروه تروریستی نه تنها نیازمند مقابله فیزیکی و عملیاتی است، بلکه ضرورت مبارزه با اندیشه های تکفیری را پررنگ می سازد که خوراک فکری مناسبی را برای رشد این گروه تروریستی را فراهم آورده است. از این رو، همه بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ایِ بحران های خاورمیانه باید امنیت را یک نیاز عمومی و فراگیر تعریف کنند و برای برقراری آن همکاری های چندجانبه ای در پیش گیرند؛ همچنان که وزیر امور خارجه کشورمان در پیامی توییتری و در واکنش به عملیات های تروریستی در کشورهای ترکیه، بنگلادش و عراق، نوشت: تا زمانی که کسانی پشت این عملیات های تروریستی هستند و ایدئولوژی آنها شکست نخورده باشد، نباید از پا بنشینیم و از پا نخواهیم نشست.
