بیوتروریسم ابزار نوین تروریسم دولتی

در مقطع کنونی بسیاری از تحلیل­گران برجسته حوزه سیاست با گسترش روزافزون ویروس کرونا در سطح جهان، گمانه­‌زنی پیرامون «نبرد بیولوژیک» میان قدرت­‌های بزرگ را مطرح می­سازند. نبردی ترکیبی برای دستیابی به استیلای جهانی. آنچه در این یادداشت به عنوان پرسش اصلی به مداقه خواهیم پرداخت؛ سوالی پیرامون عامل  اتخاذ بیوتروریسم در ابعاد گسترده با هدف‌گذاری راهبردی است. پاسخ به این پرسش نیازمند درک دقیق مفهوم واژه «بیوتروریسم» و «تروریسم دولتی» است. در گام بعدی واکاوی این پرسش به صورت اجمالی مدنظر است؛ آیا در جنگ ترکیبی علیه جمهوری اسلامی ایران، اتخاذ راهبرد بیوتروریسم قابلیت اجرایی دارد؟

بیوتروریسم نبرد هزاره جدید

اگر از منظر باری بوزان به عرصه­‌های پنچ­گانه امنیت اجتماعات بشری بنگریم؛ امنیت زیست محیطی بر حفظ محیط‌‌‌‌ زیست بشری به عنوان سیستم پشتیبانی ضروری که تمامی حیات بشری بدان متکی است؛ ناظر خواهد بود. از دیدگاه پلیس بین­‌الملل بیوتروریسم عبارت است از منتشرکردن عوامل بیولوژیکی یا سمی با هدف کشتن یا آسیب رساندن به انسان­ها، حیوانات و گیاهان با قصد و نیت قبلی و به منظور وحشت­‌آفرینی، تهدید و وادار ساختن یک دولت یا گروهی از مردم به انجام عملی یا برآورده کردن خواسته­‌ای سیاسی یا اجتماعی. همچنین از زاویه دید کارس «استفاده یا تهدید به استفاده از عوامل بیولوژیکی به وسیله شخص یا گروه با انگیزه سیاسی، مذهبی، اکولوژیکی یا سایر اهداف ایدئولوژیک» تعریف شده است؛ بنابراین بیوتروریسم همچون تروریسم بر رکن روانی پدیده یا همان قصد و انگیزه مرتکب یا مرتکبین است. سلاح­‌های بیولوژیکی می­تواند مسبب طیف گسترده‌­ای از آسیب­‌های سیستم عصبی و اثرات عصبی‌رفتاری شود. تشخیص زودهنگام عوامل و اقدامات تروریستی نقش کلیدی در به حداقل رساندن تلفات، شروع درمان مناسب و حفظ منابع دارد.

تروریسم دولتی؛ قدرت­‌طلبی غیر مشروع

از منظر جاناتان وایت پژوهشگر برجسته حوزه مطالعات تروریسم، تروریسم دولتی زمانی به وقوع می‌پیوندد که نظام‌های حاکم، در عرصه روابط بین‌المللی و خارج از تشریفات پذیرفته شده دیپلماتیک، اعمال خشونت کرده یا تهدید به استفاده از آن می‌کنند. این خشونت برنامه‌ریزی شده با انگیزه سیاسی، توسط کارگزاران پنهان دولت ضد هدف‌های غیررزمی اعمال می‌شود. وی علت حمایت دولت‌ها از تروریسم را تحقق آن دسته از اهداف سیاست خارجی می‌داند که از دیگر راه‌های سیاسی یا نظامی قابل حصول نیستند. به اعتقاد وی گاه دولت‌ها برای به دست آوردن یا تقویت پایگاه قدرت و نفوذ خود در میان جنبش­‌ها یار انتخاب می‌کنند. تروریست‌های تحت حمایت دولت­‌ها می­توانند از مساعدت‌­های دولت که به صورت سلاح یا مواد منفجره و پناهگاه­‌های امن برای آموش و عملیات در اختیارشان قرار می­گیرد، بهره بجویند. از مصداق­‌های تروریسم دولتی می­توان به کمک‌های مادی و معنوی به گروه‌­های مخالف و مشارکت در عملیاتی همچون بمب­‌گذاری، مین­‌گذاری بنادر و سواحل، آدم‌ربایی و ترور مقامات عالی حکومتی اشاره کرد. بنابراین مهم­ترین تفاوت میان تروریسم دولتی و غیردولتی در کارگزار انجام دهنده آن است. با مختصات ترسیمی از تروریسم دولتی، آمریکا و رژیم اشغالگر قدس اصلی­‌ترین عاملان تروریسم دولتی علیه جامعه بشریت هستند.

تابع بودگی بیوتروریسم به تروریسم دولتی

چرایی استفاده از ابزار بیوتروریسم علیه دشمن، عوامل متعدد دارد؛ گروهک­‌های تروریستی و کشورهای حامی تروریسم مهم­ترین کارگزاران هستند. با عنایت به افزایش احتمال آسیب، ضربه و در نهایت شکست دشمن، مرجع اتخاذ بیوتروریسم با ضریب اثرگذاری بالا، تروریسم دولتی است و از سوی دیگر اگر از منظر حداکثری بنگریم اتخاذ راهبرد بیوتروریسم با گسترش ضربات به رقیب تابع تروریسم دولتی است.

نبرد ترکیبی علیه جمهوری اسلامی؛ تروریسم دولتی با ابزار بیوتروریسم

ماهیت صحنه جنگ ترکیبی در عرصه‌ها، ویژگی‌ها، نوع و ابزار تهدیدات دارای گستردگی و عمق بیشتر از جنگ پیشامدرن است. پس از جنگ تحمیلی جمهوری اسلامی ایران شاهد جنگ ترکیبی است. اوج جنگ ترکیبی را از  نیمه دوم دهه 80  به خصوص در سطح سیاسی و اجتماعی شاهد هستیم. در شرایط کنونی قطعا مشخصات جنگ آینده در قبال جمهوری اسلامی ماهیت نوین جنگ ترکیبی را داراست به همین خاطر تروریسم دولتی شاخص (آمریکا و رژیم اشغالگر قدس) با ابزارهای نوین نظیر بیوتروریسم مانع روند شتابنده حاکمیت در مسیر قدرت منطقه­‌ای خواهند شد. بنابراین باید در شرایط حاکم با رصد تهدیدات نوین روش­‌های پیشگیرانه شاکله­‌مندی را اتخاذ نمود.