«ایران در یكی از پرمخاطره‌ترین نقاط دنیا، به یك «جزیره ثبات» تبدیل شده است.» شاید این جمله مهم‌ترین بخش از سخنرانی جیمی کارتر در 10 دی 1356 باشد که در کاخ نیاوران ایراد شد.
اگر شرایط حاکم بر منطقه غرب آسیا (خاور میانه) را در زمان ایراد این سخنرانی و اکنون که زمانی چهل ساله را سپری می‌کند بررسی نماییم، به واقع شرایط کنونی پیچیده‌تر و ناآرامی و بی‌ثباتی چندین برابر شده است. حکومت‌های مرکزی که در آن زمان استقرار داشتند اکنون از هم‌پاشیده‌اند. بخش اعظمی از خاک دو کشور عراق و سوریه در اختیار یک گروه تروریستی است. افغانستان بی‌ثبات که بخشی از قدرت دولت مرکزی را با طالبان تقسیم کرده است. ناآرامی‌های مکرر در پاکستان و جنگ در یمن و رشد القاعده در این کشور، گویای این واقعیت است که شرایط کنونی به مراتب وخیم‌تر از آن دورانی است که کارتر ایران را به خاطر رهبری شاه در این منطقه جزیره ثبات خوانده بود.
اما از مهم‌ترین دلایل ثبات شکننده حکومت پهلوی، حمایت‌های نظامی و مالی و امنیتی دولت آمریکا بود که بعد از انقلاب اسلامی تبدیل به همین نوع حمایت‌ها از گروهک‌های جدایی‌طلب و تروریستی شد. بذری که ایالات متحده در بدو پیروزی انقلاب اسلامی در منطقه غرب آسیا کاشت امروز در مناطق اشغال شده سوریه و عراق به دست داعش قابل برداشت شده است.
با این حال امروزه جمهوری اسلامی ایران به واقع کشوری قدرتمند در سطح منطقه است و نه تنها تلاش دارد تا این ثبات را در مرزهای خود حفظ کند بلکه در تلاش است تا به عنوان بازیگر فعال منطقه، امنیت و ثبات را در دیگر کشورهای منطقه نیز ایجاد نماید. از این رهگذر می توان نقش جمهوری اسلامی ایران را در حفظ امنیت منطقه از چهار منظر بررسی کرد:
- در شرایطی که هر کدام از کشورهای منطقه غرب آسیا در ناامنی شدید به سر می‌برند و همه روزه شاهد اقدامات تروریستی در این کشورهای هستیم جمهوری اسلامی ایران توانسته است تا امنیت پایدار را در داخل مرزهای خود حفظ نماید. این موضوع زمانی از اهمیت مضاعف برخوردار می‌شود که به خصومت بنیادین گروهک‌های تروریستی همچون القاعده و داعش و دیگر گروهک‌های تکفیری با نظام اسلامی ایران دقت ورزیم.
- مهاجرت تروریست‌ها به عراق و سوریه امروزه به معضلی جدی برای کشورهای منطقه و به خصوص کشورهای اروپایی تبدیل شده است. هجوم هزاران نفر از شهروندان کشورهای اتحادیه اروپا برای پیوستن به گروهک داعش به نگرانی جدی در این کشورها بدل شده است. بازگشت این افراد به کشورهایشان تاکنون سبب اقدامات تروریستی متعددی شده است که نمونه‌های آن را در حوادث تروریستی پاریس و بروکسل در چند ماه اخیر شاهد بوده‌ایم. با این حال و با توجه به اینکه شهروندان ایرانی به مراتب امکان دسترسی ساده‌تری نسبت به شهروندان اروپایی جهت مهاجرت به سوریه و عراق دارند، تاکنون جمهوری اسلامی ایران از این منظر مورد تهدید قرار نگرفته و حتی گزارش رسمی از پیوستن شهروندان ایرانی به این گروهک‌ها ارائه نشده است.
- جمهوری اسلامی ایران نه نتها به حفظ تمامیت ارضی خود و ثبات و امنیت در کشورش اهتمام داشته، بلکه تلاش کرده تا این شرایط را برای دیگر کشورهای منطقه و به خصوص کشورهایی که درگیر مبارزه با تروریسم هستند نیز ایجاد نماید که از این دست تلاش‌ها می‌توان به کمک‌های مستشاری و اطلاعاتی به نیروهای نظامی عراق و سوریه اشاره کرد.
- کشورها و گروه‌های هم‌پیمان جمهوری اسلامی ایران نیز امروز به اتکای حمایت‌های ایران تلاش دارند تا هم در عرصه میدانی و هم در عرصه مستشاری به مبارزه علیه تروریسم اقدام ورزند. تلاش دولت‌های عراق و سوریه و گروه‌های مبارز مردمی در این دو کشور، حزب‌الله لبنان در سوریه و همچنین انصارالله یمن در این مرحله قرار می‌گیرند.
