5اردیبهشت ماه مصادف با تجاوز آمریکا به طبس است، حرکتی که با هدف ضربه به جمهوری نوپای اسلامی ایران صورت گرفت اما در نهایت با شکست مواجه شد. در این روز آمریکا طی عملیات پنجه عقاب سعی کرد تا گروگان‌های آمریکایی را آزاد کند که توسط دانشجویان پیرو خط امام در بازدداشت بودند. آمریکا در زمان حمله به طبس در کنار محاسبات نظامی و استفاده از عناصر داخلی برای پیروزی این عملیات، بر روی اختلافات داخلی ایجاد شده در کشور و تحرکاتی که گروهک‌هایی مانند منافقین ایجاد کرده بودند، حساب کرده بود. آمریکا سنگ اندازی هایی را که گروهک ها در سال 1359 شروع کرده بودند اختلافات گسترده انقلابیون و در نتیجه تضعیف جمهوری اسلامی برداشت و تصور می کرد در صورت انجام عملیات با مقاومت جدی مواجه نخواهد شد.
با این حال حمله آمریکا به طبس اولین مداخله آمریکا در امور یک کشور درحال توسعه نبود. مروری بر کارنامه آمریکا نشان می‌دهد این کشور در یکصدسال اخیر و به ویژه بعد از پایان جنگ جهانی دوم و دو قطبی شدن فضای بین المللی به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در بیش از ۵۰ کودتا نقش داشته و در تعداد دیگری از این کودتاهای نافرجام دست داشته است. آمریکا بعد از جنگ دوم جهانی به دلیل نگرانی از توسعه نفوذ شوروری در بین کشورهای جهان سوم مداخله نظامی در این کشورها را در دستور کار قرار داد که این مسئله عامل کودتاهای مانند 28مرداد 1332 ایران،کودتای 1973 شیلی و اروگوئه و تجاورز نظامی به پاناما در سال 1989 بود.
آمریکا در طول یک صدسال تلاش کرده تا با مداخله نظامی در کشورهای مختلف بتواند، نفوذ خود را در بخش‌های حساس و استراتژیک دنیا حفظ کند. با این حال تجربیات حوادثی مانند طبس نشان داد که این استراتژی آمریکا همیشه موفقیت آمیز نبوده و سبب تنفر بیشتر مردم کشورهای جهان سوم از آمریکا می شود. براین اساس بعد از سقوط شوروی، آمریکا در کنار بحث حمله نظامی به کشورهای ناهمسو سیاست براندازی نرم را نیز در قبال آن ها در پیش گرفت.
آمریکا تلاش کرد تا به جای اینکه به صورت مستقیم کشورهای ناهمسو و مخالف هژمونی آمریکا را مورد حمله نظامی قرار دهد، با در پیش گرفتن سیاست هایی که به تضعیف این حکومت ها منجر می شد، در عمل مخالفان سلطه خود را از صحنه سیاسی جهان حذف و حکومت‌های همسو در این کشورها به روی کار بیاورد.
داگان، رئیس سابق موساد در این رابطه تعریف کرده در سال 2007 بر روی پنج برنامه بی ثبات سازی ایران که عبارت بودند از «رویکرد سیاسی»، «اقدامات پنهانی»، «جلوگیری از آنچه تکثیر سلاح می نامیدند»، «تحریم اقتصادی» و«اعمال فشار برای تغییر نظام» به توافق رسیدند. آمریکا به این نتیجه رسیده بود، افزایش فشار اقتصادی و رشد بیکاری می تواند به تضعیف حکومت ایران منجر شده و امکان از بین بردن انقلاب برایش به وجود خواهد آمد. آمریکا این شیوه را به مراتب موثرتر و کارآمدتر از حمله مستقیم به ایران دانسته برای همین از آن استقبال کرد.(1)
دراین میان آمریکا برای تحقق اهداف مورد نظرش از گروه‌های تروریستی مانند منافقین که در ایران فعال بودند نیز بهره جست. از این رو ردپای آمریکا در برخی از ترورها مانند به شهادت رساندن دانشمندان هسته ای به خوبی دیده می شود. در این اقدامات آمریکا با بکارگیری افراد سازمان‌های تروریستی ابتدا رفت و آمدهای فرد مورد نظر را شناسایی و در نهایت اجرای عملیات را به آن ها می سپرد.(2)
هر چند در پیش گرفتن این استراتژی ها در مورد ایران به نتیجه نرسیده و جمهوری اسلامی پابرجا ماند، اما همزمان همین سیاست سبب شد تا برخی از حکومت‌های ناهمسو با آمریکا در اروپای شرقی و قفقاز ساقط شده و حکومت‌های جایگزین به سمت آمریکا متمایل شوند.
اگر بخواهیم به رفتار آمریکا در قبال کشورهای مخالف سلطه اش مروری بکنیم، متوجه می شویم این کشور در سال‌های ابتدایی بعد از جنگ جهانی دوم بیشتر از مسایل سخت افزاری مانند کودتا و یا حمله مستقیم نظامی برای سلطه بر این کشورها استفاده می کرد اما در دهه‌های اخیر به سمت استفاده از قدرت نرم افزاری برای سرنگونی این کشورها حرکت کرده است به طوری که از ابزارهایی مانند تحریم برای رسیدن به این هدف استفاده می کند.
اما این استراتژی آمریکا به منزله حذف خشونت فیزیکی توسط این کشور نیست. آمریکا هر جا که محاسباتش نشان دهد خشونت فیزیکی می تواند منافع اش را تامین کند،از این کار پرهیز نمی کند که نمونه آن رامی توان به شهادت رساندن دانشمندان هسته ای ایران با همکاری منافقین دانست. براین اساس هر چند تروریسم پنهانی در دستور کار این کشور است اما همچنان از خشونت عریان نیز پرهیز نمی کند.
نویسنده: دکتر سیدمحسن موسوی‌زاده
منابع:
1-دان راویو یوسی ملمن،جاسوسان علیه آخر الزمان،ترجمه مرتضی میرمطهری،تهران،انتشارات اطلاعات1395 صفحه48
2- دان راویو یوسی ملمن،همان صفحه 44
