«۷۲ ساعت» ساخته مصطفی شوقی، روایتی مستند است از سه روز پایانی زندگی حاج قاسم سلیمانی.
به گزارش هابیلیان به نقل از خبرگزاری آنا، در دو سال گذشته و پس از ترور حاج قاسم سلیمانی، آثار نمایشی متعددی در رابطه با این شهید بزرگوار ساخته شده است، آثاری که اکثر آنها فیلم‌های مستندی بوده که به یک، یا برخی از عملیات‌های حاج قاسم مربوط می‌شده است. برخی از این آثار هم در طول این مدت از طریق شبکه‌های تلویزیونی و یا حضور در رویدادهای مهمی همچون جشنواره سینما حقیقت، به نمایش درآمده است. اما یکی از آخرین آثار شاخص مربوط به حاج قاسم سلیمانی، مستند «۷۲ ساعت» است، اثری به کارگردانی مصطفی شوقی و تهیه‌کنندگی مهدی مطهر که به همت سازمان هنری رسانه‌ای اوج ساخته شده است.
مستند «۷۲ ساعت» اثر ویژه‌ای است که سه روز پایانی زندگی سردار سلیمانی را روایت می‌کند، سه روزی که ایشان در کشورهای منطقه حضور داشت و بعد از جلسات متعدد کاری با سران کشورهای عراق و لبنان، سرانجام در نزدیک فرودگاه بغداد در یک حمله تروریستی توسط پهپادهای امریکایی به شهادت می‌رسند. در این مستند ما گام به گام این سه روز را بررسی می‌کنیم و همه چیز را از زبان نزدیکترین افراد به حاج قاسم و ابومهدی المهندس می‌شنویم.
این اثر ویژگی‌های متعددی دارد که آن را نسبت به دیگر مستندهای مربوط به شهید سلیمانی خاص‌تر جلوه می‌دهد. نخستین ویژگی سوژه جذاب آن است. اینکه حاج قاسم در سه روز پایانی عمرش چه جاهایی حضور داشته، با چه کسانی صحبت کرده، در خلوت خود چه می‌کرده و چه برنامه‌هایی برای وحدت نیروهای مقاومت در منطقه داشته، به خودی خود جذابیت‌های فراوانی برای مخاطب دارد. مسئله بعدی تصاویر ویژه‌ای است که از دوربین‌های امنیتی یا تلفن‌های همراه اشخاصی گرفته شده که کاملا به هسته مرکزی مقاومت نزدیک بودند. در خلال این مستند ما بخش‌هایی از جلسات قدیمی سردار سلیمانی یا حضورش در مناطق بحرانی عراق را می‌بینیم که اکثر این بخش‌ها با دوربین‌هایی به ثبت رسیده که در بالاترین درجات امنیتی قرار داشتند و توسط مطمئن‌ترین افراد تهیه شده‌اند.
مستندی با گفت‌وگوهای خاص
ویژگی بعدی گفت‌وگوهایی است که در خلال این مستند با آن مواجه می‌شویم. در حقیقت تماشاگر این مستند را از زبان ده‌ها نفر از نزدیکترین افراد به حاج قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس می‌بیند، افرادی که همگی جزو اولین نفراتی بودند که در جریان ترور قرار گرفتند و در بخش‌هایی از مستند نوع مواجهه‌شان با خبر این حادثه و کارهایی که در آن زمان بحرانی انجام دادند، به نقاط قوت اثر تبدیل شده است. برخی از این افراد نیز باتوجه به جایگاهی که دارند، به صورت کامل در مقابل دوربین نیستند و ما فقط صدای آنها را می‌شنویم و این نشان می‌دهد که سازندگان مستند برای اینکه تمام زوایای این اتفاق را دقیق و کامل بررسی کنند، از چندین لایه حفاظتی عبور کرده‌اند و به اشخاصی رسیده‌اند که در سطوح بالای امنیتی فعالیت می‌کنند.
مستند «۷۲ ساعت» جدا از روایتی اصلی خود که به سه روز پایانی زندگی سردار سلیمانی می‌پردازد، یک خط روایی دیگر را نیز دنبال می‌کند، خطی که در آن نمایش می‌دهد سردار سلیمانی اصلا به چه دلیل در عراق حضور داشته و این بودن چه نتایج و خروجی‌هایی داشته است. در حقیقت این دو ماجرا به صورت موازی با یکدیگر جلو می‌روند و ما در بخش‌های ابتدایی این مستند سینمایی بیشتر از اینکه چیزهایی درباره روزهای پایانی زندگی حاج قاسم ببینیم، تصاویر ویژه‌ای از تظاهرات در عراق، اعتراضات مردمی در میدان التحریر و جلسات امنیتی می‌بینیم که با حضور سردار سلیمانی، ابومهدی المهندس و گروهی از چهره‌های سیاسی و نظامی عراق برگزار می‌شده است. در اصل از ابتدای این اثر قرار است با نقش محوری سردار در عراق روبرو شویم، نقشی که به واسطه عملکرد ایشان در منطقه بسیار پررنگ بوده و باعث شده بود که دولت عراق به طور رسمی از ایشان برای حضور در این جلسات مهم دعوت کند.
جایگاه ویژه سردار سلیمانی در منطقه، ارتباط مستمرش با محورهای مقاومت در عراق، سوریه و لبنان، تمرکزش روی اصول نظامی و دیپلماسی و عملکرد قابل دفاعش در بحران‌های به وقوع پیوسته در منطقه، مواردی است که همه آنها به نوعی در این مستند به چشم می‌خورد. چیزی که در این مستند توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند نقش پررنگ حاج قاسم در حفظ ثبات و امنیت منطقه است. در این مستند سینمایی که بخش زیادی از آن حاصل گفت‌وگو با افراد مختلف است، بیش از ۲۰ نفر در مقابل دوربین شوقی نشسته‌اند و هرکدام به نحوی روایتگر ساعاتی از روزهای پایانی عمر سردار سلیمانی هستند، ساعاتی که در دل آنها حرفهای زیادی وجود دارد و می‌توان راجع به بخش‌هایی از آنها مدت‌ها صحبت کرد.
لحظات ملتهب پس از ترور
بخش‌های پایانی مستند که به لحظات ابتدایی بعد از ترور مربوط می‌شود نیز یکی از بخش‌های خوب این مستند خوش‌ساخت است. جایی که نیروهای مرکزی حشدالشعبی، نیروهای لبنانی و گروه ایرانی یکی یکی این دقایق را روایت می‌کنند و حس و حال خودشان در آن دقایق پراسترس و دردناک را روایت می‌کنند. تصاویر انتخاب شده در این بخش نیز باوجود دلخراش بودن اما به درآمدن حس مستند بسیار کمک می‌کند و تماشاگر را نیز با افرادی که در آن موقعیت در نزدیک فرودگاه حضور داشتند همراه می‌کند. لحظاتی که همه شک کردند، پیدا شدن پاسپورت‌های شهدا، بدن‌هایی که فقط تکه‌هایی از آنها باقیمانده و نشانه‌هایی که تایید می‌کرد شهدا چه کسانی بودند. این نکاتی که در بخش‌های پایانی مستند روایت می‌شود، از آن دست مسائلی است که در کمتر اثری به چشم می‌خورد و باید آن را یکی از برگ برنده‌های اصلی مستند «۷۲ ساعت» دانست.
از خروجی کار، تعداد گفت‌وگوها (که طبق اظهار نظر سازندگان اثر بسیار بیش از چیزی بوده که در نسخه نهایی استفاده شده)، قرار دادن دو داستان موازی در کنار هم و تهیه فیلم‌های امنیتی و آرشیوی مختلف می‌توان نتیجه گرفت که شوقی و گروه همراهش برای ساخت این مستند تلاش خوبی انجام داده‌اند و نتیجه این تلاش نیز خلق یکی از خاص‌ترین مستندهای چند سال اخیر با موضوع سردار سلیمانی است. مستندی که تماشای آن را به دوستداران مستندهای سیاسی، اجتماعی و قهرمان‌محور توصیه می‌کنیم، چون هم از نظر زمان‌بندی به موقع به این سوژه پرداخته است هم از نهایت امکاناتی که در اختیارش بود استفاده کرده است تا نتیجه کار، اثری استاندارد، حرفهای و قابل دفاع باشد.
