مجموعه مستند «داستان یک پایان» با رویکردی تحلیلی و با استناد به مدارک معتبر تاریخی، از خیانت های منافقین پرده برداری می کند.
به گزارش پایگاه خبری‌تحلیلی هابیلیان (خانواده شهدای ترور کشور)، مستند «داستان یک پایان» به کارگردانی و نویسندگی علیرضا خوشنویس و مهدی آگاه منش این روزها آخرین مراحل ساخت را سپری می کند و قرار است بزودی از شبکه افق پخش شود.
علیرضا خوشنویس و مهدی آگاه منش در نشستی، درمورد ساخت این اثر مستند توضیحاتی ارائه کردند، که در پی می آید:
تلاش برای روایتی بی طرف
علیرضا خوشنویس درباره نحوه شکل گیری ایده اولیه مستند «داستان یک پایان» گفت: ایده این اثر به سال 91 بازمی گردد. بعد از مجموعه مستندهایی که درباره منافقین ساخته شد که مشهورترین آن «فیلم ناتمامی برای دخترم سمیه» بود، در خلال تولید این مجموعه ها، تصمیم گرفتیم که یک مرور تاریخی از آغاز شکل گیری این گروهک از سال 1344 و تحولات قبل و بعد از انقلاب آنها و نهایتاً خروجشان از کشور و تشکیل کمپ اشرف را در یک مجموعه منظم به تصویر در آوریم.
وی افزود: در این فرایند، مدارک و فیلم های بسیار جذاب و دیده نشده را از آرشیو صدا وسیما جمع آوری کردیم که با تدوین خوب و منظم در این مستند گنجانده شدند.
این مستندساز ادامه داد: مستند «داستان یک پایان» مجموعه شش قسمتی است که در هر قسمت به مدت 30 دقیقه، به یک بخش از دوره تاریخی و زندگی و اتفاقاتی که برای منافقین رقم خورد، بررسی می شود.
خوشنویس گفت: هفته آینده همزمان با پنجم مرداد سالگرد عملیات مرصاد، قصد داریم این مجموعه را به پخش شبکه افق برسانیم. اکنون پنج قسمت آن به صورت کامل آماده نمایش است و تلاش داریم قسمت ششم را تا قبل از مرداد ماه تحویل شبکه دهیم.
این فیلمنامه نویس درباره نوع روایت این مستند افزود: این کار در قسمت های اول بیشتر متکی به آرشیو است چون افرادی که در سازمان منافقین بوده اند اکنون خیلی از آنها در ایران نیستند و برخی هم فوت کرده اند. بنابراین بخش های اولی مستند در قالب مصاحبه با افرادی مثل عزت شاهی است که در دوره ای با اعضای سازمان همکاری کرده و تجربه زندان رفتن با آنها و خود مسعود رجوی را نیز داشته است.
وی ادامه داد: مصاحبه دیگر این مستند در قسمت های اول نیز با احمدرضا کریمی از قطب های سازمان است که در سال 53 دستگیر می شود، البته کریمی سال گذشته به خاطر مصاحبه مفصل با مجله مهر نامه درباره زندانی بودنش با دکتر شریعتی بیشتر بر سر زبان ها افتاد.
خوشنویس از دیگر بخش های این مستند را گفت وگو با افرادی مانند خانم سینگلتون، سبحانی، مسعود خدابنده، ادوارد ترمادو و ابراهیم خدابنده عنوان کرد و گفت: نکته ای که در مستند «داستان یک پایان» وجود دارد این است که مصاحبه ها همه با افرادی است که یک زمانی در سازمان حضور داشته اند.
وی از دیگر نکات جذاب این مستند را آرشیوهای صدا وسیما درباره منافقین عنوان کرد و توضیح داد: در طول چند سال گذشته صدا وسیما فیلم های که از منافقین داشته را به خوبی ساماندهی کرده و توانستیم از این فیلم ها استفاده کنیم که نکات جالب آن دادگاه وحید افراخته و مرتضی صمدی لباف در سال 54 است که هیچگاه از هیچ جایی پخش نشده است.
این مستندساز با بیان اینکه در بخش اول مستند از این فیلم های خیلی استفاده شده است، خاطرنشان کرد: همچنین اعترافات محسن خاموشی درباره قتل شریف واقفی و مصاحبه ای که درباره مجید شریف واقفی انجام می دهد و در همان سال 54 بخش هایی از آن پخش می شود، از بخش های جذاب و مهم مستند در قسمت های ابتدایی است.
خوشنویس درباره مهمترین ویژگی این مستند در مقایسه با دیگر آثاری که درباره منافقین ساخته شده، گفت: درباره منافقین همواره مستندهایی با موضوع عملیات مرصاد، موضوع هفت تیر و حتی ارتباط رجوی با زنان ساخته شده اما تلاش کرده ایم یک مجموعه کامل از این اتفاقات و ارتباط آنها با یکدیگر را در این مجموعه مستند مدون کنیم.
وی ادامه داد: مهمترین سئوال برای ما این بود که سازمان برای چه تشکیل شد و چرا به وضع کنونی رسید. یا اینکه رجوی که از سال 51 داخل زندان به عنوان نفر اول تشکیلات مطرح شد تا اکنون به عنوان رییس این سازمان چه مرامی را بوجود آورده است.
خوشنویس تصریح کرد: این سازمانی که با ایده رهایی خلق در مقابل دیکتاتوری پهلوی فعالیت خود را آغاز کرد چه سیری را طی می کند که محیطی کاملاً بسته برای اعضای خود می سازد و آزادی های خیلی اولیه مثل آزادی جنسی یعنی حق ازدواج را از آنها می گیرد. در واقع منافقین تبدیل به یک فرقه ای می شود که هر چه مسعود رجوی بگوید همان فصل الخطاب برای اعضای گروه می شود.
وی گفت: تاریخ 40 ساله سازمان و اتفاقاتی که برای این گروهک می افتد بسیار به هم گروه خورده اند. اینکه حنیف زادگان، ولی زاده و محسن اعدام می شوند. تقی شهرام سازمان را به سمت مارکسیست می برد و در نهایت مسعود رجوی بعد از انقلاب تغییراتی را می دهد، همه این موارد نیاز به یک دسته بندی کامل در یک مجموعه داشت تا ارتباط آنها به هم بیشتر مشخص شود و به نوعی در مستند «داستان یک پایان» این کار را انجام داده ایم.
وی درباره دوری از سفارشی سازی و اینکه آیا در این اثر اجازه فکر کردن به مخاطب داده شده، تصریح کرد: چند سال پیش نیز مستندی 20 قسمتی با همین نیت تحت عنوان «رویای سیاه» به کارگردانی ایمان گودرزی ساخته و از شبکه سوم سیاه پخش شد که برخی بخش های بسیار بزرگنمایی می کرد و کاملاً سفارشی بود. اما در مستند «داستان یک پایان» درباره موضوع عزل بنی صدر، وقتی صحبت های رجوی و بنی صدر را در فیلم نشان می دهیم که کمتر به این صورت پخش شده یک دیالکتیکی شکل می گیرد که مخاطب خود می تواند قضاوت کند و هیچ دخالتی در القای نکته ای به ذهن مخاطب نداریم.
این مستندساز با بیان اینکه تلاش شده مستندی به دور از رویکرد سفارشی بسازیم تا مخاطب آزادانه قضاوت کند، توضیح داد: به عنوان نمونه در این فیلم هیچ گاه از کلمه «منافقین» استفاده نکردیم چون به هر حال اینها تشکیلاتی هستند که اسم «مجاهدین خلق» برای خود دارند. اما سعی کردیم به حق نشان دهیم که چرا مردم به این سازمان بعدها منافق گفتند و روایت ما بی طرف و منطقی باشد.
«داستان یک پایان»، روایتی با محوریت سرکرده منافقین
مهدی آگاه منش دیگر کارگردان و نویسنده این مستند نیز درباره اینکه هر قسمت به چه دوره تاریخی می پردازد، گفت: تلاش شده هر قسمت را از یک دوره مشخص آغاز و تا پایان آن روایت کنیم، بنابراین قسمت اول از آغاز فعالیت منافقین تا سال 57 و پیروزی انقلاب اسلامی است. قسمت دوم از جایی آغاز می شود که رجوی تلاش می کند خود را در یک بخشی از انقلاب از جمله مجلس، ریاست جمهوری و حتی خبرگان جای دهد و تلاش های مختلفی می کند که این قسمت تا جنگ مسلحانه در سال 60 تمام می شود.
وی ادامه داد: قسمت بعدی خروج رجوی همراه با بنی صدر به فرانسه است که در آنجا شورای ملی مقاومت را تشکیل می دهد و نهایتاً به خاطر درگیری های درون گروهی سازمان تصمیم می گیرد به عراق بیاید. در ادامه ارتباط رجوی با صدام و حزب بعث در قسمت سوم روایت می شود.
این مستند ساز افزود: قسمت چهارم روایت، بعد از شکست مرصاد و اینکه رجوی یک گروه شکست خورده را با یکسری از متدهای فرقه ای چگونه جمع می کند. در قسمت پنجم نیز به روایت جزئی و دقیق متدهای فرق های پرداخته ایم. در واقع فعالیت های تخصصی برای شست وشوی مغزی و شیوه های مخرب ذهنی که مسعود رجوی ابتدا بر روی رهبران حزب و بعد بر روی مردم عادی پیاده کرد تا سازمان برجا بماند. در قسمت ششم نیز اهمیت زن ها در سازمان بررسی شده است.
آگاه منش با بیان اینکه مستند «داستان یک پایان» در واقع روایت منافقین و مسعود رجوی است، گفت: از ابتدای قسمت اول تا آخر قسمت ششم، روایت ما با مسعود رجوی همراه است و مخاطب دارد داستان رجوی و سازمانی که او تاسیس کرد را می بینید.
وی درباره نوع روایت این اثر توضیح داد: در طول چهار سال تولید اثر هر بار که پیش می رفتیم اتفاقات تازه ای مثل حمله به کمپ اشرف، حضور منافقین در لیبرتی و اتفاقات دیگر می افتاد و دیدیم این داستان انتها ندارد و باید یک جایی جمع می شد، بنابراین تصمیم گرفتیم منافقین را با محوریت مسعود رجوی معرفی کنیم.
نویسنده مستند «داستان یک پایان» درباره سختی هایی که در بخش پژوهش با آن مواجه بودند نیز گفت: بخشی از آرشیوها متعلق به مرکز پژوهش های مجلس و کتابخانه اسناد بود که همکاری خوبی با ما داشتند اما متاسفانه کتابخانه ملی با توجه به اسناد خوبی که در اختیار دارد همکاری خوبی نداشت و کلی معطل شدیم که امیدواریم در این حوزه کمی با تساهل و تسامح کار کنند.
آگاه منش درباره پخش مستند «داستان یک پایان» خاطرنشان کرد: اولین نمایش این مستند از شبکه افق خواهد بود که زمان دقیق آن مشخص نیست، اما علاوه بر این مجموعه شش قسمتی، قصد داریم نسخه یک و نیم ساعته و سینمایی آن را آماده کنیم.
