چکیده آنچه که در منابع مختلف درباره تعریف نفاق و منافق آمده است این است که منافق در دل دین را نپذیرفته است اما اظهار به دینداری میکند. به گفته علامه شهید مرتضی مطهری «مؤمن کسی است که در دل، زبان و عمل به اسلام ایمان دارد، کافر کسی است که هم در باطن و هم در ظاهر اسلام را نپذیرفته است و منافق به کسی میگویند که در دل مخالف اسلام است، اما اظهار میکند که به اسلام اعتقاد دارد.» از همین روست که برای جامعه اسلامی خطر منافق به مراتب بیشتر از کافر است. به همین سبب امام راحل میفرمایند «آن قدرى كه اسلام تكيه كرده است بر اينكه منافقين را از بين ببرد يا اصلاحشان كند، براى كفار اين طور نيست. انسان مىداند با آدم كافر چه بكند، اما با منافقين نمىداند چه كند. زمان پيغمبر هم همينطور بوده است و در اسلام از منافقين بيشتر تكذيب شده است و منافق اوضح مصاديق كفر است.» در حقیقت تکلیف جامعه اسلامی با کافر روشن است اما منافق به سبب پوششی که برای خود برگزیده است شرایط را برای شناخت سخت میکند. به همین دلیل است که منشا رخداد فتنهها در جامعه از سوی منافقین است و نه از سوی کفار. منافقین با آمیختن حق و باطل به یکدیگر شرایط را برای شناخت حق سخت کرده و با همین حربه، بخش زیادی از جامعه را در بلاتکلیفی قرار میدهند. با این اوصاف میتوان منافق را کافری دانست که لباس دین به تن کرده است و درصدد سوء استفاده از دین برای نیل به اهدافش است.
بنابراین منافق هر آنچه را که از دین میگوید سوء استفاده است. منافق چون اعتقاد قلبی به دین ندارد، آنچه را که از دین بیان میکند نه برای دین و اصلاح مردم، بلکه برای ضربه به دین است. همانگونه که گفته شد منافق با در هم آمیختن حق و باطل، شرایط را برای تشخیص درست حق و باطل سخت میکند. از همین روست که پس اینکه حکومت اسلامی از طرق مختلف درصدد اصلاح منافق برمیآید، اما زمانی که این فتنهانگیزیها اسباب تضعیف حکومت و از بین بردن آرامش جامعه را فراهم میسازد، حکومت درصدد برخورد سخت با اقدامات منافقین برمیآید. همان گونه که در صدر اسلام منافقین تلاش داشتند در پوشش مسجد ضرار به فتنهانگیزی در جامعه مبادرت ورزند، اما پیامبر اعظم دستور دادند که این مسجد تخریب و آتش زده شود.
در عصر حاضر نیز شرایط مشابه با صدر اسلام است. از جمله مصادیق عینی نفاق در جامعه امروز، گروهک تروریستی منافقین است. این گروهک با پوشش اسلامی و تمسک به آیینها و مناسک مذهبی تلاش میکند تا خود را معتقد به اسلام نشان دهند، اما بر اساس همان اصل که چون منافق در دل و قلب اعتقادی به اسلام ندارد هر آنچه که از دین بیان میکند سوء استفاده از دین است، تمامی آنچه که منافقین در ظاهر از دین بیان میکنند و نشان میدهند، پوششی بیش نیست. برگزاری مراسم سوگواری سیدالشهدا (علیهالسلام)، گرامیداشت ماه مبارک رمضان و دیگر فعالیتهای اینچنینی در حقیقت مسجد ضراری است که برای ضربه به حکومت اسلامی برپا شده است.
در حقیقت آنچه که سبب سعادت بشر خواهد شد برپایی حکومت اسلامی بر پایه سنت حقیقی پیامبر و برپایه آموزههای صحیح اسلام است و نشان دادن ظواهر اسلامی تنها زمانی ارزشمند است که به تقویت حکومت کمک کند و هر آنچه که ظاهری از اسلامی داشته باشد اما درصدد تضعیف حکومت اسلامی برآید میبایست همچون مسجد ضرار نابود و سوزانده شود.