مقدمه:
انقلاب اسلامی به عنوان یکی از مهمترین تحولات قرن بیستم، نتیجه سال ها تلاش و مجاهدت های مردمی است که به رهبری امام خمینی (ره) توانستند بر حکومت استبدادی پهلوی پیروز شوند و به عمر طولانی حکومت شاهنشاهی در ایران خاتمه دهند. در جریان انقلاب اسلامی برخی گروه ها و شخصیت ها تلاش خستگی ناپذیری از خود نشان دادند که بررسی زندگی و فعالیت های آنها می تواند نکات تاریک این واقعه مهم را روشن سازد.
شهید اسلام "سید اسدالله لاجوردی" از جمله کسانی بود که در نهضت انقلابی ایران نقش داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز وظایف مهمی را در جهت استحکام نظام جمهوری اسلامی بر عهده گرفت.
وی در سال 1314 ش، در خانواده ای مذهبی در جنوب تهران دیده به جهان گشود و در کانون گرم خانواده با تعلیمات اسلامی پرورش یافت. دوران کودکی وی مصادف با حکومت استبدادی رضاخان و اشغال ایران در 1320 ش، و دوران جوانی شهید لاجوردی نیز مصادف با حوادث مهمی در عرصه سیاست ایران است. نهضت ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28 مرداد از جمله حوادث مهم این دوره اند، که تأثیر فراوانی بر روحیات و عواطف وی داشتند.
سید اسدالله به علت فقر مالی ناچار شد دبیرستان را ترک کند و به کار در بازار مشغول شود. در همین زمان از طریق آشنایی با حاج صادق امانی زمینه حضور لاجوردی در گروه شیعیان فراهم می شود. در دهه 1330 به همراه یاران خود در گروه شیعیان به فعالیت های فرهنگی _ مذهبی مشغول می شود و در مسائل سیاسی دخالت نمی کند.
از آنجایی که وی در جریان مبارزات فداییان اسلام و آیت الله کاشانی قرار می گیرد، به فعالیت های سیاسی هم کشیده می شود و با آغاز نهضت امام خمینی (ره) در زمره یاران وی در می آید. با مشاهده اولین اعلامیه امام (ره) سخت تحت تأثیر قرار می گیرد و از این زمان با اشتیاق وصف ناپذیری به همراه دوستان خود، تکثیر و توزیع اعلامیه های امام را آغاز می کند.
شهید لاجوردی در سال های تبعید امام به دلیل فعالیت های مبارزاتی سه بار دستگیر و به زندان محکوم می شود و مورد شکنجه قرار می گیرد. یکی از ویژگی های منحصر به فرد وی، مقاومت در برابر شکنجه های سنگین ساواک بود که هیچگاه نتوانستند از وی اعتراف بگیرند، به طوری که وی را "مرد پولادین زندان ها " لقب دادند.
لاجوردی بلافاصله پس از این که از زندان آزاد می شد، به فعالیت های خود ادامه می داد. وی در معین بزرگ مردانی چون شهید صادق امانی و شهید مهدی عراقی به تشکیل جمعیتی مبارز با عنوان "هئیت های مؤتلفه اسلامی" دست یازید که یکی از تشکل های مؤثر در تبلیغ و ترویج پیام امام و پیشبرد نهضت انقلابی به شمار می رفت و تا کنون نیز پا برجاست.
شهید لاجوردی در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نقش فعالی ایفا کرد و با توجه به شناخت جریانات سیاسی کشور، در سمت دادستانی نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت و در برخورد با جریانات فکری و سیاسی ضد انقلاب وظیفه سنگینی پذیرفت.
وی به تعقیب و خنثی کردن توطئه های گروهک های معاند سیاسی، به ویژه گروهک فرقان و منافقین پرداخت و در این زمینه تلاش های فراوانی کرد. بدین ترتیب لاجوردی عهده دار حفظ و حراست از نظام نوپای جمهوری اسلامی گردید و توانست گروهک های منافقین و فرقان را از بین ببرد.
مقارن با پایان جنگ تحمیلی، لاجوردی به ریاست سازمان زندان های کشور منصوب شد و با توجه به شرایط دشوار زمانی و مشکلات عدیده ای که پس از جنگ، گریبان گیر جامعه ایران شده بود، توانست هم در عرصه تریبت و باز پروری مجرمین و هم در عرصه مدیریت سازمان زندان ها به توفیقات زیادی دست پیدا کند.
وی در سال 1376 ش، از ریاست سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی تربیتی کشور استعفا داد و بار دیگر به حجره کوچکش در بازار تهران بازگشت. شهید لاجوردی در اول شهریور 1376ش، توسط علی اصغر غضنفرنژاد و علی اکبر اکبری ده بالایی از اعضای گروهک منافقین مورد سوء قصد قرار گرفت و به شهادت رسید.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی امیدوار است با انتشار این اثر ضمن ادای دین به آن شهید عزیز، نسل امروز انقلاب اسلامی را با یکی از اسطوره های پولادین انقلاب اسلامی آشنا سازد و از این رهگذر گامی دیگر در تبیین تاریخ پرفراز و نشیب کشور بردارد .
در پایان ضمن تشکر از مؤلف محترم، از زحمات معاون محترم پژوهشی آقای دکتر اشرفی، آقایان علی کردی مدیر بخش تحقیق، و ابوالفضل صدقی مدیر گروه تاریخ و روابط خارجی و مصطفی جوان کارشناس گروه تاریخ و روابط خارجی، همکاران محترم معاونت انتشارات قدردانی می شود.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی
پیشگفتار :
پدیده باشکوه انقلاب اسلامی و تداوم آن، بی شک حاصل سال ها مبارزه نیروهای مذهبی با رژیم پهلوی بود. جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر حضور میلیونی مردم، هدایت رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی خمینی (ره) و پیشگامان نهضت انقلابی ایران به پیروزی رسید و از آنجایی که دوام و قوام هر حکومتی، علاوه بر شرایط سیاسی _ اجتماعی، تا حد زیادی وابسته به افراد برجسته و تأثیر گذار در آن است، برای شناخت ماهیت انقلاب، بررسی شرح حال و خدمات نیروهای مبارز مذهبی لازم و ضروری است.
اهمیت پرداختن به این موضوع برای کشور اسلامی ما که به طور دائم در معرض تهدیدات گوناگون فرهنگی و سیاسی قرار دارد، در این نکته است که مطالعه زندگینامه اسوه های مقاومت و مجاهدت برای جوانان می تواند الگوی مناسبی برای آنها ایجاد کند. همچنین موجب شود جوانان ما لزوم حفظ دستاوردهای انقلاب را احساس کرده و در راه حفظ و اعتلای نظام اسلامی بیش از پیش بکوشند.
شهید اسدالله لاجوردی از جمله کسانی بود که در نهضت انقلابی و اسلامی مردم ایران نقش داشت و پس از پیروزی انقلاب نیز وظیفه مهمی در استحکام نظام اسلامی به عهده گرفت.
لاجوردی در خانواده ای متدین و مذهبی در یکی از محلات جنوب تهران دیده به جهان گشود. دوران کودکی او مصادف با آخرین سال های حکومت مصیبت بار رضاخانی بود، او از ابتدای کودکی هم زمان با تلاش برای کسب معاش در بازار تهران، به تحصیل علوم حوزوی نیز پرداخت. در جوانی در جریان مبارزات فداییان اسلام و آیت الله کاشانی قرار گرفت و با آغاز نهضت اسلامی امام خمینی (ره) در زمره یاران امام در آمد.
او در طول سال های تبعید امام به دلیل فعالیت های مبارزاتی، سه بار دستگیر و به زندان محکوم شد. لاجوردی در معین بزرگ مردانی چون شهید صادق امانی و شهید مهدی عراقی به تشکیل جمعیتی مبارز با عنوان "هیئت های مؤتلفه اسلامی" دست یازید، که یکی از تشکل های مؤثر در تبلیغ و ترویج پیام امام و پیشبرد نهضت انقلابی ایشان به شمار می رود و تا کنون نیز پابرجاست.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به شناختی که لاجوردی نسبت به جریانات سیاسی کشور داشت، در سمت دادستانی نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت و به تعقیب و خنثی کردن توطئه های گروهک های معاند سیاسی به ویژه فرقان و منافقین پرداخت و به این ترتیب، لاجوردی عهده دار حفظ و حراست از نظام نوپای جمهوری اسلامی گردید. اما پس از مدتی شرایط به نحوی رقم خورد که او را از صحنه سیاست و مسئولیت خارج کردند.
مقارن با پایان جنگ تحمیلی، لاجوردی به ریاست سازمان زندان های کشور منصوب شد. او با توجه به شرایط دشوار زمانی و مشکلات عدیده ای که پس از جنگ، گریبان گیر جامعه ایران شده بود، توانست هم در عرصه تریبت و باز پروری مجرمین و هم در عرصه مدیریت سازمان زندان ها به توفیقات زیادی دست پیدا کند.
اثر حاضر شرحی است بر زندگینامه شهید سید اسدالله لاجوردی که تا پیش از پیروزی انقلاب در راه نهضت اسلامی، سال ها زندان و شکنجه را تحمل کرد و پس از انقلاب نیز نقش مهمی در سمت های اجرایی نظام جمهوری اسلامی داشت.
اهمیت پرداختن به زندگینامه و فعالیت های این شهید بزرگوار بیش از همه به دلیل عضویت ایشان در هیئت های مؤتلفه اسلامی، شناخت کامل از جریان مارکسیستی رایج در زندان های رژیم پهلوی و جامعه بحرانی پس از انقلاب، ارتباط و همکاری با روحانیت و تأکید بر صبغه مذهبی مبارزات، نقش فعال در حراست انقلاب از توطئه های معاندین و در نهایت ارائه راهکارهای نوین در عرصه بازپروری مجرمین و مدیریت سازمانی است.
تدوین زندگینامه شهید لاجوردی تا حد امکان با تکیه بر منابع دست اول مانند: اسناد ساواک، سخنرانی ها و مصاحبه های شهید لاجوردی، اسناد موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مجتمع فرهنگی شهید بهشتی، کتب و نشریات و نیز به کارگیری روش تاریخ شفاهی در جمع آوری خاطرات نزدیکان و آشنایان شهید صورت پذیرفته است.
اما بی تردید دارای نواقصی است که نگارنده امیدوار است بتواند با راهنمایی و تذکرات خوانندگان محترم به ویژه خانواده بزرگوار و همسر و فرزندان آن شهید ، کاستی ها را جبران کند و گام کوچکی در جهت شناساندن مبارزه انقلابی بردارد .
غلامعلی پاشازاده، دی 1386
