بیلان سال های ترور در استان تهران

منبع: هابیلیان


از مجموع ۴۱۸ ترور انجام شده در استان تهران طی سال های ۵۷ لی ۷۵ ، ۳۶۶ مورد آن مربوط به سال های ۱۳۶۰ و ۶۱ بوده است (۱) که حدود ۲/۹۴ درصد از آنها در شهر تهران اتفاق افتاده است .

بعد از شهر تهران ، بیشترین آمار ترور با ۱۴ درصد مربوط به شهرستان کرج بود که در حدود ۳ درصد مجموع را به خود اختصاص داده است . کمتر از ۵/۲ درصد ترورها نیز در شهرستان های لواسانات و شمیرانات رخ داده است .

• ویژگی های آماری ترور شدگان


بسیاری از ترورهای سازمان ، ترورهای بدون شناسایی قبلی و به اصطلاح از نوع کور و اتفاقی بوده است . در این نوع ترورها تیم های تروریستی سازمان چنین توجیه شده بودند که هر کس عکسی از امام یا دیگر رهبران سیاسی و روحانی را در محل کار شخصی خود دارد ، یا مانند پاسدارها ریش گذاشته باشد و یا لباس های وی شبیه نوع پوشش تیپ های خیلی مذهبی و هیئتی باشد ، باید ترور شود.

و علت آن را نیز این چنین توجیه می کردند که اینان افراد حزب اللهی هستند و خانه های تیمی هم توسط همین افراد لو می رود و سرانگشتان رژیم هستند . با نگاهی اجمالی به مشاغل و نوع فعالیت های اجتماعی افراد ترور شده می توان بیشتر پی به ابعاد این موضوع برد .

از مجموع ۳۶۶ شهید ترور شده استان تهران طی دو سال ۶۰ و ۶۱ ، افرادی که در زمان ترور شاغل در بخش های دولتی بوده اند ۱۹۳ نفر هستند ، یعنی حدود ۵۳ درصد کل شهدای ترور شده را کارمندان تشکیل داده اند . از این تعداد ۱۳۱ نفر افراد شاغل در سپاه ، ارتش ، بسیج و شهربانی بوده اند که ۳۶ درصد از کل افراد ترور شده در استان تهران را تشکیل می دهند ، بنابراین بقیه ۶۴ درصد ترورشدگان از مردم عادی بوده اند

بعضی از تیم های تروریستی برای پیدا کردن سوژه ترور ، با پوشش مأموران انتظامی جلوی افراد را می گرفتند و از آنها مدارک شناسایی درخواست می کردند . در صورتی که مدارک فردی دال بر فعالیت وی در نهادهای انقلابی ، سازمان ها و وزارتخانه های دولتی بود ، فرد مزبور را ترور می کردند و یا هر گاه به هنگام بازرسی از مدارک و کیف اشخاص به عکسی از حضرت امام و یا مسئولین بر می خوردند ، قصد شوم خود را پیاده می کردند .

در همین رابطه فرمانده یکی از واحدهای تروریستی سازمان می گوید :

" تیم های عملیاتی وقتی به شخصی بر می خوردند که عکس امام در کیفش داشت ، وی را ترور می کردند و همین یک موضوع یعنی حامی خط رهبری بودن برای ترور کافی بود ." (۲)

در دو سال مذکور از مجموع کل استان تهران ۸۴ نفر یعنی ۲۳ درصد افراد ترور شده ، دارای شغل آزاد بوده اند . این مشاغل عبارتند از : مشاغل فنی ، راننده ، مغازه دار ، پزشک و سایر مشاغل آزاد که بیشتر آنان به هنگام فعالیت در محل کار خویش به شهادت رسیده اند . همچنین از مجموع کل شهدای ترور در استان تهران ۲۴ نفر آنها یعنی ۷/۶ درصد را کارگران و ۲۷ نفر یعنی ۵/۷ درصد را دانش آموزان و ۱۳ نفر یعنی ۸/۳ درصد را روحانیون تشکیل می دهند .

• ویژگی های عاملان و سوژه ها


به گفته برخی اعضای سابق ، سازمان در انتخاب افراد جهت فعالیت در شاخه نظامی و تروریستی ویژگی هایی را مد نظر قرار می داد که مهمترین آنها عبارت بودند از :

۱. داشتن ایمان کالم به اهداف و خطوط سازمان و اطاعت بی قید و شرط و کورکورانه از تشکیلات .

۲. غالباً در سطح سنی نوجوان و جوان قرار داشتن ، تا به صورت طبیعی شور و هیجان لازم را داشته باشد و از رده تشکیلاتی با اهمیتی برخوردار نباشد .

۳. آمادگی خصلتی و روحیه تهاجمی و خشن برای انجام ترور .

۴. داشتن انگیزه قوی برای ارتقای رده تشکیلاتی .

با بررسی ترورهای صورت گرفته می توان آنها را بر حسب انتخاب و شناسایی سوژه ها (۳) به دو شیوه تقسیم نمود :

۱. ترور با شناسایی اولیه :


در آن دسته از ترورها که تیم عملیاتی سوژه خود را از قبل شناسایی می کرد ، مسیر عبور و مرور ، منزل و محل کار وی را تحت نظر گرفته می شد و در صورت مهیا شدن موقعیت مناسب ترور صورت می گرفت . اکثر ترورهای سازمان در ابتدای فاز نظامی از این دست بود .

روش های شناسایی سوژه نیز دو نوع بودند :

الف) شناسایی از طریق آشنایی قبلی :

در این شیوه اعضای سازمان در هر منطقه با توجه به شناخت شخصی شان ازمحل کار یا سکونت خود ، افراد حزب اللهی و فعال انقلابی را شناسیی و معرفی می کردند . در این خصوص بسیاری از اعضا و هواداران سازمان خط ترور اقوام و بستگان خودشان را هم به تیم های عملیاتی می دادند .

ب) شناسایی از طریق تحت نظر گرفتن اماکن :

در این نوع شناسایی ، اعضا و هواداران سازمان از طریق تحت نظر گرفتن اماکن حکومتی و انقلابی مثل انجمن های اسلامی ، سپاه ، مراکز فرهنگی بسیج ، سازمان ها و وزارتخانه های مهم و تردد افراد به این اماکن ، اقدام به شناسایی افراد حزب اللهی و شاغل در ارگان های انقلابی می نمودند .

۲. ترور بدون شناسایی قبلی :


ترورهایی که بدون انتخاب قبلی و شناسایی سوژه انجام می شد ، اصطلاحاً به آنها ترور کور و تصادفی گفته می شود . پس از رسیدن خط کلی زدن سرانگشتان رژیم ، در سال ۱۳۶۰ اکثر ترورهای سازمان از این نوع بوده اند .

پس از رسیدن خط ترور افراد که عکس حضرت امام و مسئولان را به شیشه های مغازه شان می زدند ، افراد زیادی به این دلیل توسط سازمان ترور شدند که شیوه انتخاب در اینگونه ترورها به شرح ذیل بود :

در خانه تیمی مسئول تیم از روی نقشه منطقه مناسب جهت ترور را انتخاب می کرد ، در این انتخاب ها فقط سعی می شد که منطقه و محله ای انتخاب شود که سازمان در آنجا چند نیروی هوادار داشته باشد تا با انجام ترور آن هواداران فعال تر شوند ، سپس با گشت زنی سوژه مورد نظر را پیدا می شد .

در طی عمل گشت زنی مواردی چون شلوغی منطقه ، راه فرار نداشتن و نزدیکی محل به مسجد و یا کمیته در نظر گرفته می شد و بیشتر سعی می شد تا جایی انتخاب شود که آرام و خلوت و دور از مسجد یا پایگاه کمیته باشد . معمولاً هم مغازه دارانی ترجیح داده می شدند که مسن و از لحاظ تحرک ضعیف بودند یا اگر فرد جوان می بود ، حتی الامکان در مغازه خود تنها باشد .

در این موارد در صورت امکان سرقت پول و اشیای قیمتی صورت می گرفت و پس از ترور سوژه و آتش زدن محل ، با پخش اعلامیه ، تیراندازی هوایی و دادن شعار تیم ترور از منطقه متواری می شد .

البته انجام دادن همه مراحل یاد شده بالا در ترورها معمولاً امکان پذیر نمی شد و فقط به کشتن فرد اکتفا می شد ، در واقع عاملان ترور به دلیل ترس و وحشت ناشی از احتمال دستگیری و فرا رسیدن مردم و مأموران ، در بسیاری از اوقات قادر به انجام کلیه مراحل مذکور نمی شدند .

در اکثر ترورها از موتورسیکلت و گاه از اتومبیل استفاده می شد ، اساساً برخی را ترورمی کردند که به وسیله نقلیه آنان دست یابند ، در این صورت یا مقتول فردی انقلابی بوده یا به هر دلیل در برابر ترور کنندگان مقاومت کرده بود ، در بررسی اجمالی مشاهده می شود که اینگونه ترورها بیشتر در مناطق کارگری اتفاق افتاده است .

با بررسی آماری ترورهای استان تهران مشخص می شود که ۱۵ نفر از شهدا در منازل شان ترور شده اند ، یعنی در حدود ۵/۳ درصد ترورها در داخل منزل اتفاق افتاده است . از پنج نفر زن خانه دار ترور شده توسط سازمان سه نفر آنان در داخل منزل به شهادت رسیدند و تنها دلیل ترور آنها این بوده که اعضای خانواده فردی حزب اللهی بوده اند .

به هنگام ترور افراد در منازل پس از در زدن اگر خود شخص مورد نظر در را باز می کرد ترور در همان جا و بلافاصله انجام می گرفت و اگر کس دیگری بود افراد به داخل خانه هجوم برده و فرد مورد نظر را مورد هدف قرار می دادند . در این ترورها در صورت مقاومت اعضای خانواده و یا به قول خود سازمان برای این که فرصت را از دست ندهند ، کلیه اعضای خانواده را به شهادت می رساندند .

در جمع بندی تحلیل و بررسی ترورها به لحاظ شغلی نکته قابل توجهی به چشم می خورد و آن این که اکثر شهدای ترور شده از افراد کم درآمد و قشر پایین و زیر متوسط جامعه بودند . طی یک برآورد اولیه که از مشاغل ترورشدگان به عمل آمده مشخص می شود که حدود ۸۵ درصد از افراد ترور شده جزو اقشار کم درآمد جامعه بودند .

پی نوشت:


۱. اوج ترورهای سازمان در دو سال ۶۰ و ۶۱ بوده است . در سال ۶۲ سه مورد ، سال ۶۴ بیست و دو مورد و در سال های ۶۴ و ۶۵ هر کدام ده مورد ترور در استان تهران رخ داده است که جمع این سه سال ، ۴۵ مورد می شود . طی سال های بعد از ۶۵ به دلیل متلاشی شدن بخش اعظم شبکه ترور سازمان ، آمار ترورها کاهش جدی می یابد و در هر سال به کمتر از عدد انگشتان یک دست نمی رسد.

۲. کارنامه سیا .... ج ۱ ، ۳ و ۴ . صفحات متعدد ، گفته مذکور متعلق به مرتضی ناصح پور است ، همان ، ج ۴ ، ص ۲۴

۳. در تیم های تروریستی به فردی که برای ترور شدن انتخاب می شد ، سوژه گفته می شد .