ترور بزرگ

در آخرین ساعات روز سه شنبه، ۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۸، فرقان به ترور متفکر بزرگ اسلامی و رئیس شورای انقلاب اقدام کرد. (استاد مرتضی مطهری نسبت به انحرافات فکری گروه‌های به ظاهر اسلامی حساسیت ویژه‌ای داشتند و نحرافات آن‌ها را آشکار می‌کردند که همین موضوع مخالفت شدید این گروه‌ها با ایشان شد. [ر. ک: خاطرات و مبارزات شهید محلاتی، ص۱۳۷]) ساعت ۱۰:۴۰ شب گروه تروریستی فرقان، آیت‌الله مطهری را در حال خروج از خانه دکتر سحابی در یکی از کوچه‌های خیابان فخرآباد تهران بود، هدف قرار داد. به ادعای یکی از همسایه‌ها که بعد از شنیدن صدای تیر از پنجره منزل خویش کوچه را دیده بود، تروریست‌ها با یک پیکان استیشن سفید رنگ، محل فاجعه را ترک کردند. (روزنامه اطلاعات، مورخ ۱۲اردیبهشت۵۸.)
جوانی که با اتومبیل خود از خیابان فخرآباد عبور می‌کرد، پیکر خون آلود استاد مطهری را به بیمارستان طرفه رسانید، ولی به علت وخامت حال ایشان شوک الکتریکی مؤثر واقع نشد و استاد به درجه شهادت نائل آمد. هم زمان با انتقال ایشان به بیمارستان، تنی چند از وزرای کابینه دولت بازرگان خود را به بیمارستان رساندند که موفق به عیادت ایشان نشدند. (همان، ص ۲)
در کنار پیکر ایشان در محل ترور تعدادی اعلامیه گروه فرقان پیدا شد که نشان می‌داد این ترور نیز کار گروه فرقان است. البته یک ساعت بعد از نیمه شب، فرد نا‌شناسی به روزنامه اطلاعات زنگ زد و ادعا کرد که از سوی گروه فرقان زنگ می‌زند او گفت گروه فرقان مسئولیت ترور مطهری را می‌پذیرد.
این شخص که از استاد مطهری به عنوان رئیس شورای‌انقلاب نام برد، گفت: ما مطهری، رئیس شورای انقلاب را کشتیم و گروه فرقان در نظر دارد در آینده نیز چند تن از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی را ترور کند. (همان)
امام خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی که عمیقاً از این فاجعه متأثر بودند. با ارسال پیامی جایگاه علمی و اجتماعی استاد مطهری را تشریح کردند. این پیام نقش بسیار بزرگی در شناساندن ایشان به نسل انقلاب و نسل‌های بعدی داشت. همچنین به مناسبت این رویداد، دولت روز پنجشنبه را هماهنگ با عزای عمومی اعلام شده از سوی امام، تعطیل اعلام کرد:
ضمن تأثر شدید از شهادت استاد آیت‌الله مطهری که در ساعت ده و چهل دقیقه شب سه‌شنبه، یازده اردیبهشت ماه جاری در تهران رخ داده است و با محکوم ساختن ترور و توطئه خائنانه ضد انقلاب، بدین وسیله برای رحمت و احترام مقام خدمات آن شهید روز پنجشنبه سیزده اردیبهشت تعطیل عمومی اعلام می‌شود.
دولت موقت جمهوری اسلامی (همان، ص ۱)
آسیوشیتدپرس ضمن اعلام خبر شهادت استاد مطهی، از او به عنون یک روحانی برجسته شیعه نام برد. همچنین این خبرگزاری نوشت که گروه زیر زمینی فرقان که قبلاً ژنرال قرنی را ترور کرده بود، مسئولیت این ترور را نیز پذیرفته است. خبرگزاری مزبور، آیت‌الله مطهری را یکی از مبارزان طرازاول ضد شاه و یک مؤلف بزرگ معرفی کرد.
در ادامه انعکاس جهانی ترور شهید مطهری، باید به گزارش یونایتدپرس اشاره داشت که آیت‌الله مطهری را از روحانیون برجسته ایران و صاحب کتاب‌های متعدد در زمینه مذهب معرفی کرد. خبرگزاری فرانسه نیز بیشترین خبر بعد از نیمه شب خود را به این واقعه اختصاص داد و شهید مطهری را یکی از اعضای شورای انقلاب نامید. رویترز نیز اخبار این حادثه را در بخش‌های مختلف خود مخابره کرد.
مراسم تشییع و خاکسپاری
مراسم تشییع پیکر استاد مطهری، صبح روز پنج‌شنبه از محل دانشگاه تهران و با حضور میلیونی مردم برگزار شد. حضور با شکوه مردم در داخل دانشگاه از ساعت ۶ صبح آغاز و به تدریج بر انبوه جمعیت عزادار افزوده شد.
حجت‌الاسلام علی‌اکبر حمیدزاده در این مراسم سخنانی در تکریم شخصیت استاد مطهری ابراز کرد، سپس جنازه با حضور مهندس بازرگان، نخست‌وزیر دولت موقت، تنی چند از وزرا و خانواده استاد شهید مشایعت شد. تشییع جنازه شهید مطهری تا خیابان ولی‌عصر ادامه داشت و از آنجا برای خاکسپاری به شهر مقدس قم منتقل شد.
ساعت ۲و۳۰ بعدازظهر پیکر استاد مطهری وارد قم شد. به دلیل ازدحام غیر قابل تصور جمعیت که از شهرهای اطراف خود را به قم رسانده بودند، حمل جنازه از میدان امام خمینی تا حرم مطهر سه ساعت به طول انجامید. مرحوم آیت‌الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی و هزاران مشتاق عزادار، بر پیکر مطهر او نماز خواندند و سپس در میان حزن و اندوه، پیکر استاد شهید در شبستان بالای سر حرم‌مطهر حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
مراسم بزرگداشت شهید مطهری در مدرسه فیضیه با حضور امام خمینی و انبوه عزاردان برگزار شد.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ابتدا در این مراسم سخنرانی کرد و از اینکه تلویزیون شعارهای انقلابی مردم را در مراسم تشییع جنازه پخش نکرده بود، انتقاد کرد. وی در پایان سخنان خویش از امام درخواست کرد تا برای مردم سخن بگویند. امام در بخشی از سخنان خود فرمودند:
این رجل فاجری که خون عزیز ما را بر زمین ریخت، دین خدا را تأیید کرد، یعنی خدا دین خودش را با او تأیید کرد. این نهضت باید زنده بماند و زنده ماندنش به این خونریزی‌هاست، بریزید خون ما را، زندگی ما دوام پیدا می‌کند. بکشید ما را، ملت ما بیدار‌تر می‌شود، ما از مرگ نمی‌ترسیم. (روزنامه اطلاعات، شنبه ۱۵ اردیبهشت ۵۸، ص ۲.)
نه تنها در شهرهای تهران و قم، بلکه در اکثر شهرهای ایران این شهادت متفکر بزرگ اسلامی انعکاس گسترده‌ای داشت. بسیاری از شهرهای ایران به مدت سه روز عزاداری کردند و بازار‌ها و مغازه‌ها بسته شدند. در شیراز و شهرهای استان فارس مراسم عزای باشکوهی برپا شد. (همان، ص ۳)
تبریز، رامسر، اردبیل، بندر انزلی، اردکان، گرگان، قزوین (راهپیمایی مردم قزوین با حضور بیش از ۳۰۰ هزار نفر از مردم این شهر برپا شد)، شهسوار، الیگودرز، اراک، شهر کرد، کازرون، اهواز، خرم آباد، جهرم، مسجد سلیمان، سنندج بهبهان، خوی، کرمان، ملایر، سمنان، مشکین شهر، خمینی شهر، کرمانشاه (راهپیمایی مردم کرمانشاه با حضور ۲۵۰ هزار نفر از مردم این شهر انجام شد.)، مشهد، محمودآباد، و در واقع اکثریت قریب به اتفاق شهرهای کوچک و بزرگ ایران شاهد اعتراض و راهپیمایی علیه ترور استاد مطهری بود.
مردم خشمگین خواستار مجازات علاملان ترور بودند. علاوه بر اعتراض شدید عمومی نسبت به ترور یکی از نزدیک‌ترین یاران امام خمینی، گروه‌ها و سازماندهی‌های سیاسی به طور یکپارچه، ترور استاد مطهری را محکوم کردند. حزب جمهوری‌اسلامی در بخشی از بیانیه خود چنین نوشت:
فاجعه جان‌گداز شهادت استاد مطهری ضایعه بزرگی برای مسلمانان جهان است. این جنایت هولناک پرده از چهره کریه امپریالیسم خون آشام شرق و غرب برداشت. خائنین وطن‌فورش و جنایت‌کاران بازمانده رژیم سفاک پهلوی و عاملین امپریالیسم جهانی می‌دانند که ترور استاد مطهری کمترین نزول و تردیدی در اراده روحانیت مبارز و آگاه در مبارزه با بقایای استبداد و عمال امپریالیسم و محو کامل استعمار و استثمار تا استقرار کامل حکومت عدل اسلامی ایجاد نخواهد کرد. (همان، ص ۹)
سازمان مجاهدین خلق ایران در بیانیه خویش، ضمن تسلیت به محضر امام خمینی، خانواده استاد و مردم مبارز نوشت:
بدیهی است که مبادرت به ترور ایشان از هر جهت محکوم و مردود بوده و جز در خدمت ارتجاع و تقویت امپریالیسم آمریکا نیست. (همان)
سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی که چندی قبل از این فاجعه با پیوستن هفت گروه مسلح انقلابی تشکیل شده بود (هفت گروه تشکیل دهنده سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی عبارت بودند از: ۱) امت واحده، ۲) فلق، ۳) محودین، ۴) بدر، ۵) منصورون، ۶) توحیدی صف، ۷) فلاح. این سازمان در ۷فروردین۱۳۵۸ اعلام موجودیت کرد.)، در بیانیه خود که در شمار نخستین بیانیه‌های این سازمان بود، واقعه ترور استاد را محکوم کرد. در بخشی از بیانیه چنین آمده است:
امپریالیسم از انقلاب اسلامی آنچنان ضربه شدیدی خورده است که به گمان باطل و خام خویش می‌خواهد با ترور شخصیت بزرگوار و اندیشمندی چون استاد مطهری بر پایه‌های اساسی این مکتب شگفت که اینک به عنوان تنها پدیده نجات بشر برای خلق‌های تحت ستم مطرح می‌شود، ضربه وارد کند، غافل از اینکه این اراده خداست که حق بر جهان غلبه کند و در این مورد حتی قتل رسول الله(ص) را تعیین کننده نمی‌داند. (همان، ص ۹)
جبهه دمکراتیک ملی ایران در بیانیه خویش ضمن اشاره به این موضوع که انجام عملیات‌های تروریستی، آب ریختن به آسیاب دشمن است، نوشت:
جبهه دمکراتیک ملی ایران ضمن ابراز تأسف و تأثر از حادثه ترور آقای مرتضی مطهری، هر نوع اقدام تروریستی را در شرایط حساس کنونی، خطائی بزرگ می‌داند و آن را به شدت محکوم می‌کند. (همان)
سازمان چپ گرای چریک‌های فدایی خلق نیز در بیانیه مورخ ۱۲اردیبهشت۵۸ خود چنین نوشت:
ما ترور تأسف آور آیت‌الله مطهری را مخالف با مصالح خلق و انقلاب تلقی کرده، آن را محکوم می‌کنیم. یک بار دیگر یادآور می‌شویم در شرایط فعلی، امپریالیسم بین المللی و عوامل زخم خورده ارتجاع در کمین نشسته‌اند تا با دامن زدن به تشنجات موجود، اساس پیروزی‌های به دست را در هم ریزند. (همان)
کمیته مرکزی حزب توده ایران نیز در بیانیه خود ضمن محکوم کردن ترور چنین نوشت:
این جنایت تازه که بدون تردید جزئی از توطئه‌های جنایتکارانه امپریالیسم و عمال ایرانی آن‌ها بر ضد انقلاب ایران است، بار دیگر بر همه مردم به همه نیروهای انقلابی و به دولت هشدار می‌دهد که می‌باید بر ضد توطئه‌های جنایت بار امپریالیسم و عمال ایرانی آن‌ها هوشیار بود و متحد شد و قاطعانه عمل کرد. (همان)
گروه‌های متعدد دانشجویی نیز با صدور بیانیه‌هایی این ترور بزرگ را محکوم کردند. در‌‌ همان روزهای آغازین پس از ترور، عده‌ای به اتهام مشارکت در ترور آیت‌الله مطهری دستگیر شدند. چند تن از دستگیرشدگان، به عضویت در گروه فرقان اعتراف کردند، در میان دستگیرشدگان دو دختر بودند که به هنگام پخش اعلامیه‌های بعد از ترور استاد مطهری دستگیر شدند.
امام خمینی که همچنان عمیقاً در سوگ شهید مطهری متأثر بودند، در دیدار با جمعی از بازرگانان تهران و قم، از شخصیت ایشان تجلیل کردند. امام به زبانی ساده و شیوا گفتند:
آنانی را که فردی مثل آقای مطهری که اذیتش به یک مورچه هم نرسیده است و من قریب بیست سال است که این فرد را می‌شناسم، آدمی به آن سالمی و با آن انسانیت را محکوم به قتل می‌کند، باید پرسید چرا؟ آقای مطهری چه کرد؟ که را کشت؟ آیا او بشر نبوده است؟ این انسان فیلسوف عالم و فقیه بشریت، این بشر را بدون جرم می‌کشند... خیال می‌کنند با کشتن آقای مطهری این نهضت خاموش می‌شود و دوباره حقوق ملت ما پایمال می‌گردد.( دیدار امام با بازرگانان تهران و قم در تاریخ ۲۷اردیبهشت۵۸)
بدین‌ترتیب همان‌گونه که استاد مطهری خود پیش‌بینی کرده بود (شهید محلاتی در خاطرات خویش می‌گوید: یک روز در منزل خودشان در جمع دوستان فرمودند: من با این‌ها مقابله می‌کنم، ممکن است مرا بکشند، اما من حرف خودم را می‌زنم، چون می‌دانم این‌ها برای دین خطرناکند. [ر. ک به خاطرات شهید محلاتی، ص ۱۳۷]) توسط خطرناک‌ترین افراد برای جلوگیری از انحراف در دین کشته شد تا آن را از خطر انحراف مصون نگاه دارد.