در عملیات مرصاد خداوند در کمین منافقان بود
منبع: روزنامه جمهوری اسلامی ۹ اسفند ۱۳۷۱پنجم مرداد ماه ۱۳۶۷ گروهک منافقین که در سخت‌ترین شرایط جنگ در کنار رژیم بعث قرار گرفت و تفسیر مجاهد بودن را در به خاک و خون کشاندن هموطنان خود تفسیر کرد در اقدامی جنون‌آمیز طمع به فتح تهران بست که سربازان امام (ره) با عملیاتی مرصادوار آنان را زمین‌گیر کردند، اهمیت این نبرد در آن است که پرونده هشت سال دفاع مقدس در بعد سخت‌افزاری آن، با شکست منافقان در عملیات مرصاد بسته شد.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا،)،این نبرد که به نحوی می‌توان آن را نهروان ایران نامید، در روزهای آغازین مردادماه سال ۶۷ در گرفت و با شکست سنگین نیروهای مسعود رجوی پایان یافت. این مقاله به علل اقدام منافقین، و تأثیرات پیروزی ایران در بعد داخلی و بین‌المللی می‌پردازد.
در فاصله پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط، توسط حضرت خمینی (ره) که ایشان از آن به عنوان نوشیدن جام زهر نام بردند، تا حالت قطعیت یافتن آن، زمانی بود که منافقین به آن به عنوان فرصتی مغتنم جهت ساقط کردن نظام جمهوری اسلامی ایران( به زعم خود) نگاه می‌کردند.
پذیرش قطعنامه۵۹۸، از سوی ایران، عراق را در بن‌بست سیاسی و نظامی قرار داد، و بر گروه‌ها و عناصر «اپوزیسیون» نیز شوک شدیدی وارد کرد. در این میان، منافقین تنها گروهی که همه حیثیت و هستی خود را در گرو جنگ نهاده بودند، برای خروج از بن‌بست، توطئه‌ای که مأموریت اجرای آن را به عهده داشتند را به مرحله اجرا در آوردند.
از طرفی، نظر بر این که در آن برهه توجه عمده نیروهای ایران به جنوب کشور بود، منافقین در این فکر بودند که از طریق جبهه غرب در طی چند روز حکومت اسلامی ایران را براندازند. اما باید یادآور شد از آنجایی که حضرت امام خمینی (ره) در حوزه سیاست خارجی دیپلماسی فعالی داشتند، می‌توان چنین عنوان کرد که مسعود رجوی انتظار پذیرش قعطنامه را در آن شرایط از طرف امام راحل نداشت و پذیرش قطعنامه توسط ایشان به نحوی موجب غافلگیری وی شد.
او فرصت نیافت تا سازماندهی چندان منسجم و یکنواختی را بین نیروهایش ایجاد کند و مجبور شد در طی مدت زمان اندکی طرح حمله به ایران و فتح تهران و سقوط جمهوری اسلامی ایران را طراحی کند. این طرح و برنامه مدون پیش از آن که شکل یک اتخاذ استراتژی نظامی داشته باشد، به طنز شبیه بود، این طنز مصرح را می‌توان چنین تشریح کرد که شخصی می‌پندارد حکومتی که یک ارتش تا بن دندان مسلح با انواع و اقسام حمایت‌های همه جانبه و سازماندهی نظامی عالی نتوانست آن را در طول هشت سال از پای درآورد، می‌تواند با یک ارتش بدون سازمان و غیرنهادینه شده در طول چند روز سرنگون کند.
نقطه اتکا تئوریک مسعود رجوی، حمایت‌های مردمی بود، اما غافل از این که مردم، تصور مطلوبی از وی و نیروهایش نداشته و کمترین اعتماد ممکن نسبت به آنها در لایه‌های فکری و تجربی ملت ایران وجود نداشت.
غفلت رجوی و تئوریسین‌های نظامی وی از وضعیت فکری سیاسی داخلی ایران را می‌توان علت اصلی شکست سازمان منافقین در عملیات مرصاد محسوب کرد. عراق به حمایت و پشتیبانی تسلیحاتی و هوایی از منافقین، نیروهای خود را از انجام دخالت مستقیم در ورود به عمق خاک ایران برحذر داشت و ابتدا برای کاستن از حجم نیروهای خودی در غرب، اقدام به تک وسیعی در خرمشهر کرد سپس با هجوم و آتش سنگین در منطقه سرپل و صالح‌آباد، این مناطق را تصرف کرده و راه ورود منافقین به داخل را هموار کرد. عراق هم‌چنین، پس از ورود منافقین به داخل، جهت پشتیبانی در چندین نوبت، اقدام به بمباران هوایی خطوط و نیروهای ایرانی کرد و هلیکوپترهای نیروبر عراق نیز، مرتبا به پشتیبانی منافقین مشغول بودند.
هدف منافقین از حمله در عمق خاک ایران، با چندین تانک برزیلی دجله (دارای چرخ‌های لاستیکی و سرعتی معادل ۱۲۰ کیلومتر در ساعت)، تسخیر چندین شهر و در آخر رسیدن به تهران و بدست گرفتن قدرت بود، بر طبق زمانبندی، نیروها بایستی ساعت ۶ بعد‌از‌ظهر روز دوشنبه ۳ مرداد به کرند و ساعت ۸ شب به اسلام‌آباد و ۱۰ شب به کرمانشاه رسیده و در این شهر، دولت خویش را اعلام کنند.
اگر چه در ساعت‌های مقرر به کرند و اسلام‌آباد رسیدند، اما در مسیر اسلام‌آباد به کرمانشاه و گردنه حسن‌آباد، از پیشروی آنها جلوگیری شد.
به هر حال این عملیات به هر شکلی به انجام رسید، اما با توجه به گستردگی حوزه مباحث در خصوص عملیات مزبور، دستاوردهایی از خویش به جای گذاشت. حوزه تأثیرات عملیات مرصاد را شبیه هر عملیات بزرگ دیگری می‌توان به دو حوزه تأثیرات و دستاوردهای داخلی و تأثیرات و دستاوردهای خارجی تقسیم کرد.
تأثیرات و دستاوردهای داخلی عملیات مرصاد
الف) تحکیم ثبات داخلی نظام و مشروعیت آن در بعد کارآمدی نظامی
با طولانی شدن جنگ، معمولا نیروهای طرف‌های درگیر تحلیل رفته و به نوعی با بحران ثبات مواجه می‌شوند. در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، با عنایت به این که مردم، نظام جمهوری اسلامی را حاصل تلاش‌های خویش و خون جوانان ملت می‌دانستند، نظام به هیچ عنوان با بحران ثبات و خلاء مشروعیت در میان مردم انقلابی خویش مواجه نشد.
معدود ناراضیان نظام را افرادی تشکیل می‌دادند که به نحوی از انحاء از پیروزی انقلاب اسلامی متضرر شده بودند اما با اعلام پذیرش قطعنامه توسط حضرت امام خمینی (ره) که ایشان همان‌گونه که اشاره شد از آن به عنوان نوشیدن جام زهر یاد کردند، برخی از همین اقشار سرخورده از انقلاب اسلامی زمینه و بستر لازم را برای شایعه‌سازی علیه نظام و فاصله انداختن در بین ملت و نظام مناسب دیدند و شروع به جوسازی و تنش‌آفرینی کردند.
صحبت‌های این عده بیشتر پیرامون این موضوع بود که ایران از روی ضعف نظامی و به ناچار قطعنامه را پذیرفته است و رژیم جموری اسلامی ایران دیگر یارای مقاومت در مقابل حملات خارجی را ندارد اما با پیروزی شکوهمند و قاطعانه رزمندگان سپاه اسلام در عملیات مرصاد، این دستاویز تبلیغاتی از بدخواهان نظام سلب شد.
ب) شناخته شدن دوست از دشمن و تصفیه عناصر مردمی از ضد مردمی
در دوران هشت سال دفاع مقدس به لحاظ این که شروع این دوران قبل از قوام یافتن جمهوری اسلامی بود و در طول آن نیز فرصتی برای پردازش به میزان وفاداری و عرق ملی شهروندان به صورت هدفمند و علمی نبود ـ به لحاظ اولویت داشتن مسئله جنگ ـ برخی از عناصر مزدور توانسته بودند که خود را در بدنه نظام به‌ویژه در استان‌های مرزی و به ویژه کرمانشاه جای دهند.
با حمله منافقین و موفقیت‌های نسبی و اولیه آنان مانند اشغال کرند غرب، این عده چهره واقعی خویش را نشان داده و به اشکال مختلف سعی در امداد منافقین داشتند. به هر حال این گروه نیز در جریان غائله منافقان شناسایی شده و از نیروهای انقلابی و مردمی تفکیک شده و به سزای اعمال و افکار خائنانه خود رسیدند و یا به عراق متواری شدند.
ج) تحکیم وحدت در بعد داخلی و تبلور مشارکت عمومی و همبستگی عمومی و همبستگی ملی
از جمله کارکردهایی که جنگ‌ها در پی‌دارند کارکردهای مثبت است و از جمله آنها می‌توان به شکل‌گیری اتحاد در بین شهروندان یک کشور اشاره کرد.
جنگ تحمیلی به صورت ضمنی و با درایت حضرت امام (ره) به عنوان یک عنصر وحدت‌بخش در جامعه ایران عمل می‌کرد. با اعلام پذیرش قطعنامه به گواه تاریخ، رزمندگان اسلام در جبهه‌ها در هاله‌ای از غم و اندوه فرو رفتند؛ چرا که این انگیزه را داشتند که دست کم تا چند سال دیگر و نیل به پیروزی و تحقق شعار (راه قدس از کربلا می گذرد) دست از مبارزه و مقاومت نکشند.
در این بین، خبر حمله منافقین به کشور از محور غرب در سراسر ایران و جهان منتشر شد.
با اعلام این خبر، نیروهای مختلف اعم از ارتش، سپاه، بسیج و ... از تمام ایران به سمت جبهه غرب رهسپار شدند که تبلور همبستگی ملی و مشارکت عمومی را در این جریان می‌توان مشاهده کرد.
استقبال گرم و پذیرایی درخور توجه استان‌های همجوار از آوارگان کرمانشاهی را نیز می‌توان ناشی از شکل‌گیری این روحیه و تحکیم وحدت مضاعف در ملت ایران قلمداد کرد که منجر به نوعی وفاق ملی شد.
دستاوردها و تاثیرات عملیات مرصاد در بعد خارجی و بین‌المللی
الف: خنثی‌شدن نقشه‌های صدام در چشمداشت به بهره‌برداری از اشغال ایران توسط منافقین
پس از آنکه صدام حسین دریافت که پیروزی در مقابل ملت مسلمان و انقلابی ایران امری دور از دسترس و محال است، دست به دامان قدرت‌های بزرگ و سازمان‌های بین‌المللی متعدد و به ویژه سازمان ملل متحد شد تا ایران را مجاب به پذیرش صلح کنند.
در این راستا وی سعی داشت تا تداوم جنگ را ناشی از سیاست‌های ایران قلمداد کند و از این امر به عنوان یک اهرم تبلیغاتی استفاده می‌کرد اما در سطح تحلیل خرد و فردی با در نظر گرفتن روحیه خشونت‌طلب و ذات توسعه‌طلب صدام حسین، وی قلبا از صلح با ایران رضایت چندانی نداشت و بر آن بود تا با استفاده از حمله منافقین به ایران فرصت جدیدی برای گرفتن امتیاز از ایران پیدا کند.
بدین لحاظ وی از هیچ‌گونه کمکی اعم از نظامی، لجستیکی و اطلاعاتی و تبلیغاتی به ارتش اصطلاحا آزادی‌بخش رجوی دریغ نمی‌ورزید که در این خصوص اسناد معتبر وجود دارد.
با شکست مفتضحانه نیروی منافقین، آخرین امید صدام نیز تبدیل به یاس گردید. به عبارتی، شکست نیروهای منافقین مهر تأییدی بر شکست نظام عراق از ایران بود و می‌توان ناکامی رجوی را «شکست مضاعف» صدام حسین قلمداد کرد.
ب: تثبیت قطعی نظام جمهوری اسلامی ایران در نظام جهانی
در پی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی ایران، دول منطقه به ویژه کشورهای عربی از یک طرف و استکبار جهانی از طرف دیگر، از ورود یک عنصر جدید با اندیشه‌های انقلابی به صحنه نظام بین‌الملل احساس بیم و ناامنی کرده و سعی در حذف و دست کم تحدید نظام ایران داشتند. بدین لحاظ رژیم عراق را بهترین گزینه برای حمله به ایران تعریف می‌کردند.
زمینه‌های تاریخی اختلاف میان این دو کشور نیز بر قوت‌یابی این تئوری دامن زد. حمله عراق به ایران را می‌توان به نحوی ناشی از شکل‌گیری این ایده محسوب کرد.
پس از شکست‌های سنگین و پی در پی ارتش عراق در عملیات‌هایی از قبیل ثامن‌الائمه (ع)، طریق‌القدس، مطلع‌الفجر و به ویژه بیت‌المقدس و والفجر ۸ که منجر به آزادسازی خرمشهر و فتح فاو شد، حمله گروهک منافقین به ایران در واقع آخرین امید رژیم بعث عراق، قدرت‌های استکباری و کشورهای منطقه برای خلع ید انقلابیون مسلمان از نظام ایران بود.
اما با رشادهای رزمندگان، پشتیبانی‌های مردمی و رهبری بی‌نظیر حضرت امام (ره) این عملیات ـ بطور اخص و جنگ تحمیلی بطور اعم ـ با پیروزی ایران خاتمه یافت و بدین ترتیب زمینه‌های لازم برای تثبیت قطعی نظام جمهوری اسلامی ایران در افکار عمومی جهان فراهم شد.
ج: افزایش مشروعیت اسلامی ایران در افکار عمومی جهان به‌واسطه حمایت‌های مردمی
رژیم عراق و قدرت‌های جهانی با دستگاه‌های تبلیغاتی گسترده‌ای که در اختیار داشتند به افکار عمومی جهان چنین وانمود می‌کردند که مردم ایران از جنگ خسته شده و طولانی شدن جنگ در ایران موجب رویارویی رژیم با «بحران مشروعیت» شده است.
با شکل‌گیری و حمله منافقین به ایران جهانیان در این اندیشه بودند که مردم از حمایت نظام دست کشیده و به منافقین ملحق خواهند شد و در نتیجه نظام ایران سرنگون خواهد شد اما با پخش خبر حمله منافقین در کشور وضعیت به گونه‌ای متفاوت از این تعابیر خود را نشان داد. بدین ترتیب که گروه‌های مختلف مردمی از سراسر ایران به سمت جبهه غرب سرازیر شده و نیروهای رجوی در حالی که هنوز به کرمانشاه نرسیده بودند، زمین‌گیر شده و تار و مار شدند.
شرکت گسترده نیروهای مردمی در این عملیات حاکی از حمایت همه‌جانبه مردم از نظام جمهوری اسلامی و مشروعیت فوق‌العاده سیاسی آن در افکار عمومی جهان بود. در واقع می‌توان پیروزمندان نهایی و ظفرمندان قطعی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را ملت سلحشور ایران قلمداد کرد.
شکست سنگین سازمان مجاهدین خلق در عملیات مرصاد ضربه شدیدی بر روحیه باقی‌مانده نیروهای این سازمان وارد آورد. بسیاری از افراد سازمان که به اسارت درآمده بودند، از سرخوردگی و بن‌بست سازمان سخن به میان می‌آوردند و بسیاری دیگر نیز که موفق به فرار از سلطه سازمان شده بودند، به ایران بازگشته و یا به کشورهای اروپایی رفتند.
صدام نیز ۱۰ روز پس از این شکست با برقراری آتش‌بس در تمام طول خطوط جنگ موافقت کرد. عملیات مرصاد نقطه هزیمت سازمان مجاهدین خلق درعراق بود. سازمان درپی این عملیات و تحولاتی که در روابط ایران و عراق به وجود آمد، هر روز بیش از پیش منزوی شد.
