دکتر عامر السبایله مدیر «مؤسسه مطالعات سیاسی و رسانهای خاورمیانه (ممپسی)» و دبیرکل «فوریوم مدیترانه و خلیج» است. وی دارای مدرک دکترا از دانشگاه پیزا و کارشناسی ارشد از دانشگاه رما تره ایتالیاست و استاد دانشگاه اردن میباشد. السبایله تحلیلگر مسائل سیاسی خاورمیانه است و برای روزنامههای عربزبان از جمله اردن تایمز، العرب الیوم و سیانان عربی مطلب مینویسد. متن پیشِرو مصاحبه خبرنگار بنیاد هابیلیان با دکتر عامر السبایله درباره چشمانداز سیاسی خاورمیانه پس از روی کار آمدن ترامپ میباشد که در اختیار خوانندگان قرار میگیرد.
هابیلیان: با انتخاب ترامپ در جایگاه رئیسجمهور جدید ایالات متحده، به نظر شما آینده پروژه «جنگ با ترور» چه خواهد بود؟
سبایله: تنها چیزی که ما تا به امروز از ترامپ میدانیم، دونالد ترامپ در جایگاه نامزد ریاست جمهوری است [نه رئیسجمهور]. بنابراین، اگر ترامپ تصمیم بگیرد به وعدههایش در مناظرات انتخاباتی درباره از بین بردن تروریسم و داعش، بهخصوص انتقاداتش به دولت اوباما درخصوص نبرد موصل و دیگر عرصههای نبرد با داعش در عراق و سوریه، جامه عمل بپوشاند، باید منتظر تغییری جدی در رویکرد آمریکا در مواجهه با گروههای تروریستی و اهتمامش در این موضوع باشیم.
هابیلیان: همانطور که گفتید در اظهارات انتخاباتی ترامپ درخصوص خاورمیانه شاهد نزدیکی نگاه وی به پوتین بهویژه بر سر موضوع مبارزه با داعش بودیم. به نظر شما آیا این نزدیکی نگاه در عمل هم محقق خواهد شد و در این صورت، چشمانداز مبارزه با تروریسم در منطقه دچار چه تغییراتی خواهد شد؟
سبایله: هنوز نمیتوان با اطمینان گفت ترامپ به وعدههایی که داده است، عمل میکند. رؤسای جمهور آمریکا معمولاً اطلاعات و خوراک فکری خود را از گزارشات و تحلیلها و برآوردهای اتاقهای فکر و اندیشکدههای آن کشور میگیرند و براساس این اطلاعات تصمیمگیری میکنند. بااینوجود، به نظر میرسد ترامپ، حداقل به سوریه، نگاه درستی دارد: او معتقد است اولویت اصلی در سوریه مبارزه با گروههای تروریستی است. چنین درکی، منطقاً ترامپ را در یک جبهه در کنار روسیه قرار میدهد. اگر رئیسجمهور آمریکا به موضعی که اعلام کرده است پایبند بماند، در آن صورت قطعاً بر جنگ با تروریسم در سوریه و منطقه تأثیر مثبتی خواهد گذاشت.
هابیلیان: برخی کارشناسان معتقدند دولت جدید آمریکا به علل مختلف از جمله تمرکز بر مسائل داخلی ایالات متحده و تمایلنداشتن به افزایش تنش با ایران و ترس از به خطرافتادن منافع ایالات متحده در منطقه، احتمالاً وارد مناقشه با ایران نخواهد شد. تحلیل شما دراینباره چیست؟ آیا ممکن است عربستان سعودی به نیابت از آمریکا وارد درگیری با ایران شود؟
سبایله: به نظر من هم بعید است دولت ترامپ بهدنبال درگیری با ایران باشد. مثلاً، در خصوص توافق هستهای با ایران که حاصل مذاکرات طولانی مدت 5+1 با ایران بوده است، خیلی غیرمحتمل است که ترامپ بخواهد آن را زیر پا بگذارد. هرچند این احتمال هم که دولت ترامپ بخواهد دست دوستی به سمت ایران دراز کند، به نظر من منتفی است. در خصوص پرسش دوم، با توجه به اظهارات قبلی ترامپ علیه عربستان و تصویب قانون جاستا در ایالات متحده، بهنظر میرسد دوران پرتلاطمی را در روابط دو کشور شاهد باشیم.
هابیلیان: آینده تحولات نظامی در عراق و سوریه را چگونه ارزیابی میکنید؟
سبایله: در عراق و سوریه، مهمترین بازیگر داعش است. داعش همچنین درحالحاضر به دشمن تمام جهان و تهدیدی برای امنیت جهانی تبدیل شده است. این تحول در نگرش به داعش، نتیجه اقدامات مختلفی است که این گروه در سالهای اخیر مرتکب شده است: از گسترش تروریسم در جهان تا بحران پناهندگان، مواد مخدر، جرایم سازمان یافته، قاچاق سلاح، و غیره. بنابراین، پایاندادن به این بحران به اولویتی برای تمام جهان تبدیل شده است و آینده تحولات در عراق و سوریه را باید در این چارچوب دید.
هابیلیان: جایگاه محور سیاسی نظامی متشکل از کشورهای خط مقاومت یعنی ایران، عراق، سوریه، روسیه و لبنان را در معادلات آینده منطقه بهویژه در دوره دولت جدید آمریکا چگونه ارزیابی میکنید؟
سبایله: این محور هماکنون در منطقه وجود دارد و همین محور است که تاکنون مانع از سقوط سوریه شده است. بااینحال در سطح سیاسی، شکافهای عمیقی بین این کشورها وجود دارد. مثلاً برای روسیه رابطه با اسرائیل، حتی همکاری نظامی و امنیتی، موضوعی طبیعی است، درحالیکه برای مابقی کشورهای مذکور همچنان یک تابو است. هرچند، از منظر امنیتی این محور ممکن است در دوره ترامپ بهعلت رویکرد ضدتروریستیای که از خود نشان داده است، با موفقیت بیشتر به حیات خود ادامه دهد.