عراق 2016، تلاطم سیاسی و پیروزی بر تروریسم با اربعینی پرشکوه و امیدوار به 2017

Aragh

عراق در سال 2016 سالی پر تنش را پشت سر گذاشت که در حوزه سیاسی این کشور را در آستانه یک فروپاشی برد، اما عراقی ها با پشت سر گذاشتن همه چالش های سیاسی، در حوزه امنیتی پیروزی های چشمگیری به دست آوردند که همین امر باعث شده که با امیدواری به سال 2017 نگاه کنند.

عراق گرچه سال 2016 را با طعم شیرین پیروزی بر داعش در الانبار و صلاح الدین آغاز کرده بود، اما حضور صدها نظامی ترکیه در پادگان 'بعشیقه' در شمال عراق، در طول این سال، این کشور را با چالشی فرسایشی و نگرانی جدی روبه رو ساخت که سرانجام در روزهای گذشته با تبادل پیام و تماس تلفنی بین نخست وزیران دو کشور، تا حدودی فروکش کرد.

امسال همچنین عراق یکی از جدی ترین تنش های سیاسی خود را پشت سر گذاشت که تا آستانه فروپاشی نظام سیاسی در این کشور پیش رفت، اما با توافق جریان های سیاسی، عراق توانست از این بحران نیز به سلامت عبور کند.

آزادی سازی فلوجه مهمترین قلعه باصطلاح معنوی گروه تروریستی داعش بعد از بیش از دو سال و قتل صدها تروریست در جریان آزادی این شهر و مناطق جزیره خالدیه و الشرقاط و بالاخره عملیات موصل که همچنان جریان دارد، مهمترین دستاورد عراق در این سال است.

اما در حوزه اقتصادی، عراق امسال با بحران جدی کاهش قیمت های نفت مواجه شد و بر همین اساس یک بودجه ریاضتی 70 میلیارد دلاری را در روزهای اخیر در پارلمان به تصویب رساند که با کسری 18 میلیارد دلاری مواجه است و به نظر نمی رسد این کشور در سال 2017 به راحتی از این بحران خارج شود.

با اینحال در حوزه اجتماعی، عراقی ها بار دیگر اربعینی باشکوه را برگزار کردند که در آن میلیون ها زائر از عراق و سراسر جهان به زیارت سالار شهیدان رفتند و به یاد همه رنج های کاروان حضرت زینب(س)، راهپیمایی کردند.

تحولات همه عراق در سال 2016 را می توان در چند بخش مختلف تقسیم بندی کرد که به مهمترین حوادث و رخدادها در هر بخش اشاره می شود:

سیاسی

- در طول سال 2016، تجمع های هفتگی شهروندان عراقی در میدان التحریر بغداد بی وقفه ادامه یافت و هر جمعه دهها نفر از شهروندان معترض به وضعیت جاری این کشور، بویژه معیشتی و بیکاری، در این میدان گرد هم آمدند، شعار دادند و اعتراض کردند و در عین حال این تجمعات برغم تدابیر ویژه امنیتی و حضور انبوه نیروهای ضد شورش، به غیر از دو مورد ورود معترضان به منطقه سبز امنیتی هیچگاه به خشونت کشیده نشد.

حتی زمانی که تظاهرات کنندگان طرفدار مقتدا صدر روحانی عراقی در 30 آوریل وارد منطقه سبز شده و پارلمان و ساختمان نخست وزیری را به اشغال خود در آوردند نیز برخوردهای صورت گرفته بسیار سطحی بود و به سرعت تنش ها کنترل شد.

این اعتراض ها با بحث و جدل ها درباره اصلاحات و تغییرات در کابینه حیدر العبادی، به هم آمیخت که در پنج ماهه اول سال جاری به مهمترین چالش سیاسی در عراق تبدیل شده بود.

ادامه بحث و جدل های سیاسی در طول سال 2016منجر به سلب رای اعتماد از وزیران دفاع و دارایی عراق شد که در تاریخ این کشور بعد از سال 2003 سابقه نداشت.

سفر نوری المالکی نخست وزیر سابق عراق به سلیمانیه در 18 جولای نیز از رویدادهای مهم سیاسی این کشور در سال 2016 بود که گفته می شد برای ایجاد یک ائتلاف جدید سیاسی بین اتحادیه میهنی و تغییر و جریان المالکی صورت گرفت و در عین حال به شدت مورد اعتراض طیف بازرانی قرار گرفت.

ادامه اختلافات بین جریان های سیاسی کرد در شمال عراق بر سر پست ریاست پارلمان و تعطیل شدن پارلمان اقلیم و از کارافتادن بخشی از دولت اقلیم به دلیل این اختلافات نیز از دیگر موضوعات داغ سیاسی عراق در سال جاری میلادی بود.

انتخاب سید عمار حکیم به عنوان رهبر ائتلاف ملی، فراگیرترین مجموعه سیاسی که دولت و بزرگترین فراکسیون پارلمان عراق را در اختیار دارد، در شهریور ماه این سال صورت گرفت.

طرح پروژه 'توافق سیاسی' از سوی سید عمار حکیم در ماه سپتامبر گذشته به عنوان نقشه راه عراق برای خروج از بحران و برقراری ثبات و آرامش در این کشور بعد از آزادی کامل عراق از تروریسم در جریان جنگ سرنوشت ساز موصل نیز از مهمترین موضوعات سیاسی عراق بود که امیدواری های زیادی را در این کشور ایجاد کرد.

مهمترین رویدادهای عراق در عرصه جنگ با تروریسم

آزادی فلوجه در 26 ماه ژوئن: در جریان آزاد سازی فلوجه یکهزار و 700 تروریست به هلاکت رسیدند و 85 هزار نفر از اهالی این شهر، در طول ایام جنگ آواره شدند و دولت عراق برای آنها اردوگاه های ویژه ایجاد کرد. برخی آوارگان عملیات موصل پس از پاکسازی منطقه در مدت زمان کوتاهی توانستند به خانه های خود بازگردند که این موضوع از منظر عراقی ها یک رکورد محسوب می شد.

سرکوب بزرگترین کاروان گروه تروریستی داعش: در 29 ژوئن، 3 روز بعد از آزادی فلوجه، یک کاروان داعش، شامل بیش از 500 خودرو حامل صدها سرکرده و عنصر تروریستی، حین فرار در غرب فلوجه، هدف هواپیماهای عراقی قرار گرفت که طی آن دستکم 250 تروریست کشته شدند.

آزاد سازی منطقه راهبردی جزیره خالدیه در شرق شهر الرمادی مرکز استان الانبار در 31 ژوئن که به گفته فرماندهان نظامی عراق، داعش 700 کشته در این عملیات داد.

الرطبه، غربی ترین شهر استان الانبار در جوار گذرگاه مرزی 'طریبیل' در مرز اردن، در 17 ژوئن و شهر الشرقاط در شمالی ترین نقطه استان صلاح الدین در شمال بغداد در 22 سپتامبر آزاد شد.

سرکوب بزرگترین هجوم تروریست های داعش در کرکوک در طول سه روز از بیستم تا 24 اکتبر که بالغ بر 70 تروریست داعشی در جریان این عملیات به هلاکت رسیدند.

شروع جنگ سرنوشت ساز موصل در 17 اکتبر (26 مهرماه) که همچنان ادامه دارد و در حال حاضر این عملیات محدود به تلاش برای آزادسازی شهر موصل و شهر تلعفر شده است.

ادامه حملات تروریستی

حملات تروریستی به شهروندان عراقی در سال 2016 نیز ادامه یافت و جان بسیاری از غیر نظامیان در بغداد و شهرهای مختلف این کشور را گرفت و در عین حال بغداد همچنان در راس اصلی ترین هدف تروریست ها با بیشترین تلفات انسانی باقی ماند.

انفجار منطقه تجاری مسکونی کراده در بغداد در 30 ژولای که بیش از 290 کشته و بالغ بر 200 زخمی به دنبال داشت و گفته شد که انتقام بمباران کاروان تروریستی داعش توسط نیروی هوایی عراق بوده است و برخی عربستان را متهم به دست داشتن در این انفجار کردند.

انفجار انتحاری در قهوخانه هواداران 'رئال مادرید' در شهر بلد از توابع استان صلاح الدین در شمال بغداد که دهها کشته و زخمی برجای گذاشت.

از نکات جالب در اعلام همدردی و همبستگی جهانی با قربانیان این حادثه و اقدام تیم رئال مادرید بود که با خانواده های قربانیان اعلام همبستگی کرد. این اقدام رئالی ها با واکنش های مثبت در عراق همراه شد.

انفجار تروریستی در سامراء علیه زائران ایرانی در 16 آبان ماه 95 که هفت شهید و 16 زخمی به دنبال داشت.

انفجار تروریستی علیه زائران ایرانی و عراقی در حله در 100 کیلومتری جنوب بغداد بعد از پایان زیارت اربعین در 4 آذرماه 95 که بیش از 80 شهید و دهها زخمی به جای گذاشت.

روابط بین المللی و منطقه ای

حضور نظامیان ترکیه در پادگان بعشیقه، تنش را تا آستانه دخالت نظامی ترکیه در شمال عراق پیش برد، اما با پیام ها و تماس های تلفنی بین نخست وزیران دو کشور در طول روزهای گذشته این بحران فروکش کرد و دو کشور در آستانه عادی سازی روابط قرار گرفتند.

تنش در روابط عراق و عربستان سعودی به خاطر اظهارات و اتهامات وزیر خارجه سعودی علیه الحشد الشعبی و مواضع سفیر عربستان در بغداد علیه ارزش های این کشور از مهمترین موضوعات در روابط خارجی عراق در این سال بود که سرانجام در سپتامبر گذشته، دولت عراق ناچار به اخراج 'ثامر السبهان' از این کشور شد.

استمرار سردی در روابط عراق با قطر بر سر قضیه ابهام آلود ربوده شدن تعدادی از صیادان قطری در صحرای استان المثنی در جنوب عراق نیز همچنان سایه اش بر سر روابط خارجی عراق باقی ماند.

گسترش روابط با دولت سوریه: طی نامه رسمی نخست وزیر عراق به بشار اسد در 18 ژولای و اظهار نظر حیدر العبادی در 18 نوامبر که گفت: عراق به جای تعامل با گروه های مسلح تمایل دارد با دولت قانونی سوریه در زمینه امنیت مرزها تعامل داشته باشد، از دیگر موضوعات در روابط بین المللی بغداد محسوب می شود.

از جمله چالش های بین المللی عراق در سال جاری، کشاکش های این کشور با دولت سعودی بر سر مسابقات مقدماتی جام جهانی 2018 مسکو بود، بطوری که اختلافات این کشور با ریاض بر سر محل بازی برگشت به فیفا کشیده شد و این فدراسیون بین المللی ورزشی به نفع عربستان رای داد.

براساس توافق های اولیه قرار بود عراقی ها بازی های خانگی خود را در ورزشگاه های ایران برگزار کنند، اما فدراسیون فوتبال سعودی زیر بار نرفت و فیفا هم رای خود را به نفع ریاض صادر کرد تا عراقی ها به این جمع بندی برسند که سعودی ها با پول فیفا را هم خریده اند.

روابط بغداد اربیل

برای اولین بار ارتش عراق بعد از 25 سال برای گسترش دامنه جنگ در عملیات موصل، وارد اراضی اقلیم کردستان عراق شد و در کنار نیروهای پیشمرگ کرد علیه تروریسم داعشی جنگیدند.

مسعود بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق برای اولین بار بعد از چند سال دوری از بغداد در 29 سپتامبر برای تفاهم با دولت مرکزی عراق وارد پایتخت شد.

بودجه سال 2017 با کمترین بحث و جدل ها در پارلمان عراق به تصویب رسید و سهم 17 درصدی اقلیم کردستان از بودجه پرداخت شد و اقلیم نیز توافق کرد که صادرات نفت عراق فقط از طریق شرکت نفتی ملی عراق 'سومو' انجام شود.

روابط عراق و ایران

دو کشور در طول سال 2016 شاهد روابط روبه گسترش بوده اند که از جمله سفرهای متبادل مقامات دو کشور به ویژه رییس پارلمان عراق به تهران و رییس قوه قضاییه کشورمان به بغداد را در طول سال جاری، می توان در این چارچوب ارزیابی کرد.

در این سال دور دیگری از نشست های مشترک مرزبانان دو کشور به ریاست فرماندهان مرزبانی ایران و عراق در بغداد برگزار شد که حاصل این نشست ها سرانجام در روز پنجشنبه 15 دسامبر جاری به برگزاری یک مانور مشترک نیروهای گارد ساحلی دو کشور انجامید.

افزایش حجم مبادلات تجاری بین دو کشور برغم بحران اقتصادی که عراق با آن مواجه است؛ به نحوی که بر اساس اعلام رایزنی بازرگانی کشورمان در عراق در 30 نوامبر حجم این تبادلات به 13 میلیارد دلار رسید که بیش از شش میلیارد دلار آن تجاری بوده است و رشد 17 برابری تعاملات تجاری بین دو کشور در طول یک دهه اخیر را نشان می دهد.

رفت و آمد گسترده مسافران بین دو کشور با انگیزه های گردشگری دینی یا سیاحتی و یا کار و تجارت - که فقط در ایام اربعین امسال بیش از دو میلیون زائر ایرانی وارد اراضی عراق شد - با توجه به وجود چندین گذرگاه مرزی برای تبادلات تجاری و مسافری بین دو کشور ، بیانگر گسترش روابط دوجانبه بوده است.

چشم انداز سال 2017

به اعتقاد کارشناسان ،عراق در سال 2017 با چالش اقتصادی همچنان مواجه خواهد بود و بر همین اساس بودجه سال 2017 یک بودجه ریاضتی است که حجم آن 70 میلیارد دلار است که با کسری 18 میلیارد دلاری روبه روست.

این کشور امیدوار است که در سایه کاهش سهمیه های نفت در اوپک، قیمت ها به تدریج افزایش یابد و در عین حال تلاش دارد که اعتماد کامل به نفت را کاهش داده و منابع درآمدی دیگری را پیدا کند که در بودجه سال 2017 نیز به آن اشاره شده است.

در صورت بستن پرونده موصل تا قبل از پایان سال میلادی جدید، انتظار می رود که عراق از طریق تشکیلات الحشد الشعبی و در صورت توافق با دولت سوریه، نبرد با داعش را تا عمق اراضی سوریه، بویژه در 'الرقه' تا ریشه کنی کامل تروریسم ادامه دهد.

آشتی ملی در دو بعد جریان های سیاسی و اجتماعی نیز از جمله طرح هایی است که دولت و ائتلاف ملی بزرگترین مجموعه سیاسی عراق آن را دنبال می کند تا آرامش و ثبات به عراق بازگردد.

برقراری روابط با کشورهای همجوارو عادی سازی روابط با ترکیه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و گسترش روابط بین الملل با قدرت های بزرگ، بویژه آمریکا و توسعه روز افزون روابط با ایران مجموعه چشم اندازی عراق برای 2017 است.

منبع: ایرنا


دی 1402
شنبه 1 شنبه 2 شنبه 3 شنبه 4 شنبه 5 شنبه جمعه
1
2
3
5
6
7
8
9
10
11
12
14
15
16
17
18
19
21
22
23
28
29