یکی از جلوه های بارز مشارکت اجتماعی زنان در عرصه سیاست ، حضور فعال آنان در میادین جنگ بوده است .
با نزول آیات الهی و تلاش جهت تشکیل جامعه دینی ، مستکبرین تاب عبودیت بندگان در مقابل رب را نیاورده ، به کمک جاهلان متعصب بر علیه ولی خدا و ایمان آورندگان به او از هیچ تهاجمی فرو گذار نمی کنند ؛ در چنین هنگامه ای بر مؤمنین واجب بوده و هست که به حمایت از دین و رهبر خویش هر چه در توان دارند بکوشند ، لذا جهاد با دشمنان دین از واجبات دینی محسوب گردیده و در قرآن و کلام منور معصومین به ارزش آن مکرر اشاره شده است .
خداوند در قرآن ، فراوان امر به جهاد داده و امام صادق (ع) نیز بیان کرده اند که : " جهاد به همراه هر امام عادلی واجب است . " 1
موضوع جهاد را می توان در اشکال مختلف مورد بررسی قرار داد ، گاهی مبارزه با نفس پلید اماره ، بزرگترین جهاد به شمار می آید ، زمانی همسرداری نیکوی زنان جهاد محسوب می شود ، و در کلامی دیگر مرگ یک شیعه معتقد ولو در بستر معادل شهادت یک پیکارگر در میدان رزم بیان می شود .
جهاد در میدان رزم نیز انواع مختلف دارد .به هر روی اگر رزم جنبه دفاعی به خود گیرد بر زنان چون مردان واجب است ، که از جان ، مال ، ناموس ، تفکر و اعتقاد مسلمانان دفاع نمایند و در صورت کوتاهی ، سرزنش خداوند قهار شامل حال آنها خواهد بود .
در پیکار به صورت جهاد ابتدایی هم ، هر چند جنگ با دشمن بر زنان واجب نبوده ، ولی بارها حضور نیکوی آنان به صورت پشتیبانی از جهاد در راه خدا ، صورت پذیرفته است .
از سوی دیگر از آن جایی که دستیابی انسان به کمال نهایی و قرب الهی در پرتو ولایت انسان هایی تکامل یافته ، میسر خواهد شد ، رجوع به امام معصوم (ع) و جانشینان آنها جهت شناخت مسیر از ابتدای ظهور اسلام در خطاب به اولین زن و مرد مسلمان مطرح گردیده تا همواره سرلوحه حرکت آنها قرار گیرد .
در روایتی امام کاظم (ع) به نقل از پدرشان امام صادق (ع) می فرمایند : " پیامبر (ص) پس از ایمان آوردن علی (ع) و خدیجه (س) به آن دو فرمودند : جبرئیل شما را به بیعت اسلام می خواند و می گوید اسلام شروطی دارد که از جمله آن شرط ها جهاد در راه خدا و نیز توقف در شبهات و رجوع به امام می باشد ، چرا که نزد امام شبهه ای وجود ندارد .2 معلوم آنکه خطاب پیامبر خدا (ص) به تمامی زمان می باشد نه تنها به خدیجه .
قرآن کریم نیز مؤمنان راستین را چنین می شناساند : " مؤمنان راستین کسانی اند که هم از نظر عقیده به خدا و پیامبرش معتقدند و هم از نظر درک مسائل اجتماعی و هوش جمعی جامعه را خوب می شناسند و در مسائل جمعی همواره حضور دارند و منزوی نیستند ." 3
مراد از امر جامعه در آیه همان مسائل جمعی نظام است ، مانند نماز جمعه ، تظاهرات ضد طغیان و استکبار و منافقین ، حضور در انتخابات ، تأیید رهبری و مسئولان اسلامی ، تأیید خدمتگزاران راستین ، امر به معروف عمومی و نهی از منکر جمعی و ...
این نموداری از وظیفه جمعی افراد جامعه است که قران آن را ترسیم می کند و در این بخش فرق بین زن و مرد نیست ، چنان که در انقلاب اسلامی نیز حضور در صحنه سیاسی و اجتماعی وظیفه مشترک زن و مرد بوده و است و حضرت امام خمینی (ره) و دیگر مسئولان نظام بر این حضور مشترک تأیید داشته و دارند .
• پاسخی به شبهات !
عدم تبلیغات درباره نقش و کارکرد زنان و تبیین جایگاه واقعی آنان بر همگان ، استفاده ابزاری و فرقه ای و صنفی از زنان توسط گروهها و نحله ها و منحرفین با اهداف سوء و غیر انسانی و نیز جذب و هضم قشر قلیلی از زنان به این گروه ها به واسطه اعتقادات سطحی و ضعیف ، ساده اندیشی و فریفتگی از جمله عوامل مورد ظلم و تعدی واقع شدن این بخش عظیم از جامعه و بازیچه قرار گرفتن آنان به شمار می رود .
تاریخ همانگونه که شاهد مشارکت سیاسی مثبت زنان بوده ، خاطراتی فراوان از تأثیر منفی آنها نیز در متن خویش دارد .
در قرآن به همسر لوط و نوح به عنوان دو زن خائن که به ساحت مقدس رهبر جامعه اسلامی خدشه وارد ساخته و با دشمنان انبیاء همراهی نمودند اشاره می شود . 4
در سوره تبت خداوند قهار ، ام جمیل همسر ابولهب را " حمالة الحطب " می خواند که هیزم بیار معرکه عناد و دشمنی با پیامبر بود . 5
در تفکر متضاد با اعتقاد مبنایی حضور مشارکت همه جانبه زنان ، برخی می کوشند به طور افراطی مشارکت سیاسی زنان را در هر شکل و صورت صحیح و پسندیده به شمارند ، در این نگرش صرفاً خروج زن از خانه و خانواده و ورودش به عرصه اجتماع ، گروه ها و نحله ها به هر دلیل قابل ستایش است .
لذا در مقوله اندیشه و فرهنگ ، هر زنی که حجم نوشته ها و تعداد خوانندگانش و یا غرق شدن وی در امیال و اغراض تشکیلاتی منحرف ، بیشتر باشد ولو سرشار از مسائل شهوانی ، مورد مدح قرار می گیرد . مثلاً در بحث سیاست هم زنی که موقعیت سیاسی را به دست آورد ، حتی به قیمت انحطاط جامعه یا بخش عظیمی از همنوعان خود ، به عنوان یک ارزش جلوه می کند .
لذا در جهان سیاست از مارگارت تاچر نخست وزیر اسبق انگلیس ، کورازون آلیکینو رئیس جمهور پیشین فیلیپین ، بی نظیر بی تو نخست وزیر اسبق پاکستان ، مری رابینسون رئیس جمهور مریلند ، مراوجینا چارلز نخست وزیر دومینیکن ، ویولتا چامورو رئیس جمهور نیکاراگوئه به عنوان الگوهایی برای زنان یاد شده و بدین وسیله تلاش می گردد حس قدرت طلبی و شهرت دوستی زنان تقویت گردد و اصرار بر آن است که در کسب پست های قدرت زنان با مردان باید از جایگاهی یکسان برخوردار باشند .
ای کاش در معرض چهره هایی از زنان به عنوان الگوی زن مسلمان ایرانی به افرادی که انحراف اعتقادی و فساد عملی آنان وضوح کمتری داشت اکتفا می شد و مثلاً به طرح شخصیتی چون مارگارت تاچر پرداخته نمی شد . در این تفکر بر اریکه اقتدار سیاسی تکیه زدن ، برای زنان ارزشی است که تا کنون به دلیل ظلم ، زنان از آن محروم بوده اند .
متأسفانه در این نوع نگرش چگونگی اعمال قدرت چندان مورد توجه قرار نمی گیرد ، حتی اگر این زن مادلین آلبرایت و مجری سیاست های تجاوزگرانه آمریکا علیه ملل مظلوم جهان باشد ، باز هم اقتدار سیاسی او به جهت زن بودنش ارزشمند تلقی می گردد .
بنابراین پر واضح است که در عالم سیاست زن یا مرد ، اگر سمت و سوی فعالیت شان خدا باشد این تلاش آنان بسی ارزشمند خواهد بود و اگر در مسیری جز راه خدا باشد دعوت به طاغوت خواهد بود و عاقبتی جز تباهی برای خود و دیگران نخواهد داشت .
در آیات فراوانی که سخن از حرکت سیاسی به میان می آید ، تأکید بر این نکته است که حرکت باید فی سبیل الله باشد ، مانند : " جهادوا فی الله حق جهاده " 6 ، " کونوا قوامین لله شهداء بالقسط " 7 ، " واعتصموا بحبل الله جمعیاً و لاتفرقوا " 8
پس هر جهادی ، هر قیام و تلاشی و هر تجمع و تشکیلاتی باید سمت و سویی الهی داشته باشد ، جامعه نیز موظف است امور خویش را به دست آنان که حجتی جز این دارد نسپارد ، حال چه زن باشد و چه مرد .
حاصل آن که اگر زنان و مردان در تبعیت از معصوم یا نایب او جهت ایجاد یا استحکام اقتدار حکومت اسلامی بکوشند نزد خداوند مأجور بوده ، اهل فلاح خواهند بود و در غیر این صورت تلاش آنان کمال آفرین نبوده و ارزش چندانی نخواهد داشت .
نمونه بارز این امر ملکه خردمند سبا بود که عاقل تر از آل فرعون و آل نمرود ، ضمن زمامداری کشور وسیع یمن ، پس از تحقیق و بررسی می دانست شجاعت در تسلیم محض حق شدن است نه در تهور ، از این رو نگفت که سخن پیامبران بیگانه _ حضرت سلیمان _ را نمی پذیرم زیرا چنین خوی و سیرتی خوی درندگی و تجاوز است .
قرآن کریم این داستان را برای نمونه طرح می کند که اگر مردان و زنان بسیاری به صلاح و فلاح رسیده اند ، همانا هم کسانی به فساد و افساد و هلاکت نسل انسان ها و تجاوز و خیانت نسبت به خلق خدا ، دست یازیده و مردم بی گناه بی شماری را کشته اند ، اما این زن شجاع _ ملکه سبا _ بسیاری از خون ها را حفظ کرد .
و بر اساس همین خردمندی و حق جویی ، زنان فراوان در صدر اسلام پیش از مردان خانواده خود ایمان آوردند و گفتند : " اسلمت مع رسول الله (ص) لله رب العالمین . "
• پاورقی ها :
_____________________
1. مستدرک الوسائل ، ج 11 ، ص 35
2. بحار الانوار ، ج 77 ، ص 294
3. سوره نور /62
4. سوره هود / 81 ، سوره تحریم / 10
5. سوره تبت /4
6. سوره حج/78
7. سوره مائده /8
8. سوره آل عمران /103
