منشأ جنبش‌های چریکی در ایران به دهه‌ی پنجاه هجری شمسی باز می‌گردد. در بین سال‌های 1349- 1356 چند سازمان چریکی در ایران ایجاد شد که عبارتند از: سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران، سازمان مجاهدین خلق با دو انشعاب مجاهدین اسلامی و مجاهدین مارکسیست، گروه‌های کوچک منطقه‌ای با گرایش اسلامی، مانند گروه ابوذر در نهاوند و گروه‌های کوچک و مستقل با گرایش مارکسیست، مانند گروه توفان، حزب دمکرات کردستان و سازمان انقلابی حزب توده. از میان این گروه‌ها، چریک‌های فدایی خلق و سازمان مجاهدین بزرگ‌ترین بودند.
سابقه‌ی تاسیس سازمان مجاهدین خلق به حدود سال 1344 باز می‌گردد. اعضای اصلی این سازمان از جناح مذهبی جبهه ملی و نیز اعضای نهضت آزادی بودند.
شهید مجید شریف واقفی
علی‌اصغر بدیع‌زادگان، محمد حنیف نژاد، سعید محسن، محمد [محمود] عسگری‌‍زاده، عبدالرسول مشکین فام و احمد رضایی، هسته‌ی اصلی سازمان مجاهدین را پی افکندند.
این هسته به تدریج به شهرهای اصفهان، شیراز ، تبریز و ... گسترش یافت. اعضای سازمان مجاهدین از میان روشنفکران نسل جوان اما با پایگاه‌های اجتماعی متفاوت و غالبا از خانواده‌های شیعی مذهب بودند که عمدتا از بین دانشجویان دانشکده‌ی فنی، کشاورزی، پلی‌تکینک تهران و دانشگاه صنعتی آریامهر عضوگیری می‌شدند.
آرمان آنها ایجاد تغییرات اساسی و پایان دادن وابستگی به غرب و ایجاد نظام بی‌طبقه‌ی توحیدی بود. مبارزه مسلحانه و چریکی مجاهدین از سال 1350 مقارن با برگزاری جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی، علنی شد. بمب‌گذاری در کارخانه صنایع الکترونیکی تهران و ربودن یک هواپیمای ایران ایر، به دستگیری 9 تن از مجاهدان و سپس 66 نفر دیگر از آنها انجامید. در نتیجه، رهبران اولیه سازمان اعدام گردیدند و یا در درگیری خیابانی کشته شدند. کادرهای درجه‌ی دوم در سال 1351 سازمان را تجدید حیات کرده، اما به مارکسیسم گرایش یافتند و طی جزوه‌ای به نام «بیانیه‌های اعلام مواضع ایدئولوژیک»، مارکسیسم را به جای اسلام فلسفه‌ی راستین انقلابی نامیدند.
مرتضی صمدیه لباف
این چرخش به شکاف میان مجاهدین منجر شد؛ یک دسته مجاهدین اسلامی بودن که عقاید مارکسیستی را نپذیرفتند و دومین دسته مجاهدین مارکسیست (منافقین) بودند. از میان سه جناح مذهبی، سیاسی و نظامی مجاهدین به سرکردگی تقی شهرام و بهرام آرام، «شریف واقفی» رهبر جناح مذهبی سازمان، تغییر ایدئولوژی را نپذیرفت و با کمک «صمدیه لباف» به تقویت جناح مذهبی پرداخت. این موضوع باعث خلع سلاح و تصفیه آن دو گردید و سرانجام سازمان آنها را خائن قلمداد کرد. در نتیجه طرح ترور شریف واقفی و صمدیه لباف در اردیبهشت سال 1354 پیاده شد. شریف واقفی به شهادت رسید، اما صمدیه لباف زخمی شد و توسط ساواک دستگیر و در همان سال اعدام شد.
