با چشم باز؛ بنی صدر (2)

تکلیف مجاهدین خلق معلوم بود؛ در انتهای راه اعلام جنگ مسلحانه کردند و تا توانستند مردم ومسئولین را ترور کردند ودر جنگ ایران وعراق به طور رسمی برای پیروزی صدام تلاش کردند؛ کاری که از عهده ی خیانت کارترین ها هم بر نمی آید.

اصلی ترین چالش بین رئیس جمهور ومجلس بر سر انتخاب نخست وزیر بود. بنی صدر با رندی تمام می خواست نظر امام وبیتش را جلب کند. برای همین، احمد خمینی را به عنوان نخست وزیر پیشنهاد کرد. امام نپذیرفت. دومین شخص مصطفی میر سلیم بود؛ سرپرست شهربانی کل کشور واز اعضای حزب جمهوری اسلامی. بر حسب حدس وگمان های ابتدایی ، اکثریت مجلس باید به او رأی می دادند، اما او هم موفق به کسب آرای لازم نشد. علی اکبر ولایتی نامزد بعدی بود. او نیز نتوانست نظر موافق مجلس را جلب کند. قرار شد نخست وزیر را کمیته ای منتخب از نمایندگان واعضای شورای انقلاب ورئیس جمهور انتخاب کنند. کمیته بر سر محمد علی رجایی به توافق رسید.

گرچه بنی صدر از همان ابتدا به او لقب« خشک سر» داد وبه بهانه هایی مختلف مخالفتش را با انتخاب او اعلام کرد ، اما محمد علی رجایی بی آنکه عضو حزب جمهوری باشد ( اکثریت مجلس با حزب جمهوری بود ) با رأی نسبتاً بالایی از مجلس رأی اعتماد گرفت. بنی صدر تا مدت زیادی حکم او را امضا نکرد وهنگام تشکیل کابینه ، به بهانه ی سفر تهران را ترک کرد. این آغاز کارشکنی های بنی صدر علیه دولت وکابینه بود. بنی صدر از هر فرصتی استفاده می کرد تا به مردم بگوید که دولت رجایی به او تحمیل شده است. او در اولین سخنرانیش چند روز بعد از تعیین کابینه، در دیدار عمومی به مردم گفت« اگر دیدم این دولت کارایی ندارد ومردم هم از من خواستند، خب باید به مردم بگویم که این دولت ، دولت من نیست. بنابراین من ابزار کار ندارم که شما از من چیزی بخواهید.» او در مسائل مختلف مثل انتخاب وزیر، معاون وسرپرست وزارتخانه مدام به رجایی ایراد می گرفت وحکم های او را بی اعتبار می کرد. بنی صدر در این لجبازی ها حتی ملاحظه ی مردم جنگ زده ی جنوب را هم نمی کرد. وقتی رجایی قصد داشت برای کمک به جنگ زدگان حساب ویژه ای باز کند به او اجازه نداد واعلام کرد که دولت می تواند از حساب 888 برداشت کند. اما در عمل هنگام استفاده ی دولت از این حساب کارشکنی می کرد. چرخ اجرایی اداره ی کشور کند وبا اصطکاک زیاد بین رئیس جمهور ونخست وزیر در حال چرخش بود، البته می بایست جنگ موضوع اصلی آن روزهای کشور می بود. چیزی که بنی صدر تا آخر هم به آن بی توجه ماند. موضع او در برابر جنگ بحث انگیز ترین قسمت ریاست جمهوری او است وحتی امروز هم اختلاف نظرهای بسیاری در این باره وجود دارد. شمخانی وسردار صفوی در یک برنامه ی تلویزیونی ، 28 سال بعد از فرار بنی صدر ، در پاسخ به مجری تلویزیون گفتند که از نظر آن ها بنی صدر در جنگ قصد خیانت نداشت. در واقع، پیروزی در جنگ برای بنی صدر یک موفقیت سیاسی محسوب می شد، اما برخی دیگر هم از جمله صفار هرندی، وزیر ارشاد فعلی، معتقد بودند که نباید از خیانت یا عدم خیانت بنی صدر حرف زد، بلکه مسئله این است که بنی صدر چه قدر خیانت کرد.

شاید اشتباه های بیش از اندازه بنی صدر به عنوان فرمانده کل قوا شائبه ی خیانت او را تقویت می کند. استراتژی بنی صدر در جنگ این بود« زمین بدهیم، زمان بگیریم.» یعنی به شیوه ی اشکانیان اجازه بدهیم عراق وارد شود- به راحتی – وبعد به او حمله کنیم ودر واقع، با همین استراتژی بود که خرمشهر با وجود ایستادگی تا پای جان تک تک فرزندانش، بیش از چند روز نتوانست مقاومت کند وزودتر از آنچه تصور می شد سقوط کرد. از طرفی، بنی صدر تا می توانست در تجهیز سپاه کوتاهی می کرد، در حالی که قدرت وکارایی سپاه در جنگ ، به خصوص در اوایل آن، غیر قابل انکار بود. برای بنی صدر فقط ایده های خودش مهم بود. سپاهی وارتشی فرقی نمی کرد. اگر کسی جلوی حرفش می ایستاد، با او برخورد می کرد. صیاد شیرازی را که در آن زمان فرمانده ی نیروی زمینی ارتش بود، به خاطر این که بدون هماهنگی به نیروهای سپاه وبسیج مهمات رسانده بود، عزل کرد ودرجه هایش را گرفت.

بنی صدر زمانی که هنوز هیچ سمت اجرایی نداشت وفقط ، عضو شورای انقلاب اسلامی بود، روزنامه ی « انقلاب اسلامی » را منتشر کرد ؛ روزنامه ای هشت صفحه ای، در قطع کوچک وبه بهای پانزده ریال. بعد از بهمن 1357 هر گروه، حزب وشخصیت فرهنگی وسیاسی برای خودش نشریه وروزنامه ای دشت. با وجود روزنامه های با سابقه وقدیمی مثل « کیهان» و« اطلاعات» و روزنامه ی صاحب نام ومطرحی مثل « جمهوری اسلامی» که روزنامه ی حزب جمهوری اسلامی بود ودیدگاه های نزدیک به رهبری داشت، روزنامه ی « انقلاب اسلامی» فروش خوبی داشت. هم به خاطر اسم انقلاب اسلامی وهم به خاطر مدیر مسئولش که حالا چهره ی شناخته شده ی انقلاب محسوب می شد. این روزنامه تریبون خوبی برای اظهار نظرها ومقاله ها و... بنی صدر بود ودر انتخابات هم نقش مؤثری داشت. بعد از ریاست جمهوری ، بنی صدر در ستون « گزارش به مردم» یا « کارنامه ی رئیس جمهور» یادداشت های روزانه اش را می نوشت. این یادداشت ها معمولاً درباره ی جلسات بنی صدر با مسئولین نظام وبحث ها واختلافاتش با آن ها بود وبه نوعی شرح درگیری های او در حکومت بود ؛ درگیری هایی که شاید گفتنشان ودانستنشان برای مردم لازم نبود. قلم بنی صدر متانت قلم یک رئیس جمهور را نداشت. او مثل یک نویسنده ی آزاد یا خطیب سیاسی می نوشت تا یک رئیس جمهور. او به خصوص بعد از 14 اسفند 1359، دیگر نوک پیکان را مستقیم به سمت اشخاص برتر مملکت گرفته بود ؛ بهشتی، رجایی و...

در واقع، می توان گفت گزارش های بنی صدر بیشتر ثبت شایعات شفاهی ای بود که مجاهدین علیه بزرگان انقلاب به راه انداخته بودند. خرداد سال 1360 روزنامه ی « انقلاب اسلامی» به حکم هیئت سه نفره ی حل اختلاف توقیف شد. علت توقیف « نشر مقالات تشنج زا ومخل مبانی اسلام وحقوق عمومی جامعه نوپا وانقلابی مردم مسلمان ایران به ویژه در زمان جنگ » بود.

یکی از جنجال های روزنامه « انقلاب اسلامی» ماجرای نوارهای دکتر آیت بود. روزنامه روز 28 خرداد 1359 با عنوان افشا گری مطلبی را چاپ کرد. موضوع آن ، توطئه ی دکتر آیت علیه بنی صدر بود ومنبع، مطالب نواری بود که دکتر آیت در آن یکی از اعضای دانشجویان انجمن اسلامی را خطاب قرار داده بود.

« اطلاع یافتیم که دکتر حسن آیت در صحبت هایی که از نوار به دست آمد وعلیه بنی صدر به فعالیت مخفیانه می پردازد.» دکتر آیت از نمایندگان مجلس وعضو حزب جمهوری اسلامی بود. جنجال بنی صدر این بود که این توطئه در واقع، توطئه ی کل حزب جمهوری اسلامی علیه او است وآن را بی ربط به انقلاب فرهنگی نمی دانست. در واقع او برای کوبیدن انقلاب فرهنگی وحزب جمهوری از این ماجرا بیشترین استفاده را کرد، اما دکتر بهشتی در پاسخی اعلام کرد که حرف های دکتر آیت وموضوع او هیچ ارتباطی با حزب ندارد واو باید خودش پاسخ گوی حرف هایش باشد.